محمد ماملی: موسیقی‌دان کُرد

محمد ماملی همواره به عنوان یکی از بزرگترین خوانندگان کرد شناخته میشوند. به طوری که اورا بعد از حسن زیرک بزرگترین خواننده کرد میدانند از محمد ماملی بیش از ۱۰۰۰ ترانه به جا مانده است.

محمد ماملی
اطلاعات پس‌زمینه
نام(های) دیگر	ماملی
زاده	۱۱ خرداد ۱۳۰۴ مهاباد
درگذشته	۳ بهمن ۱۳۷۷ (۷۳ سال) مهاباد
ژانر	موسیقی سنتی ایرانی، موسیقی کردی
نوع صوت	زیر
وبگاه	http://www.mamle.net

محمد، فرزند سعید، فرزند علی، در سال ۱۳۰۴ خورشیدی در محلهٔ «خڕێ» در شهر مهاباد زاده شد. سعید ماملی، پدر محمد، از خوش‌صدایان معاصرِ وفایی، شاعر عارف مهابادی بوده و بیشتر اشعار وفایی را با صوت دلنشین خود خوانده‌است. سعید ماملی دارای پنج فرزند به نام‌های حسین، محمد، مطّلب، حسن و جعفر بوده که حسین سال‌ها قبل بدرود حیات گفته و می‌گویند خوش‌صوتی او کم‌نظیر بوده‌است. خانوادهٔ ماملی به‌طور عموم صدای خوب و دلنشینی دارند. محمد ماملی در سال ۱۳۲۷ خورشیدی نخستین آهنگ خود را اجرا کرد و تا سال ۱۳۷۱، با ۵۴ سال سابقهٔ هنری، بیش از ۳۰۰ ترانه اجرا کرد. محمد ماملی در سال ۱۳۴۲ سفری به قلعه دزه و سلیمانیه کرد و چند ترانه را در آنجا اجرا و ضبط نمود.

کتابی با عنوان بازی بێریان: ژیان و گۆرانی‌یه‌کانی موحه‌ممه‌د ماملێ (جلد اول، محمد حسن احمد، بغداد، چاپخانهٔ الحوادث، ۱۹۸۳) در مورد محمد ماملی به چاپ رسیده‌است که در آن تعداد ترانه‌های اجراشده توسط این هنرمند بیش از ۷۰۰ نوشته شده‌است. شعر تعدادی از ترانه‌های او توسط هاشم نانوازادگان سروده شده‌است که در کتاب مذکور نامی از سرایندهٔ اشعار مربوط به هاشم نانوازادگان برده نشده و نوشته شده شعر این آواز برگرفته از فولکلور است.^{[نیازمند منبع]}

محمد ماملی چند ترانهٔ دوصدایی هم با حسین عبدالله‌زاده اجرا کرد. حسین عبدالله‌زاده در اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۰۶ شمسی در قریهٔ اگریقاش (ایندرقاش) از توابع مهاباد به دنیا آمده بود و از ۱۴سالگی کار خوانندگی را شروع کرد و در طول عمر خود بیش از ۵۰۰ آواز و ترانهٔ مختلف اجرا کرده بود.

در اواخر سال ۱۳۷۲ خورشیدی محمد ماملی به بیماری فراموشی (آلزایمر) مبتلا شد و در ۳ بهمن ماه سال ۱۳۷۷ درگذشت. او در مقبرةالشعرای مهاباد با حضور جمعیت زیادی در کنار آرامگاه استاد محمد قاضی، مترجم نامدار، به خاک سپرده شد.