تَمغا یا تَمقا مهر و نشانی بوده که با مرکب سرخ یا شنگرف بر اسناد، نامهها و فرمانها میزدند.
در متون اسلامی این واژه به صورت اَلْتَمغا، تمغاء آل، آل تمغا، آل طَمغی و یک مورد تَمْقا (تذکرةالملوک) ثبت شدهاست.
واژه تَمغا از زبان ترکی اویغوری به زبان مغولی راه یافته ولی معمولاً از آن به عنوان واژهای مغولی - ترکی یاد میشود. کاوه فرخ معتقد است که اصل واژه در پارسی «تمگا» بوده که وارد زبانهای ترکی و مغولی شده و سپس دوباره به شکل تمغا وارد پارسی شدهاست.
آل تمغا از دو جزء آل به معنای سرخ تمغا به معنی مهر و نشان و روی هم به نوعی مهر گفته میشد که با مرکب سرخ یا شنگرف بر اسناد، نامهها و فرمانها زده میشدهاست. آل تمغا اصطلاحی دیوانی بوده که با تصرف ایران و ممالک همجوار به دست مغولها، به زبان فارسی راه یافت. این واژه در دوران ایلخانان، چوپانیان، جلایریان و تیموریان رایج بودهاست. اما رفتهرفته از رونق افتاد و در روزگار صفویان، دیگر به عنوان یک اصطلاح دیوانی استفاده نمیشدهاست و ظاهراً اصطلاح «نشان» جای آن را میگیرد.
آنها در طول دوران باستان کلاسیک و قرون وسطی در بین عشایر اوراسیا (آلانها، سرماتیان، سکاها)، مغولها و ترکها رایج بودند.
هر یک از قبیلههای ترک اغوز تمغای ویژه خود را داشتند بهصورت زیر:
This article uses material from the Wikipedia فارسی article تمغا, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.