عملیات ثامنالائمه عملیات تهاجمی نیروهای مسلح ایران، در خلال جنگ ایران و عراق بود، که به فرماندهی نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران و مشارکت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، علیه مواضع یگانهای نیروی زمینی عراق، مستقر در استان خوزستان، انجام شد.
این عملیات در ساعت ۱ بامداد ۵ مهرماه ۱۳۶۰ در محور آبادان به شرق کارون در جنوبغربی ایران آغاز گردید و پس از ۴۲ ساعت نبرد بیوقفه، با شکسته شدنِ حصر آبادان و بازپسگیری بیش از ۱۵۰ کیلومتر مربع از خاکِ ایران، به پایان رسید. محوریت عملیات ثامنالائمه با لشکر ۷۷ خراسان بود و در مجموع بیش از ۳۵ گردان از نیروهای ایرانی در این عملیات شرکت داشتند.
عملیات ثامنالائمه | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
بخشی از جنگ ایران و عراق | |||||||||
| |||||||||
طرفهای درگیر | |||||||||
عراق | ایران | ||||||||
فرماندهان و رهبران | |||||||||
صدام حسین جواد اسعد شیتنه ماهر عبدالرشید هشام صباح الفخری حسین التکریتی رعد مجید الحمدانی سلطان محمد الطائی | ولیالله فلاحی قاسم علی ظهیرنژاد بهرام هشیار شهابالدین جوادی منوچهر کهتری محسن رضایی یحیی رحیم صفوی | ||||||||
واحدهای درگیر | |||||||||
نیروی زمینی عراق نیروی هوایی عراق | ارتش ایران نیرویزمینی ارتش نیروی هوایی ارتش سپاه پاسداران | ||||||||
قوا | |||||||||
۵۰ تا ۶۰ هزار نفر | ۱۵ هزار نفر داخل شهر ۲۰ تا ۳۰ هزار نفر خارج از شهر | ||||||||
تلفات و خسارات | |||||||||
۳٫۰۰۰ نفر کشته و زخمی ۱٫۶۵۶ نفر اسیر ۹۰ تانک و ۱۰۰ خودرو زرهی ۳ هواگرد و ۱ بالگرد | ۲۲۳ تا ۲۴۳ نفر کشته ۷۶۳ نفر زخمی ۱۱ نفر مفقود تعداد نامشخص تانک و نفربر |
لحن یا سبک این مقاله بازتابدهندهٔ لحن دانشنامهای مورد استفاده در ویکیپدیا نیست. |
پس از برکناری ابوالحسن بنیصدر از مقام فرماندهی کل قوا، امکان همکاری مشترک سپاه پاسداران و ارتش، میسر شد. با صدور پیام روحالله خمینی در جهت شکسته شدن حصر آبادان، نیروی زمینی ارتش با طراحی این عملیات و محول کردن آن به لشکر ۷۷ خراسان، در ساعت یک بامداد ۵ مهر ۱۳۶۰ با نام عملیات ثامنالائمه، در ۳ محور دارخوین، فیاضیه و جاده آبادان-ماهشهر، به اجرا درآمد.
در این عملیات چند گردان از سپاه پاسداران، لشکر ۷۷ خراسان و تیپ ۳۷ زرهی شیراز از ارتش، یک گردان تانک، از تیپ ۲ لشکر ۱۶ زرهی قزوین و یک گردانِ پیاده از ژاندارمری، به مصاف حدود ۳۰ گردان از نیروی زمینی عراق رفتند. نیروهای ایرانی تا ساعت ۲ بعد از ظهر، ضمن شکستن محاصرهٔ آبادان، موفق شدند ۲ جادهٔ آبادان-اهواز و آبادان-ماهشهر را نیز تصرف نمایند. محوریت اصلی عملیات ثامنالائمه با لشکر ۷۷ خراسان بود.
جزیره آبادان در دورترین نقطهٔ جنوبغربی ایران قرار دارد، که از جنوب این شهر، آبهای خلیج فارس، از شمال و مشرق؛ رودخانههای کارون و بهمنشیر و از غرب نیز اروندرود، آن را دربر گرفتهاند. اروندرود که در غرب آبادان مستقر میباشد، تنها رودخانهٔ قابل کشتیرانی در ایران است، که تا پیش از جنگ ایران و عراق، ۲ بندر خرمشهر و آبادان، از مسیر این آبراه، به خلیج فارس و دریاهای آزاد متصل میشدند. شهر آبادان به سبب وجود پالایشگاه نفت آبادان، نقش مهمی را در صنعت نفت آن روز ایران ایفاء میکرد. خرمشهر نیز یکی از مهمترین بندرهای مبادلاتی ایران محسوب میگردید، که از طریق راهآهن سراسری، به سایر نقاط کشور متصل میشد. گمرک خرمشهر یکی از گمرکهای بزرگ و پرتردد آن زمان ایران بود که بخش زیادی از کالاهای وارداتی از طریق این گمرک ترخیص و به سر تا سر ایران ارسال میشد.
