فتح تفلیس و نبرد گوگجه: نبردی میان ارتش ایران صفوی و عثمانی

فتح تفلیس رزم ارتش شاه عباس با سربازان و مردم گرجی بود که نهایتاً" با فتح تفلیس تمام شده و پیرو آن نبرد گوگجه رخ می‌دهد که در آن لشکر عثمانی از ارتش صفوی شکست می‌خورد.

فتح تفلیس و نبرد گوگجه
قرمز: تفلیس سیاه: ایروان سورمه‌ای: مسیر لشکر کشی شاه عباس از اصفهان به تفلیس و از آنجا به مصاف با لشکر عثمانی سبز: لشکرکشی قوای عثمانی از حلب و عراق، تسخیر نخجوان و مصاف با ارتش ایران
تاریخ ۱۶۱۶ میلادی (۹۹۵ خورشیدی) موقعیت تفلیس، نخجوان، مناطقی از ارمنستان و حوالی دریاچه گوگجه (سوان) در شمال قره باغ نتایج سست شدن و نهایتاً" گسیختگی عهدنامه نصوح پاشا، شکست عثمانیان و نهایتاً" امضای عهدنامه سراب
طرف‌های درگیر
سپاه ایران	سپاه عثمانی
فرماندهان و رهبران
شاه عباس یکم صفوی	شاه احمد یکم عثمانی
تلفات و خسارات
بسیار کم	در فتح تفلیس: ۷۰٬۰۰۰ نفر از سربازان و مردم گرجستان کشته و ۱۳۰٬۰۰۰ نفر به اسیری ارتش ایران در آمدند. در نبرد گوگجه، ۴۰۰۰ نفر از قوای عثمانی کشته شدند.

در سال ۱۶۱۲ میلادی خبر به شاه عباس یکم رسید که طهمورث خان گرجی با عده‌ای از اتباع مسیحی خود به فرمانده قره باغ یورش برده‌اند و او را کشته‌اند، شاه صفوی از اصفهان (پایتخت) به مقصد گرجستان حرکت کرد وقتی به آنجا رسید طهمورث خان گرجی گریخته بود و به شاه عثمانی احمد یکم پناه برده بود و این اقدام او باعث کم رنگ شدن عهدنامه نصوح پاشا گردید.

در سال ۱۶۱۶ میلادی، شاه عباس یکم برای سرکوب طغیان و نا آرامی‌های گرجستان، سپاهی بزرگ را به گرجستان گسیل می‌دارد. ارتش ایران با پایداری مردم گرجستان رو به رو می‌گردد و تلفات زیادی می‌دهد. این تلفات باعث می گردد ارتش ایران دست به کشتار وسیعی بزند. به گفته مورخان، در این درگیری ۷۰٬۰۰۰ نفر از سربازان و مردم گرجستان کشته و ۱۳۰٬۰۰۰ نفر به اسیری ارتش ایران در آمدند. با این واقعه عهدنامه نصوح پاشا گسیخته شد.

احمد یکم پادشاه عثمانی پیرو کشتار مردم گرجستان ارتش بزرگی را به فرمان وزیر محمد پاشا به سوی ارتش ایران فرستاد. ارتش عثمانی در سال ۱۶۱۶ میلادی به حلب سوریه رسید و با پیوستن ده‌ها هزار سرباز از آسیای صغیر و خاورمیانه عربی، جمعیت آن تقریباً" ۲ برابر گردید. شاه عباس یکم با به کار گیری ترفندهای نظامی و سیاست زمین سوخته، سپاه عثمانی را در قحطی نگاه داشت و ارتش عثمانی را به چالش انداخت. نیروهای عثمانی به رغم تسخیر نخجوان نتوانستند ایروان را فتح کنند. شاه عباس پس از غلبه بر تفلیس به سمت ارتش عثمانی به راه افتاد. در نبردی که در نزدیکی دریاچه گوگجه روی داد ۴۰۰۰ نفر از قوای عثمانی کشته شدند و عده‌ای از سربازان عثمانی که عقب نشینی کردند با سرما و نهایتاً" خسارات زیادی مواجه شدند.

• غفوری، علی (۱۳۸۸). جنگهای ایران، از مادها تا به امروز. انتشارات اطلاعات. شابک ۹۷۸۹۶۴۴۲۳۷۳۸۶.
• تاریخ ایران، سایکس جلد ۲ صفحه ۲۵۵.
• تاریخ مفصل ایران، آشتیانی صفحه ۶۸۰.