Genocid Armenjanow

lětstotka. Wón sta so za čas Prěnjeje swětoweje wójnje pod zamołwitosću młodoturkowskeho, wot Komiteja za jednotu a postup tworjeneho knježerstwa Osmaniskeho mócnarstwa. Při masakerach a smjertnych pochodach, kotrež so hłownje w lětomaj 1915 a 1916 wotměchu, zahinychu po wšelakich trochowanjach mjez 300.000 a wjace hač 1,5 milionow ludźi. Trochowanja k ličbje Armenjanow, kotřiž so přez přesćěhowanja w předchadźacymaj lětdźesatkomaj morichu, wariěrowa mjez 80.000 a 300.000. 24. apryl, dźeń, na kotrymž so 1915 deportacija armenskeje elity z Konstantinopla zahaji, płaći w Armenskej jako wopomnjenski dźeń genocida.

Podawki, kotrež wot Armenjanow samych ze zapřijećom Aghet – „katastrofa“ – pomjenuja, su přez wobšěrny dokumentariski material z najwšelakorišich žórłow wobkrućene. Po wšěm swěće připóznaje najwjetši dźěl stawiznarjow woprawdźitosć tutoho ludomordarstwa. Armenjenjo widźa w nim njepokućenu njeprawdu a žadaja sej hižo lětdźesatki přiměrjene wopominanje tež w Turkowskej. Nawopak zaprěje oficielny turkowski stawiznopis a knježerstwo z Osmaniskeho mócnarstwa wuchadźaceje Turkowskeje republiki, zo jednaše so scyła wo ludomordarstwo. Woni woznamjenjuja deportacije jako „wójnske wěstotne naprawy“, kotrež běchu trjeba, dokelž Armenjenjo Osmaniske mócnarstwo přeradźichu, jeje tehdyšich wójnskich přećiwnikow podpěrachu a masaker na muslimach skućichu. Smjertne pady wjedu woni na njezbožowne wobstejnosće a jeničce jednotliwe nadpady wróćo. Zwada wo připóznaće genocida jako historisku woprawdźitosć poćežuje hač do dźensnišeho poćah mjez Turkowskej a Armeniskej na jednej stronje kaž tež mnohimi zapadnymi statami na tamnej stronje.

Z genocidom a wuhnaćom Armenjanow po 1915 pozhubi so zdobom zapadna warianta armenskeje rěče, kotraž běše w Anatoliskej, we wuchodnym a južnym dźělu dźensnišeje Turkowskeje rozšěrjena. Dźensa rěči so zapadna armenšćina hišće wot Armenjanow w diasporje, wosebje w Libanonje a Zjednoćenych statach.