سیانور: ماده سمی

فرآورده‌های سیانید در عکاسی، واکنش‌های آزمایشگاهی، صنعت، حشره‌کشها و جونده‌کش‌ها (HCN) استفاده می‌شوند و در برخی از میوه‌ها، از قبیل بادام تلخ، دانه سیب، هستهٔ هلو و آلو و اکثر دانه‌های تلخ وجود دارد.

سیانیدها با چند سازوکار باعث هیپوکسی بافتی می‌شوند:

• مرکز تنفس را مهار و عمق تنفس را کم می‌کند.
• با سرکوب میوکارد، برون‌ده قلب را کاهش می‌دهد
• جدا شدن O۲ را از هموگلوبین مشکل می‌کند.
• برخی از سیانیدها برای اتصال به آهن هموگلوبین با اکسیژن رقابت می‌کنند.
• با آهن سیتوکروم اکسیداز در میتوکندریها اتصال ایجاد کرده و تنفس سلّول را مختل می‌کند.
• مرگ سریع
• بوی بد دهان

 

سیانوژن گازی است بی‌رنگ با بوی بادام تلخ که در جنگها استفاده می‌شود.

اسید سیاندریک مایعی است با بوی بادام تلخ و بیرنگ که به راحتی بخار می‌شود. سیانورها ترکیبات فلزی بنیان سیانید هستند و از همه خطرناکتر در بین آنها سیانور دو سدیم و سیانور دو پتاسیم (سیانور پتاس) که در مجاورت هوا یا در معده تحت اثر اسید کلریدریک باعث ایجاد اسید سیاندریک می‌شوند.

یک عدد بادام تلخ دارای یک میلی‌گرم اسید سیاندریک است. مقدار سمی اسید سیاندریک ۰/۰۱ گرم و مقدار کشنده آن ۰/۰۵ گرم است.

مسمومیت از راه تنفس شدیدتر بوده و علایم بالینی آن بستگی به راه تماس، مقدار مصرف و تأخیر در شروع درمان دارد.

تظاهرات اصلی مسمومیت با آن به شرح زیر است:

علائم زودرَس: تظاهرات CNS شامل کنفوزیون، سردرد، اضطراب، تاکی‌کاردی یا برادی‌کاردی، هیپرپنه، هیپرتانسیون خفیف و تپش قلب است.

علائم‌دیر‌رَس : شامل علائم گوارشی نظیر تهوع و استفراغ، تاکی‌کاردی یا برادی کاردی، هیپوتانسیون، تشنج ژنرالیزه، کما، آپنه، گشادی مردمک (مدیاز)، عدم پاسخ یا پاسخ کند مردمک به نور، آریتمی، ایسکمی یا اسیستول، ادم ریوی است.

درمان آن هم مانند سایر مسمومیّت‌ها استفاده از پادزهر اختصاصی است که شامل سه داروی آمیل نیتریت، سدیم نیتریت و سدیم تیوسولفات است.

یکی از علائم برای تشخیص سریع مسمومیت با سیانور، بوی بد بادام تلخ است که از دهان مصدوم یا هوای بازدمی او به مشام می‌رسد

در گذشته برخی کشورها محکومان به اعدام را در اتاق گاز با سیانور می‌کشتند. به‌این صورت‌که آن‌ها را به صندلی در اتاق گاز می‌بستند و مأمور اعدام از بیرون دسته‌ای را می‌کشید، سپس بسته‌ای حاوی پتاسیم سیانید (سیانور) به درون ظرفی محتوی جوهر لیمو که در زیر صندلی تعبیه شده‌بود، می‌افتاد و گاز سیانور حاصله، باعث مرگ سریع محکوم می‌شد.

• مسمومیت با قرص برنج
• قرص خودکشی