مشاهده به معنای کسب فعال اطلاعات از یک منبع اولیه است.
در روش علمی، برای فرمولبندی و مطرحکردن فرضیهها، به مشاهدهٔ طبیعت نیاز است. این روش دارای مراحل زیر است:
مشاهده در مراحل دوم و پنجم روش علمی ظاهر شده است. در روش علمی مشاهدهها باید تکرارپذیر باشند. به دلیل درونی بودن و کیفی بودن مشاهداتی که توسط حواس انسانی انجام گرفته است، این مشاهدات قابل ذخیرهسازی و مقایسه نیستند. ایدهٔ اندازهگیری برای آسان کردن ارائهٔ نتایج و ثبت دادههایی که در طول زمان و مکانهای گوناگون به وسیلهٔ افراد مختلف انجام گرفته است، گسترش یافته است. اندازهگیری به معنای استفاده از مشاهده برای مقایسهٔ شیء مورد اندازهگیری با یک استاندارد، یک فرایند نمونهای پیشساخته یا تعریف که میتواند بین همه آزمایشگران به اشتراک گذارده شود و نیز شمارش تعداد استانداردهای قابل مقایسه با شیء مورد نظر است. اندازهگیری، مشاهده را تبدیل به یک عدد قابل ثبت میکند. نتیجهٔ دو مشاهده که منجر به عدد یکسانی میشوند در محدودهٔ دقت اندازهگیری یکسان هستند.
حواس انسانی محدود هستند و تحت تأثیر خطاهایی نظیر خطای دید قرار میگیرند. ابزارهای علمی برای تقویت توان مشاهداتی انسان ایجاد شدند. این ابزارها شامل ترازو، ساعت، تلسکوپ، میکروسکوپ، دماسنج، دوربین و مانند اینها میشوند. برخی از ابزارها نیز کمک به مشاهده پدیدهها و مواردی میکنند که بهطور مستقیم توسط انسان مشاهدهشدنی نیست. برای نمونه میتوان به ولتسنج، طیفسنج، دوربین آنالوگ، اسیلوسکوپ، تداخلسنجی و شمارشگر گایگر اشاره کرد.
یکی از مشکلات موجود در زمینه مشاهده در روش علمی، امکان اثرگذاری مشاهدهگر بر روی مشاهدهشونده است که منجر به ثبت نتایج متفاوتی با حالت اولیه شیء پیش از مشاهده میشود. این پدیده اثر مشاهدهگر نام دارد. این مسئله در مکانیک کوانتومی یک پدیده ذاتی است و تاکنون بحثهای بسیاری در مورد آن انجام گرفته است.
اگر فرایند مشاهده را یک فرایند فیزیکی در نظر بگیریم، به دلیل وجود نوعی بزرگنمایی در تمامی مشاهدات، در فرایند مشاهده آنتروپی افزایش مییابد و بنابراین از نظر ترمودینامیکی، مشاهده فرایندی برگشتناپذیر خواهد بود.
در برخی زمینههای علم برخی عوامل که در شرایط مشاهدات عادی و روزمره اهمیتی ندارند برنتیجه آزمایش اثرگذارند. از این موارد به عنوان پارادوکس یاد میشود، چراکه در آنها یک پدیده یکسان از دید دو ناظر مجزا، متفاوت به نظر میرسد که با عقل سلیم ناسازگار است.
This article uses material from the Wikipedia فارسی article مشاهده, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.