Runo-Skribajo

Ica artiklo bezonas revizo gramatikala. – Ka vu povas helpar ni revizar ica artiklo?

Dum l'expanso di Kristanismo vers la nordo, ol desaparis en kontinentala Europa e Britania ante finir la 8ma yarcento. En Nordal Europa on uzis runo-skribajo de la 7ma til la 13ma yarcento, en Gotlando til la 16ma yarcento, e rare mem en 19ma yarcento en periferiala regioni di Dallando (Suede: Dalarna). Chefa regioni di runi esis Dania, Norvegia, Islando, Grenlando e precipue Suedia.

Pri origino de runi existas diversa hipotezi. Segun la maxim probabla teorio li repozis a la Latina literi. Tamen, li havas traito ek Greka literi. Esis multa tipi di runal alfabeto. En kontinental Europa anciena Germani (Goti) uzis 24 signi, dum ke l'Anglosaxona uzis 30. En nordala landi uzesis nur 16 signi qui havis du versiono: Dana e Sueda-Norvegiana versiono.

Vikingi nomizis la runi futhark segun unesma sis literi f-u-th-a-r-k. Runal literi esis direta-lineala sen ula arkala formi. Tala literi esis facila por hakar en stono.

Texti di stoni esas ordinare fragmentala. Maxim konocata e longa texto esas en stono di Rök qua standas en estala Gotalando (58.13N-14.40E), en Suedia (videz Sueda Wikipedio [1]). Maxim nova stoni esas quale memoriginta tombo-stono. En stoni on hakis pluse literi anke imaji.

Runi-skriburi havis, segun Vikingi, magiala povo ed efekto. Per oli on povis obtuzigar spadi di enemiki, forsar kateni od igar muliero ameskar. Runo-skriburi anke kuracis maladi, protektis en batalio o defensis kontre magiisti. Protektanta skriburi esis i.a. en lamo di spado.