آیدا پناهنده (زادهٔ ۱۷ شهریور ۱۳۵۸، تهران) فیلمساز، فیلمنامهنویس و تهیهکننده ایرانی است.
در سال ۱۳۹۴ برای فیلم سینمایی ناهید موفق به دریافت جایزه «آینده نویدبخش» از جشنواره فیلم کن ۲۰۱۵ در بخش نوعی نگاه شد. وی همچنین توانست یکی از سه فیلمساز زن جوانی باشد که در سال ۲۰۱۶ جایزهٔ Women In Motion را از جشنواره فیلم کن ۲۰۱۶ دریافت کند. آیدا پناهنده پس از ناهید، سه فیلم سینمایی اسرافیل، پاییز نیکایدوها و تی تی را در کارنامهٔ کاری خود دارد. در اولین جشن بزرگ کارگردانان سینمای ایران از پناهنده برای فعالیت حرفه ای و مؤثر در حوزۀ کارگردانی تقدیر ویژه به عمل آمد.
آیدا پناهنده | |
---|---|
زادهٔ | ۱۷ شهریور ۱۳۵۸ (۴۴ سال) تهران |
ملیت | ایرانی |
تحصیلات | لیسانس فیلمبرداری سینما، فوق لیسانس سینما |
محل تحصیل | دانشکده سینما و تئاتر دانشگاه هنر، تهران |
پیشه | کارگردان، فیلمنامهنویس، تهیهکننده |
سالهای فعالیت | ۱۳۷۷–اکنون |
همسر(ها) | ارسلان امیری |
پیشینه علمی | |
شاخه(ها) | سینما |
محل کار | دانشگاه هنر |
پایاننامه | |
استاد راهنما | احمد الستی |
دیگر راهنمایان دانشگاهی | فرزان سجودی |
آیدا پناهنده متولد تهران و از پدر و مادری آذری است که هر دو اهل شهر خوی در آذربایجان غربی هستند. مادربزرگ مادری پناهنده، «محترم ریاضی» (۱۳۸۵–۱۳۰۱) مدیر دبیرستان دخترانه ایراندخت در شهر خوی بودهاست. محترم ریاضی در سال ۱۳۳۳ به ریاست دبیرستان ایراندخت منصوب و بعد از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ از سمت خود برکنار شد.[نیازمند منبع] پناهنده در فیلم مستند ایراندخت (۱۳۸۷) به شرح زندگی مادربزرگش پرداختهاست. «عبدالصمد پناهنده» (۱۳۶۶– ۱۳۲۵) پدر پناهنده، دانش آموختهٔ دانشگاه استانبول در رشتهٔ اقتصاد و مادرش «نزهت ریاضی» (متولد ۱۳۳۳) دبیر زبان انگلیسی بودهاست.[نیازمند منبع]
آیدا پناهنده بزرگ شدهٔ خیابان فاطمی تهران است و دوران تحصیل خود را در مدرسهٔ راهنمایی سمیه و دبیرستان هشتم شهریور در منطقه شش تهران به پایان رسانده. وی در سال ۱۳۷۷ وارد دانشکده سینما و تئاتر دانشگاه هنر در رشتهٔ سینما شد و لیسانس خود را در رشتهٔ فیلمبرداری سینما گرفت. در دوران لیسانس شاگرد اساتیدی چون نعمت حقیقی، علی لقمانی، اسفندیار شهیدی و رضا نبوی بودهاست. در سال ۱۳۸۴ پناهنده مدرک فوق لیسانس خود را در رشتهٔ سینما از دانشکده سینما و تئاتر دانشگاه هنر گرفت. پایاننامه نظری فوق لیسانس پناهنده «کارکرد نشانه شناسانهٔ کمپوزیسیون تصویر در سینما» بوده که استاد راهنمای این رساله احمد الستی و استاد مشاور آن فرزان سجودی بودهاند.
آیدا پناهنده در همان سالهای آغازین تحصیل شروع به شرکت در جلسات نقد ادبی روزهای پنجشنبه مجله ادبی کارنامه کرد. اولین داستان کوتاه پناهنده به نام «آنا» در شماره نهم مجله کارنامه در اسفندماه ۱۳۷۸به سردبیری هوشنگ گلشیری منتشر شد. سپس در تیرماه ۱۳۸۲ و در شماره سی و پنجم مجله کارنامه داستان دیگری از او به نام «آخرین قربانی» منتشر شد[نیازمند منبع] که در این دوره مدیریت بخش داستان به عهده محمد محمدعلی بود. یکی دیگر از داستانهای کوتاه منتشر شدهٔ پناهنده در ماهنامه ادبی گلستانه مرداد ۱۳۸۴ به نام «زنانی که به سقف نگاه میکنند» بودهاست.