پس از حمله عراق در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ و اشغال سریع بخشهایی از خاک ایران، خرمشهر پس از ۳۴ روز مقاومت، سرانجام با عقبنشینیِ معدود نیروهای ایرانی مدافع شهر، به دست ارتش عراق افتاد. پس از سقوط خرمشهر، ارتش عراق تلاش کرد تا از طریق شرق رودخانه کارون و شمال بهمن شیر، جزیره آبادان را نیز اشغال نماید، که با این وضعیت، شهر آبادان نیز در یک محاصره ۳۳۰ درجهای توسط نیروهای مهاجم عراقی، قرار میگرفت.
استعداد نیروها و آرایش یگانهای نیروی زمینی عراق، در منطقه عملیات ثامنالائمه، برابر اسناد بهدست آمده از تیپ ۸ مکانیزه نیروی زمینی عراق، در تاریخ ۲۶ مردادماه ۱۳۶۰:
در مجموع استعداد نیروهای عراقی در این منطقه، برابر یک لشکر تقویتشده بود، ضمن اینکه فرماندهٔ سپاه سوم نیروی زمینی عراق نیز میتوانست از احتیاط لشکر ۵ مکانیزه و لشکر ۹ زرهی، که در جنوبغربی اهواز و سوسنگرد مستقر بودند، برای تقویت لشکر ۳ زرهی استفاده نماید.
ترکیب نیروهای مسلح ایران در عملیات ثامنالائمه، از نیروهای ارتش، سپاه پاسداران، بسیج و نیروهای ژاندارمری تشکیل شده بود. در این عملیات، نیروهای سپاه پاسداران با استعداد ۱۶ گردان، در ۳ قرارگاه بهصورت تیپ، سازماندهی شده بودند، همچنین از نیروی زمینی ارتش؛ ۳ تیپ از لشکر ۷۷ خراسان، یک گردان تانک از لشکر ۱۶ زرهی قزوین و نیز تیپ ۳۷ زرهی شیراز حضور داشتند. در عملیات ثامنالائمه جهاد سازندگی وظیفه احداث جادههای پشتیبانی و اجرای عملیات مهندسی مقدماتی را برعهده داشت:
منطقه عملیاتی با وسعتی بالغ بر ۱۳۰ کیلومتر مربع، از شمال به جاده اهواز-آبادان، از جنوب به شهر آبادان، از شرق به حدفاصل بین شادگان و جاده ماهشهر-آبادان و از غرب به رود کارون در حد فاصل بین سلمانیه تا فیاضیه، محدود میشد. منطقه تحت اشغال نیروی زمینی عراق، به طول تقریبی ۱۳ کیلومتر مربع، در امتداد رود کارون بود، که به همین میزان به سمت شرق و جنوب گسترش یافته بود، به گونهای که بخشی از دو جاده اهواز-آبادان و ماهشهر-آبادان، در منطقه تحت اشغال نیروهای عراقی قرار داشتند.
طرح عملیات ثامنالائمه در ۱۵ شهریور ۱۳۶۰ تکمیل و سرانجام در ساعت ۱ بامداد روز پنجم مهر ۱۳۶۰ نیروهای ایرانی با رعایت اصل غافلگیری و پس از گسترش روی خط، بهطور ناگهانی بر مواضع مقدم نیروی زمینی عراق هجوم برده و خاکریزهای اولیه را بدون زد و خورد اشغال کردند. با سپری شدن تاریکی، نیروهای هوایی طرفین وارد کارزار شده و هلیکوپترها نیز به پرواز درآمدند و پشتیبانی آتشهای توپخانه هر دو طرف با شدت هر چه تمامتر به مرحله اجرا درآمد و عراق نیروهای احتیاط خود را در منطقه شمال محور ماهشهر به آبادان وارد عمل نمود. نیروهای ایرانی با وجود گرمای شدید، مقاومت سرسختانه نیروی زمینی عراق را در هم شکستند و بعد از ۴۲ ساعت تلاش مداوم، لشکر ۷۷ خراسان، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، گروه فداییان اسلام و نیروهای داوطلب بسیج، عملیات با موفقیت به پایان رسید و در پایان عملیات، نیروی زمینی عراق خسارات سنگینی را متحمل گردید و در نهایت، جزیره آبادان از محاصره آنان خارج شد.
This article uses material from the Wikipedia فارسی article عملیات ثامنالائمه, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.