فرضیه سه کارکردی

این تز سه کارکردی عمدتاً با اسطوره‌نویس فرانسوی ژرژ دومزیل مرتبط است که آن را در سال ۱۹۲۹ در کتاب فلامن-برهمن و بعداً در میترا-وارونا (هندواروپایی) آن را مطرح کرد.

به گفته ژرژ دومزیل (۱۸۹۸–۱۹۸۶)، جامعه اولیه هند و اروپایی دارای سه گروه اصلی بود که مربوط به سه کارکرد متمایز بود:

• حاکمیت که به دو بخش فرعی متمایز و مکمل تقسیم می‌شود:
  • یکی رسمی، حقوقی و کاهنی اما دنیوی؛
  • دیگر حاکم، کشیشی اما ریشه در دنیای ماوراء طبیعی دارد.
• نیروی نظامی، مرتبط با زور، نظامی و جنگ.
• کشاورزی، دامداری، کشاورزی و صنعت‌گری; توسط دو نفر دیگر اداره می‌شود.

در دین نیاهندواروپایی، هر گروه اجتماعی الوهیت یا خانواده خدایان خود را برای نشان دادن آن داشت و کارکرد خدا یا خدایان با کارکرد گروه مطابقت داشت. بسیاری از این تقسیم‌بندی‌ها در تاریخ جوامع هند و اروپایی رخ می‌دهد:

• جنوب روسیه: برنارد سرجنت خانواده زبان‌های هندواروپایی را با فرهنگ‌های باستان‌شناسی خاص در جنوب روسیه مرتبط می‌کند و دین نیاهندواروپایی را بر اساس کارکردهای سه‌جانبه بازسازی می‌کند.
• اساطیر نورث: اودین (حاکمیت)، تیر (اسطوره) (قانون و عدالت)، ونیر (باروری).
• یونان کلاسیک: سه بخش جامعه ایدئال که توسط سقراط در جمهور افلاطون توصیف شده‌است. برنارد سرجنت فرضیه سه کارکردی را در شعر یونانی حماسه، شعر غنایی و دراماتیک بررسی کرد.

• هند: سه کاست هندو، برهمین یا کشیشان. کشاتریا، رزمندگان و نظامیان. و وایشیا کشاورزان و دامداران و تاجران. شودرا، کاست چهارم هندی، دهقان یا رعیت است. محققان بر این باورند که هندواروپایی‌زبان‌ها در عصر برنز وارد هند شده‌اند، که با جمعیت‌های محلی تمدن دره سند مخلوط شده‌اند و احتمالاً یک نظام کاست را ایجاد کرده‌اند.

• ارته‌شاستره
• کاست
• اسطوره‌شناسی تطبیقی
• رسته اجتماعی
• اسطوره
• دین نیاهندواروپایی
• طبقه اجتماعی
• تثلیث
• ایزدان سه‌گانه