احمد سمیعی گیلانی (۱۱ بهمن ۱۲۹۹ – ۲ فروردین ۱۴۰۲) مترجم، ویراستار و نویسندهٔ ایرانی و عضو پیوستهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی بود.
او را «پدر ویرایش ایران» و همچنین «پدر ویراستاری نوین ایران» خواندهاند.
احمد سمیعی گیلانی | |
---|---|
زادهٔ | ۱۱ بهمن ۱۲۹۹ تهران، ایران |
درگذشت | ۲ فروردین ۱۴۰۲ (۱۰۲ سال) تهران، ایران |
علت مرگ | کهولت سن |
ملیت | ایرانی |
تحصیلات | کارشناسی ارشد زبانشناسی |
محل تحصیل | دانشگاه تهران |
پیشه | مترجم، نویسنده، ویراستار |
سالهای فعالیت | ۱۳۴۰–۱۴۰۲ |
دوران | قاجار، پهلوی، جمهوری اسلامی |
خویشاوندان | خاندان سمیعی |
احمد سمیعی گیلانی در تاریخ ۱۱ بهمن ۱۲۹۹ در کوچهٔ افشارها، سنگلج تهران در خانوادهای اهل گیلان و مذهبی زاده شد. پدرش مجتهد و تحصیلکردهٔ نجف و مادرش فرزند ملامحمد خمامی، روحانی سرشناس رشت بود.
سمیعی تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در رشت گذراند و سپس وارد دانشگاه تهران شد. او پیش از این، موفق شده بود تا در امتحان ورودی به دانشگاه فنی در سال ۱۳۱۸ با احراز رتبه اول، به این دانشگاه وارد شود اما از تحصیل در این دانشگاه منصرف شد و به دانشگاه تهران وارد شد.
او در اواخر دههٔ ۱۳۴۰ بهعنوان ویراستار در مؤسسهٔ انتشارات فرانکلین مشغول خدمت شد و همزمان دورهٔ کارشناسیارشد زبانشناسی را نیز در دانشگاه تهران بهپایان برد. نخستین کار سمیعی در فرانکلین ویرایش اثری از آمینه پاکروان دربارهٔ آقامحمدخان قاجاربود که پیش از او برعهدهٔ جهانگیر افکاری قرار داشت. کار بعدی سمیعی ویرایش ترجمهٔ مهرداد نبیلی از از ره رسیدن و بازگشت اثر آرتور کستلر بود. سمیعی، در همین دوران به دعوت عبدالحسین زرینکوب، در دانشگاه تهران (دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی) و، علاوه بر آن، در دانشگاه تربیت معلم و دورۀ فوق لیسانس دانشگاه تربیت معلّم همچنین در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تهران، برای مدتی تدریس کرد. او در کنار حرفهٔ ویراستاری، چند کتاب در زمینهٔ نگارش و ویرایش هم نوشت و بهمرور مقالههای ارزشمندی در مجلات گوناگون نظیر پیک جوانان، کتاب امروز و رودکی بهچاپ رسانید. آیین نگارش و ویرایش و شیوهنامهٔ دانشنامهٔ جهان اسلام از جملهٔ این آثار هستند.
سمیعی که به زبان فرانسوی و انگلیسی مسلط بود کار ترجمه را هم با برگرداندن رمان دلدار و دلباخته، از ژرژ ساند، شروع کرد و بعد آثاری از نویسندگانی مانند ژرژ پرک و گوستاو فلوبر را هم به فارسی برگرداند. ترجمهٔ ساختهای نحوی، اثر نوآم چامسکی، و تتبعات، اثر میشل دو مونتنی نیز از دیگر کارهای او در این زمینه هستند.
سمیعی پس از انقلاب در بنگاه ترجمه و نشر کتاب (بعدها مرکز انتشارات علمی و فرهنگی)، مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی، انتشارات سروش، مرکز نشر دانشگاهی و بنیاد دایرةالمعارف اسلامی به ویراستاری ادامه داد. او از سال ۱۳۷۰ به عضویت فرهنگستان زبان و ادب فارسی درآمد و پس از آن، از ابتدای انتشار دورهٔ جدید نشریهٔ نامهٔ فرهنگستان در سال ۱۳۷۴ تا خرداد ۱۳۹۸ سردبیر این مجله بود. سمیعی همچنین مدیریت گروه «ادبیات معاصر» فرهنگستان زبان و ادب فارسی را نیز برعهده داشت. وی مشاور علمی پژوهشگاه علوم انسانی و سردبیر نامهٔ فرهنگستان نیز بود.
سمیعی، در جوانی، مدتی به حزب تودهٔ ایران پیوست. او در مصاحبهای با بلاگ تاریخ شفاهی دربارهٔ آن دوران گفتهاست:
نمیخواهم وارد جزئیات شوم. تقریباً ۱۰ سال فعالیت سیاسی داشتم که نمیخواهم به چندوچون آن بپردازم؛ فقط میگویم که بهترین سالهای عمرم همان ۱۰ سال بود. از تجربههای مثبت و منفی که در این دوره داشتم بسیار آموختم؛ برای من درس زندگی بود. حوادث تازهٔ بسیاری از سر گذراندم و مهارتهای تازهای پیدا کردم. همهٔ آنها از من شخصیت تازهای ساخت.
سمیعی بابت فعالیتهای سیاسی خود دو سال و نیم به زندان افتاد که بهگفتهٔ خودش «بسیار پرثمر بود»، چندانکه طی آن چندین اثر، همچون سالامبو، اثر گوستاو فلوبر، را ترجمه کرد. حبس او در زندان باعث شد تا به دستور ساواک، از شغل دولتیاش در راهآهن کنار گذاشته شود در مهر ۱۳۵۶ با سابقه ۱۰ ساله فعالیت در آن نهاد، بازنشسته شد.
احمد سمیعی گیلانی چهارشنبه ۲ فروردین ۱۴۰۲ در خانه خود به علت کهولت سن در تهران درگذشت. مراسم خاکسپاری پیکر او در فرهنگستان زبان و ادب فارسی با حضور شماری از بزرگان علم و ادب در شنبه ۵ فروردین ۱۴۰۲ در تهران برگزار شد. سرانجام مراسم تشییع پیکر سمیعی در یکشنبه ۶ فروردین ۱۴۰۲ در رشت برگزار شد و پیکرش در محوطه تالار مرکزی رشت به خاک سپرده شد.
کریم امامی، سرویراستار مؤسسهٔ انتشارات فرانکلین طی سالهای ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۳:
ویراستارهای ما بیش از حد لزوم ویرایش میکردند. یکی از بهترین آنها آقای احمد سمیعی گیلانی بود که ویرایشش از اول تا آخر صفحه را سیاه میکرد.
سمیعی در کنار حرفه ویراستاری، چند کتاب در زمینه آیین نگارش و ویرایش تألیف کرد. او کار ترجمه را با برگرداندن رمان دلدار و دلباخته از ژرژ ساند آغاز کرد و سپس آثاری را از نویسندگانی مانند ژرژ پرک و گوستاو فلوبر به فارسی برگرداند.
مجموعهای از گفتاوردهای مربوط به احمد سمیعی گیلانی در ویکیگفتاورد موجود است. |
This article uses material from the Wikipedia فارسی article احمد سمیعی گیلانی, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.