Prowins Freistoot

Tekst üüb Fering

Det Freistoot Prowins (üüb Ingels: Free State Province, üüb Sesotho: Freistata, üüb Afrikaans: Vrystaat Provinsie) as ian faan dön njüügen prowinsen faan Süüdaafrika. At prowins leit amanbi uun a maden faan't lun. Uun a nuurd leit det Gauteng Prowins, uun a nuurduast det Mpumalanga Prowins, uun a uast det KwaZulu-Natal Prowins, uun a süüduast Lesotho, uun a süüd det Uastkap Prowins, uun a waast det Nuurdkap Prowins an uun a nuurdwaast det Nuurdwaast Prowins. Det hee 2.745.590 lidj (2011). At hoodsteed faan’t prowins as Bloemfontein.

At prowins leit twesken dön Oranje an Vaal struumer. Det leit üüb at huuchveld, det grat huuch flaaklun, diarüüb en grat dial faan't banenlun uun Süüdaafrika leit. Uun a waast faan a Freistoot as't lun fleek an hee det ei föl buumer of öler plaanten, man at auerbliiwsel faan't prowins hee ütjdeenet greden. At jaft tau skööl faan berger tu a grens mä Lesotho, a Witteberger an a Rooiberger. Uun a Rooiberger leit det iansig Natschunaalpark uun't prowins, de Golden Gate Huuchlun Natschunaalpark.

Diarten

• Uun a süüd faan't prowins san witjstört gnuus (Connochaetes gnou) an springboken (Antidorcas) tu finjen.
• Uun a nuurd faan't prowins san kudus, Süüdaafrikoons küantiloopen (Alcelaphus caama), süüdelk witj nööshurner (Ceratotherium simum simum) an büfler tu finjen.
• Uun det Soetdoring Natüürreserwaat nai bi Bloemfontein san wilj kaater, witjstört gnuus (Connochaetes gnou), seebras, eelenantiloopen (Taurotragus oryx), witj nööshurner an wilj hünjer tu finjen.

Steeden

Bloemfontein   Welkom   Botshabelo   Sasolburg   Kroonstad   Bethlehem   Virginia   Odendaalsrus   Thaba Nchu   Phuthaditjhaba LESOTHO

Koord faan det Freistoot Prowins

Dön tjiin gratst steeden uun't prowins san:

Iindialing faan Ferwalting

 

At prowins hee ian steed-munisipaliteet (Mangaung) an fjauer distrikt-munisipaliteeten:

• Fezile Dabi (Hoodsteed: Sasolburg)
• Lejweleputswa (Hoodsteed: Welkom)
• Thabo Mofutsanyana (Hoodsteed: Phuthaditjhaba)
• Xhariep (Hoodsteed: Trompsburg)

Det letst folksteeling wiar uun't juar 2011. Efter a resultooten hee't prowins 2.745.590 lidj: 1.416.623 faan a lidj san wüfhööd an 1.328.967 san karmen.

Spriiken

 

Efter't folksteeling uun't juar 2001, 64,4 % faan a lidj uun't prowins snaaket Sotho (Sesotho), 11,9 % Afrikaans, 9,1 % Xhosa (IsiXhosa), 6,8 % Tswana (Setswana), 5,1 % Zulu (IsiZulu), 1,4 % Ingels an 0,4 % Süüd-Ndebele. Efter det letst folksteeling, uun't juar 2011, snaaket 64,2 % faan a lidj Sotho (↓ 0,2 %), 12,7 % Afrikaans (↑ 0,8 %), 7,5 % Xhosa (↓ 1,6 %), 5,2 % Tswana (↓ 1,6 %), 4,4 % Zulu (↓ 0,7 %), 2,9 % Ingels (↑ 1,5 %) an 0,4 % Süüd-Ndebele.

At prowins wurd 1994 grünlaanjen, üüs det Oranje-Freistoot Prowins mä a bantustan QwaQwa an dial faan't bantustan Bophuthatswana tuplaanjen wurd.

 

Det Free State Provincial Legislature as at parlament faan't prowins. Det weelet at kabinet an a premier-minister faan't prowins faan't partei of koalitschuun, wat dön miast lasmaaten uun't parlament hee. A premier-minister faan't prowins sant 2018 as Sisi Ntombela faan det African National Congress (ANC). Det ANC as sant 1994 det starkst partei uun't parlament.

Dön ual premier-ministern san: Ace Magashule (2009-2018), Beatrice Marshoff (2004-2009), Winkie Direko (1999-2004), Ivy Matsepe-Casaburri (1996-2004), Mosiuoa Lekota (1994-1996).

At prowins hed uun't juar 2016 en BIP faan 217.849 miljuunen Rand, wat 5 % faan't BIP faan Süüdaafrika as. A berigbau as en wichtig industrii uun't prowins: gul, diamanten an kööl wurd ufbaut. At lunwiartskap as uk en wichtig sektoor faan't wiartskap.