जुलियांव मेनेझेस: भारतीय स्वातंत्र्य झुजारी

गोंयची पोर्तुगेज सत्तेंतल्यान मुक्त करपाक तो एक म्हत्वाचो व्यक्ती आशिल्लो आनी गोंय मुक्ती चळवळींत तो सक्रीय आशिल्लो.

गोंयकारांची राश्ट्रीय आवड व्यापक करपा खातीर मेनेझेसान "गोमंतक प्रजा मंडळ" ही संस्था स्थापन केली. तशेंच गोंयांतल्या नॅशनल काँग्रेसचे तात्पुरत्या समितीचोय तो वांगडी आशिल्लो आनी १९४८ वर्सा ताच्या अधिवेशनांत हाजीर आशिल्लो.ताणें सक्रीय वांटो घेतलो, ताचे घडणुकेच्या काळांत. समाजवादी फुडारी राममनोहर लोहिया हाचेवांगडा मेनेझेसान गोंयांत सालाझाराच्या राजवटीआड नागरी अवज्ञा चळवळीची येवजण आंखली.

 

जुलियाओ मेनेझेस हाचो जल्म तेन्नाच्या पोर्तुगेज भारतांतल्या (सद्या भारतांत) आशिल्ल्या आसोल्ना हांगा वेवसायान दर्यावेलो झेफेरिन्हो पिएडाडे मेनेझेस आनी मारिया साल्वाकाओ हांच्या घरा जालो. ताका दुसरें भुरगें आसून तांकां आर्जेन्टिना, रुपर्टिना, रोके, मेनेला आनी आल्झीरा अशे पांच भावंड आशिल्ले.

मेनेझेसाचो बापूय ल्हान आसतनाच मेलो जाका लागून कुटुंबाचेर अर्थीक आडमेळीं आयलीं. अशें आसून लेगीत ताचे आवयन ताका जर्मनींतल्या बर्लिन विद्यापिठांत शिकपाक प्रोत्साहन दिलें आनी थंय ताणें वैजकी पदवी मेळयली.

शाळेच्या काळांत मेनेझेसान लुईस द मेनेझेस ब्रागांझा आनी हेर नामनेच्या लेखकांक आपलो आदर्श म्हणून पळयलो. बर्लिन विद्यापिठांत ताची लोहियाची भेट जाली, थंय दोगांयनी वैजकी आनी अर्थशास्त्राचो अभ्यास केलो आनी निमाणें इश्टागत जाली, ते बर्लिनांतल्या भारतीय विद्यार्थी संघटनेचो भाग आशिल्ले. भारत सोडो चळवळीच्या काळांत लोहिया लिपून गेल्ल्या वेळार मेनेझेसानय सुरक्षेची पेशकश केली.

पयली घडणूक, ह्या जोडयेन इतिहास निर्माण केलो तो १९३० वर्सा लीग ऑफ नेशन्साच्या अधिवेशनांत, जंय दोगांयनी ब्रिटीशांनी धाडिल्ल्या भारतीय प्रतिनिधी बीकानेरच्या महाराजाचो निशेध करून भेटीदार गॅलरींतल्यान पत्रकांचे गुठले उडोवपाची जापसालदारकी घेतली हें.

१९३८ वर्सा मेनेझेसान जुवेनाइल क्लब द अॅसोल्ना हाच्या आदारान राश्ट्रवादी उमेद पातळावंक सुरवात केली. ह्याच काळांत अस्सोलना, वेलीम आनी कुंकोलीम (एव्हीसी) गांवांतल्या स्वातंत्र्य झुजाऱ्यांखातीर वाचनालय स्थापन जालें. पूण पोर्तुगेजांनी क्लब आनी वाचनालयाच्या आवारांत धाड घाली, पूण मेनेझेसाक धरूंक शकले नात. उपरांत तांणी महसूल खात्या वरवीं ग्रंथालय आनी क्लबाची मालमत्ता लिलाव केली. ही कार्यावळ लक्षांत घेवन पोर्तुगेज सरकारान तीन म्हयने असोलना बाजारांत पांच परस चड लोकांक जमपाचेर बंदी घालची.

१९४० च्या दशकांतच गोंयच्या स्वातंत्र्यान गती मेळयल्ली जी ब्रिटीश भारत सरकाराआड भारतान केल्ल्या स्वातंत्र्य चळवळींतल्यान प्रेरीत जाल्ली. 18 जून 1946 दिसा लोहिया वांगडा मेनेझेस हाणें पंजीम हांगा स्वातंत्र्याचे समर्थक अधिवेशन घडोवन हाडलें. हे बसके उपरांत हे जोडयेक पोर्तुगेज सरकारान अटक केली.

१९३९ वर्सा मेनेझेसान गोंयकारांमदीं राश्ट्रीय आवड पातळावपाच्या हेतान मुंबय "गोमंतक प्रजा मंडळ" ची थापणूक केली. तीन वर्सां उपरांत १९४२ वर्सा मेनेझेसान द्विभाशीक, इंग्लीश-कोंकणी साप्ताहिक "गोमंतक" सुरू केलो. मेनेझेस हाच्या कांय उल्लेखनीय प्रकाशनांमदीं, "बेइत्राग ज़ूर चिरुर्गिशेन बेहांडलुंग देस निएरेनस्टाइनलेइडन्स" (१९३८), "गोंयचो स्वातंत्र्य संघर्श" (१९४७), "गोवा: फुडाराचें कितें" आनी "कॉन्ट्रा रोमा ई आलेम द बनारेस" (१९४८) हांचो आस्पाव जाता.

मेनेझेसाक २ जुलय १९८० दिसा मुंबयच्या आपल्या निवासस्थानी पिरायेच्या ७० व्या वर्सा मरण आयलें.

 

 

असोलना बाजारा भितर मेनेझेस आनी ताचो वांगडी राम मनोहर लोहिया हांच्या नांवान लोहिया चौक नांवाचो एक स्मारक बांदलो.