नवरत्न

नवरत्न का शाब्दिक अर्थ है - नौ रत्न। भारतीय संस्कृति में नवरत्न शैली में निर्मित आभूषणों का विशेष सांस्कृतिक महत्व है। कुछ राजा अपने दरबार में नौ विद्वान रखते थे। उन्हें भी 'नवरत्न' कहा जाता था। विक्रमादित्य के दरबार में नवरत्न थे।

नवरत्न
थाईलैण्ड की रानी सिरिकित की नवरत्न माला

ये नौ रत्न हैं-

    वज्रमणि, वैडूर्यमणि, पद्ममणि, माणिक्यमणि, मरकतं, गोमेधिक, विद्रुम, मुक्ता और नील
  • माणिक्य (Ruby) - सूर्य
  • मरकत (Emerald) - बुध
  • वज्र (Diamond) - शुक्र
  • मोती (Pearl) - चन्द्र
  • गोमेधक (Hessonite) - राहु
  • वैडूर्य (Chrysoberyl) - केतु
  • प्रवाल अथवा विद्रुम (Coral) - मंगल
  • पद्मराग अथवा पुष्यराग अथवा पुष्पराज अथवा पुष्पराग (Yellow sapphire) - गुरु
  • इन्द्रनील (Blue Sapphire) - शनि
    माणिक्यं तरणेः सुजात्यममलं मुक्ताफलं शीतगोः
    माहेयस्य च विद्रुमं मरकतं सौम्यस्य गारुत्मतम
    देवेज्यस्य च पुष्पराजमसुराचार्यस्य वज्रं शनेः
    नीलं निर्मलमन्ययोश्च गदिते गोमेद-वैदूर्यके

इन्हें भी देखें

Tags:

भारतीय संस्कृतिराजासंस्कृति

🔥 Trending searches on Wiki हिन्दी:

चन्द्रगुप्त मौर्यपृथ्वीविटामिनअशोक के अभिलेखसैक्स्टैंटलालबहादुर शास्त्रीबांके बिहारी जी मन्दिरभाग्यश्रीभारतीय संविधान के संशोधनों की सूचीज़ुबिन नौटियालचंगेज़ ख़ानभारतेन्दु युगआचार्य रामचन्द्र शुक्लराजस्थान के मुख्यमंत्रियों की सूचीविजय शंकर (क्रिकेटर)प्राचीन भारतशुक्ररामायणप्रीमियर लीगअक्षांश रेखाएँहृदययज्ञोपवीतआयुष्मान भारत योजनाउज्जैन का महाकालेश्वर मंदिरशीतयुद्धवित्त आयोगबबीता फौगाटपर्वतसंघ लोक सेवा आयोगगोविंदा नाम मेरामैंने प्यार कियाहिन्दी भाषा का इतिहासविवाह संस्कारमहादेवी वर्मालाल सिंह चड्ढाआखिरी रास्ता (1986 फ़िल्म)ईसाई धर्मनर्मदा नदीदुर्गाओम नमो भगवते वासुदेवायमहाराजा रणजीत सिंहसोमनाथ मन्दिरएडोल्फ़ हिटलरसूरदासहिन्दीनैमिषारण्यघरेलू हिंसा से महिला संरक्षण अधिनियम, 2005ओजोन परतअधिगमओरोविलभारतीय राष्ट्रवादशिव ताण्डव स्तोत्रपारितंत्रसाई पल्लवीहरिशंकर परसाईप्राइम वीडियोराधा कृष्णभारत के राष्ट्रपतिमध्य प्रदेशपीलियामन की बातदशरथ माँझीब्रिक्सविवाहभारतीय स्वतंत्रता का क्रांतिकारी आन्दोलनभारत की जनगणनाहिमाचल प्रदेशइतिहासप्रधानमन्त्रीराजपूतपत्रकारिताभारत के लोक नृत्यमृत्युसमाजवादटीपू सुल्तानचेचकअमर उजालाविभाज्यता के नियम🡆 More