سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: نهاد موازی اطلاعاتی

ریاست این سازمان از ابتدا بر عهدهٔ حسین طائب بوده‌است. با تصمیم حسین سلامی (فرماندهِ کل سپاه)، سازمان اطلاعات سپاه با معاونت اطلاعات راهبردی سپاه ادغام شده و در ۲۸ اردیبهشت ۱۳۹۸، طائب مسئول اطلاعات سپاه معرفی شد.

پیش از مهر ۱۳۸۸، سپاه دارای یک «معاونت اطلاعات» بود که پس از انتخابات سال ۱۳۸۸ به یک سازمان تبدیل شد. رئیس این سازمان منصوب رهبر جمهوری اسلامی است و برخلاف وزیر اطلاعات که باید پاسخگوی رئیس‌جمهور و مجلس باشد، او باید با فرماندهٔ سپاه پاسداران و رئیس دفتر نمایندگی ولی فقیه در سپاه، هماهنگ باشد.

از فعالیت‌های این سازمان می‌توان به «مقابله با جنگ نرم» و «مقابله با فعالیت‌های غیرمجاز سایبری» اشاره کرد. یکی از واحدهای زیرمجموعهٔ سازمان اطلاعات سپاه که وظیفهٔ برخورد با جرایم سایبری را دارد «مرکز بررسی جرایم سازمان یافته» است؛ که تحت عنوان سایت گرداب شناخته شده‌است.

1. اطلاعات نظامی (بند ۱ ماده ۶ قانون تأسیس وزارت اطلاعات)
2. گرفتن اطلاعات لازم از وزارت اطلاعات قبل از عملیات به عنوان ضابط قوه قضائیه (بند ۲ ماده ۶ قانون تأسیس وزارت اطلاعات)
3. تحویل اخبار واصله امنیتی به وزارت اطلاعات (بند ۳ ماده ۶ قانون تأسیس وزارت اطلاعات)
4. ضابط خاص دادگستری در جرائم پولشویی و تأمین مالی تروریسم (تبصره ۳ ماده ۷ مکرر قانون مبارزه با پولشویی، اصلاحی ۱۳۹۷)
5. ضابط خاص دادگستری در جرائم فروش داروهای مرتبط با سقط جنین ، مشارکت در سقط غیرقانونی و دیگر جرائم مرتبط با سقط غیرقانونی جنین (ماده ۵۹ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت مصوب ۱۴۰۰)
6. مبارزه قانونی با عوامل و جریانهایی که در صدد خرابکاری، براندازی نظام جمهوری اسلامی، و یا اقدام علیه انقلاب اسلامی ایران می‌باشند (ماده ۲ اساسنامه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی)
7. مبارزه قانونی با عواملی که با توسل به قوه قهریه در صدد نفی حاکمیت قوانین جمهوری اسلامی باشند (ماده ۳ اساسنامه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی)
8. خلع سلاح کسانی که بدون مجوز قانونی اسلحه و مهمات حمل و نگهداری می‌نمایند (ماده ۴ اساسنامه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی)

• نکته ۱: وظایف ذکر شده سپاه پاسداران در اساسنامه آن به وظایف سازمان اطلاعات سپاه به عنوان بخشی از مجموعه سپاه پاسداران تسری می‌یابد.
• نکته ۲: مطابق ماده ۵ قانون تأسیس وزارت اطلاعات، سپاه پاسداران در مورد مبارزه با ضدانقلاب داخلی و سایر مأموریت‌های محوله در اساسنامه سپاه پاسداران از خط مشی وزارت اطلاعات تبعیت کرده و حق کسب و جمع‌آوری اخبار و تولید اطلاعات و تجزیه و تحلیل آن و شناسایی ضد انقلاب را داشته و این وزارتخانه را کمک می‌کند.

پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰، سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با شماری از فعالان رسانه‌ای تماس گرفته و از آن‌ها خواسته‌است که مطلبی در نقد ابراهیم رئیسی (از اعضای «هیئت مرگ» در قتل‌عام زندانیان عقیدتی-سیاسی در ۱۳۶۷ و داوطلب انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم) منتشر نکنند و گر نه، برایشان «مشکل‌ساز» خواهد شد.

به گزارش بعضی منابع، در جریان خیزش ۱۴۰۱ ایران، کمبود نیرو برای سرکوب و نیز گریختن تعداد زیادی سرباز از خدمت، باعث شده که حکومت جمهوری اسلامی از افسران ارشد حتی در سطح سرهنگ (سپاه) استفاده کند که بعضی از آن‌ها همچون: سرهنگ حمیدرضا هاشمی (با نام مستعار سید علی موسوی)، معاون اطلاعات سپاه سلمان استان سیستان و بلوچستان و سرهنگ نادر بیرامی، رئیس اطلاعات سپاه شهرستان صحنه، در درگیری با مردم معترض کشته شدند.

فهرست برخی از زندان‌ها و بازداشت‌گاه‌های سازمان اطلاعات سپاه (ساس):

1. بازداشتگاه‌های سازمان اطلاعات سپاه در ارومیه؛
2. بازداشتگاه سازمان اطلاعات سپاه سنندج (شهرام‌فر)؛
3. بازداشتگاه سپاه نبی اکرم کرمانشاه.

نکته: این فهرست تنها شامل مسئولان شناخته شده از این سازمان است که نام و مشخصات آن‌ها در رسانه‌های رسمی درج شده‌است:

دستگیری‌ها

• دستگیری روح‌الله زم
• دستگیری جیسون رضائیان
• دستگیری نازنین زاغری
• دستگیری نزار زاکا
• دستگیری باقر و سیامک نمازی
• دستگیری کاووس سیدامامی و جمعی از فعالان محیط زیست
• دستگیری عبدالرسول دری اصفهانی

عملیات‌های ناموفق

• ترور شهروندان اسرائیلی در استانبول در مرداد ۱۴۰۱

• شورای هماهنگی اطلاعات
• وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران
• سازمان اطلاعات موازی
• فهرست سازمان‌های اطلاعاتی ایران

• نقش 'ساواک' و 'کا گ ب' در تولد نهادهای اطلاعاتی جمهوری اسلامی ایران