نظامالدین سلطان محمد عراقی (منظور عراق عجم شامل مناطق مرکزی ایران)، یک نقاش ایرانی بود که در دوران صفوی میزیست.
در تبریز سلطانمحمد از محضر استاد بهزاد بهره برد، و به سال ۹۲۴ قمری، و پس از فوت بهزاد، جانشیناش در ریاست کارگاههای سلطنتی گردید.
سلطان محمد نگارگر | |
---|---|
زادهٔ | ۱۴۷۰ میلادی |
درگذشت | ۱۵۵۵ میلادی |
آرامگاه | آرامگاه دوکمال |
محل زندگی | تبریز |
ملیت | ایران |
دیگر نامها | نظامالدین سلطانمحمد |
پیشه | نگارگر |
سالهای فعالیت | ۱۵۰۰-۱۵۵۵ میلادی |
سبک | مینیاتوریست |
دوره | صفوی |
مکتب | مکتب تبریز دوم |
سبک نگارگری سلطانمحمد، دوره دوم مکتب تبریز شناخته میشود. آثار وی در میانهٔ نخست زندگی هنری، متأثر از شیوهٔ هنری ماقبل صفویان در غرب ایران بوده، اما پس از آن، جریانهای نوین رایج در دربار صفوی را منعکس میکند. برای پارهٔ نخست میتوان از آثارش در شاهنامه تهماسبی (مشهور به هافتون)، و برای پارهٔ متاخر، نگارههای وی در دیوان حافظ (۱۵۳۱ تا ۱۵۳۳ میلادی) نسخه محفوظ در مجموعه لویی کارتیه پاریس، را برشمرد.
در سال ۹۰۶ قمری، شاه اسماعیل صفوی، تبریز را فتح کرده و بر کارگاههای هنری بازمانده از آق قویونلوها استیلا یافت. در این میان سلطانمحمد نگارگر نیز به خدمت وی درآمد. در سال ۹۱۶ قمری، شاه اسماعیل هرات را فتح کرده، وارث دستاوردهای باشکوه هنری دربار تیموریان گردید، و فرزند خردسالش تهماسب میرزا را به امارت آن دیار گماشت. روایت است که تهماسب در شش سالگی از محضر سلطانمحمد نگارگر در تبریز فنون نقاشی را آموخت. تهماسب زمانی که در سال ۹۳۰ قمری به تخت نشست، هنرمندانی را از هرات به تبریز منتقل نمود، که از آن میان کمالالدین بهزاد شاخصترین آنان است. بهزاد از سال ۹۲۸ قمری ریاست کتابخانهٔ شاهی و کارگاههای وابسته به آن را به دستور شاه اسماعیل بر عهده داشت.
برجستهترین آثار سلطان محمد در شاهنامه تهماسبی، خمسهٔ تهماسبی و دیوان حافظ جلوهگر است. سرپرستی صد صفحهٔ نخست از شاهنامهٔ تهماسبی بر عهدهٔ وی بوده، و نگارههای دربار کیومرث، جشن سده، شکست دیوان به دست تهمورث و کشته شدن دیو سیاه به دست هوشنگ از نگارههای برجستهٔ وی در این شاهنامه است. همچنین وی آثاری در مثنوی جمال و جلال محمد آصفی، کلیات میرعلیشیر نوایی، مثنوی گوی و چوگان (خالنامه) عارفی نگارگری کردهاست. او درصدد ساختن ظروف چینی به سبک چینی برآمد و مقدمات کار را نیز تا حدی فراهم کرد، ولی عمر او برای تکمیل این فکر کفایت نکرد.
در سال ۱۳۹۴ فیلم مستندی با نام سلطان محمد نقاش دربارهٔ احوال و آثار این نقاش به تهیهکنندگی و کارگردانی سید وحید حسینی نامی ساخته شد.
This article uses material from the Wikipedia فارسی article سلطان محمد نگارگر, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.