سپهر عمومی ((به انگلیسی: Public sphere)، یا حوزه عمومی، گستره همگانی) امکانی در زندگی گروهی انسانها است که با تحقق آن، مردم جامعه میتوانند با بهرهگیری از یکدیگر به سخن آیند و با مفاهمه به امر عمومی توجه کنند، و آن را مورد بحث و گفتگو قرار دهند.
در سپهر عمومی افراد در وضعیتی آزاد، دور از تحمیلها و اجبارها، امر عمومی را مورد بحث و نظریات یکدیگر را مورد ارزیابی قرار میدهند و بدین وسیله، امکان رسیدن به یک توافق گروهی واقعی را به حداکثر میرسانند. این گفتگو و مفاهمه و توافق، از آنجا که مبتنی بر نیروهای هدایت کنندهای چون قدرت و پول و تبلیغات نیستند، «سیاستی دیگر» و متفاوت با برداشتهای معمول را میآفرینند.
انسان، هم گشاینده سپهر عمومی و هم خود گوهر اصلی این عرصهاست، هم خود بخشی از عرصه و هم اثرگرفته از آن است. از نظریه پردازان نامدار سپهر عمومی نیز میتوان به هانا آرنت و یورگن هابرماس اشاره کرد.
«سپهر عمومی» از کلیدیترین مفاهیم مورد استفاده و تبیین شده توسط یورگن هابرماس است. به باور وی، سپهر عمومی، میدانی است که در آن افراد برای مشارکت در گفتگوهای باز و علنی گردهم میآیند.
هابرماس باور دارد که سپهر عمومی هنگامی پدید میآید که کسانی بهطور گروهی دربارهٔ نیازهای همگانیشان بیندیشند. به باور وی، نقش سپهر عمومی نیز در کنترلکردن و هم در مشروعسازی قدرت سیاسیای که توسط سازمان دولت اعمال میشود، متجلی است.
او تعبیر «سپهر عمومی» را در اطلاق به عرصهای اجتماعی بهکار میبرد که در آن افراد از طریق مفاهمه، ارتباط و استدلال مبتنی بر تعقل، موضعگیریها و جهتگیریهای هنجاریای اتخاذ میکنند که بر فرایند اعمال قدرت دولت، تأثیراتی آگاهیدهنده و عقلانیساز باقی میگذارند.
هابرماس همچنین باور دارد که: شهروندان و افراد خصوصی زمانی به منزلهٔ عموم عمل میکنند که بدون اجبار و اضطرار بتوانند به مسایل مورد علاقهٔ مردم یا منافع و مصالح عمومی بپردازند؛ و این امر زمانی امکانپذیر است که تضمینهای لازم برای گردهم آمدن و اجتماع آنان فراهم باشد و آزادانه بتواند به یکدیگر بپیوندند و آزادانه افکار خود را بیان و تبلیغ نمایند.
یورگن هابرماس از عرصه عمومی به عنوان حلقه مفقوده در جامعه مدرن یاد میکند که میتواند واسطهای میان جامعه مدنی و حکومت باشد و دولت را از اقتدار و نسخهپیچی مدرن بازدارد. كتابخانههاي عمومي، كافهها و قهوهخانهها، روزنامهها و نشریات، رادیو و تلویزیون، سینما، ویدئو، ماهوارهها، شبکههای اینترنت، کامپیوتر و… بهمثابهٔ مهمترین ابزارهای بازتولید و احیای حوزه عمومی قابل اشارهاند.
نمونه آرمانی سپهر عمومی:
This article uses material from the Wikipedia فارسی article حوزه عمومی, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.