La Araucana

La Araucana Cogadh Arauca
Fiosrachadh
Sgrìobhadair	Alonso de Ercilla y Zúñiga
Bliadhna Foillseachaidh	1569, 1578 agus 1589
Cànan	Spàinntis
Dùthaich	An Spàinn
Gnè-sgrìobhaidh	Dàn-mòr on Aois an Òir
Cuspair	Bàrdachd eachdraidheil
Suidhichte	An t-Sile

Chaidh fhoillseachadh ann an trì earrainnean ann an 1569, 1578 agus 1589 ann am Madrid. Suidhichte ann an ceann a deas na Sile, 's e sgeulachd ann an comhardadh a dh'innseas mar a thug na Spàinntich ionnsaigh air na Mapuche ann an sgìre air an robh Arauca, anns an 16mh Linn. Thug Cervantes iomradh air an dàn-mòr seo ann an dà nobhail sgrìobh e, La Galatea (1585) agus Don Quijote (1605). A bharrachd air sin, bha Voltaire fhèin dhen bheachd gu robh La Araucana nas fhèarr na an Illiad le Homer ann an dòigh, ged a bha Ercilla caran stròdhail.

A rèir an ùghdair fhèin, a bha an sàs anns a' Chogadh, bha an dàn-mòr seo air a sgrìobhadh fhad 's a bha Ercilla na Àrd Oifigear thall san t-Sile agus gur e sgrathan crainn a chleachd e ris gu robh gainnead phàipeir ann. B'e gu robh Ercilla, seann ghille-freastail Filip II, mòran nas foghlaimte na mòr-chuid nan Ceannsaichean. Chaidh e gu ruige na Sile mar bhall feachd neartachaidh fo Gharcía Hurtado de Mendoza, Riaghladair na Sile agus Iar-rìgh Pearu.

Mar a leughar san leabhar, 's àbhaist dhan aithriseach – Ercilla fhèin – pàirt a ghabail san stoiridh mar shaighdear, rud nach robh idir cho àbhaisteach ann am litreachas aig an àm. 'S e an Ottava Rima an sèorsa mheatrachd a chithear ann - b' ainneamh a chleachadar sin ann an Spàinntis gu ruige Camilo José Cela san 20mh Linn - a tha a' toirt dhuinn stròfaichean le ochd loighne ann am pàtran ABABABCC:

Caciques, del Estado defensores, (A)
codicia de mandar no me convida (B)
a pesarme de veros pretensores (A)
de cosa que a mí tanto era debida; (B)
porque, según mi edad, ya veis, señores, (A)
que estoy al otro mundo de partida; (B)
más el amor que siempre, os he mostrado, (C)
a bien aconsejaros me ha incitado. (C)