حافظ ابرو: تاریخ‌نگار ایرانی

ق) تاریخ‌نگار و جغرافیدان مشهور ایرانی در عصر تیموری صاحب آثاری در تاریخ اسلام و ایران؛ به ویژه مربوط به دوره تیمور و شاهرخ است.

کتاب جغرافیای او که به ویژه در فصول مربوط به ایران و ماوراءالنهر آکنده از اطلاعات مهم تاریخی است، از مهم‌ترین آثار او به‌شمار می‌رود. بخشی از اطلاعاتی که حافظ ابرو از خصوصیات جغرافیایی سرزمینهای اسلامی به دست داده چنان‌که خود اشاره کرده، محصول مشاهدات خود اوست. چه، در سفرهای جنگی تیمور از فرارود و ایران تا شام همه جا حضور داشته و از این جهت آگاهی‌های بی همتایی گردآورده که امروز برای بررسی جغرافیای طبیعی و انسانی شهرهای کهن سرزمینهای اسلامی بسیار مهم می‌نماید.

این کتاب همچنین برای اطلاع از نام و نشان و مضمون بعضی آثاری که از منابع حافظ ابرو بوده و اینک در دست نیست، بسیار مهم است.

 

• ذیل جامع التواریخ
• ذیل ظفرنامه سامی
• تاریخ شاهرخی
• تاریخ حافظ ابرو
• مجموعه حافظ ابرو
• مجمع التواریخ

در کتاب جغرافیای حافظ ابرو، او توصیف دریاها و خلیج هارا در چند فصل شرح داده‌است. فصل اول:

1. خلیج چین
2. گفتار دوم: «بحر الاخضر و هو بحرالهند». از نظر او بحر اخضر و بحر هند و بحر فارس یک دریا حساب می‌شوند. (او این دریا را شرح داده‌است همان محلی که امروزه دریای عرب نام دارد)
3. بحر فارس و کرمان… که شامل خلیج عمان و خلیج فارس امروزی می‌شود.
4. بحر قلزم (دریای سرخ)
5. بحر بربر (مدیترانه)
6. بحر اوقیانوس (اقیانوس اطلس یا بحر ظلمات)

برخی معتقدند حافظ ابرو از آثار حمدالله مستوفی مشخصا و بلاتردید استفاده مستقیم کرده بدون اینکه نامی از او بیاورد. همه را به نام خودش و با وانمود اینکه همه کار نتیجهٔ پژوهش و اهتمام خود او بوده تدوین و به دیوان ممدوح و ولی نعمتش تقدیم کرده‌است البته این یک شایعه است .^{[پیوند مرده]}