پناهنده در کنار فعالیت ادبی، فعالیتهای سینمایی خود را همزمان با تحصیل در دانشگاه با ساخت فیلمهای کوتاه شانزده میلیمتری آغاز کرد. تا اینکه بعد از تجربهٔ چند فیلم کوتاه، اولین فیلم کوتاه موفق خود را به نام «آن دستها» (۱۳۸۴) به تهیه کنندگی مادرش ساخت. «آن دستها» برندهٔ بهترین فیلم کوتاه در بخش «نگاه نو» (تجربی) جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران (۱۳۸۴) شد و سرآغازی برای ساختن فیلمهای کوتاه بعدی گشت: روشناییهای شهر (۱۳۸۶)، تاج خروس (۱۳۸۷- برندهٔ بهترین فیلم کوتاه داستانی خانه سینما)، گلدانهای زمستانی (۱۳۸۸- نیمه بلند) و…
آیدا پناهنده اولین فیلمنامه بلند داستانی خود را بهطور مشترک با ارسلان امیری نوشت. این فیلمنامه در قالب یک فیلم بلند تلویزیونی در سال ۱۳۸۶ به نام «گمشده در تاریکی» به کارگردانی مازیار میری و تهیه کنندگی علیرضا رئیسیان ساخته شد. پناهنده سپس شروع به ساخت فیلمهای بلند تلویزیونی کرد. او اولین فیلم بلند تلویزیونی خود را به نام «قصه داوود و قمری» (۱۳۸۸) به تهیه کنندگی کیانوش عیاری و محصول مرکز سیما فیلم ساخت. در این فیلم بازیگرانی مثل هومن سیدی، فرید سجادی حسینی و حدیث میرامینی بازی میکردند. پناهنده فیلمنامه این فیلم را بهطور مشترک با ارسلان امیری نوشته بود. پناهنده دومین فیلم تلویزیونی خود را به نام «آبروی از دست رفته آقای صادقی» (۱۳۹۰) به تهیه کنندگی مهدی شفیعی و محصول مرکز سیما فیلم و با نویسندگی مشترک ارسلان امیری ساخت. در این فیلم بازیگرانی چون بیژن امکانیان، رضا بهبودی، پوریا رحیمی سام و ناز شادمان ایفای نقش میکردند. و سومین فیلم تلویزیونی پناهنده به نام «از جنوب شرقی» (۱۳۹۱) به تهیه کنندگی یاسر خیر و محصول مرکز سیمای استانهای تلویزیون ساخته شد. این فیلم که بهطور کامل در استان سیستان بلوچستان، شهر چابهار و کنارک ساخته شد ترکیبی از بازیگران حرفه ای چون پوریا رحیمی سام، امین گلستانه، رایا نصیری و بازیگران بومی استان بود. پناهنده همچنین ساخت سه فیلم مستند «ایراندخت» (۱۳۸۷) «خانه قمر خانم» (۱۳۸۹) و «برزخ» (۱۳۹۴) را در کارنامه خود دارد.
پناهنده اولین فیلم سینمایی بلند خود را به نام ناهید(۱۳۹۳) به تهیه کنندگی بیژن امکانیان و محصول مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی آغاز کرد. ناهید در شصت و هشتمین دوره جشنواره فیلم کن موفق به دریافت جایزه «آینده نویدبخش» در بخش نوعی نگاه شد و همچنین در سی و سومین جشنواره فیلم فجر کاندیدای بهترین فیلمنامه (بهطور مشترک با ارسلان امیری) در بخش فیلمهای اول گردید. ناهید در زمستان ۲۰۱۵ در کشور فرانسه توسط کمپانی ممنتو فیلمز (Memento Films) پخش و همزمان در بیش از سی و دو کشور جهان اکران عمومی شد. بازیگران اصلی این فیلم ساره بیات، نوید محمدزاده، پژمان بازغی و پوریا رحیمی سام بودند. پس از موفقیتهای گسترده بینالمللی ناهید، پناهنده دومین فیلم سینمایی خود را به نام اسرافیل (۱۳۹۵) ساخت. فیلمنامه این فیلم هم همچون سایر آثار پناهنده بهطور مشترک با ارسلان امیری نوشته شد. مستانه مهاجر تهیهکننده این فیلم و بازیگران اصلی آن هدیه تهرانی، مریلا زارعی، پژمان بازغی، پوریا رحیمی سام و هدی زین العابدین بودند. اولین اکران جهانی این فیلم در شصت و یکمین جشنواره بینالمللی فیلم لندن BFI بود. پناهنده چهارمین فیلم سینمایی خود را به نام پاییز نیکایدوها (The Nikaidos' Fall) در سال ۲۰۱۸ در کشور ژاپن ساخت. این فیلم که محصول مشترک ژاپن و هنگ کنگ بود به تهیه کنندگی فیلمساز برجسته ژاپنی نایومی کاواسه ساخته شد. ارسلان امیری فیلمنامهنویس مشترک، مرتضی قیدی مدیر فیلمبرداری و باقی عوامل فیلم همگی از کشور ژاپن بودند. در این فیلم بازیگران برجسته ای چون ماسایا کاتو، شیزوکا ایشیباشی و کیتا ماچیدا نقش آفرینی کردهاند و صدابردار قدیمی ژاپنی «کیکوچی نوبویوکی» که صدابردار فیلم مثل یک عاشق عباس کیارستمی هم بوده، در این فیلم با پناهنده همکاری کردهاست. پاییز نیکایدوها برای نخستین بار در پنجمین جشنواره بینالمللی فیلم نارا در کشور ژاپن به عنوان فیلم افتتاحیه این رویداد و سپس در چهل و سومین جشنواره بینالمللی فیلم هنگ کنگ به نمایش درآمد. پاییز نیکایدوها در ژانویه ۲۰۱۹ با نام Nikaido-Ke-Monogatari در کشور ژاپن اکران عمومی شد و قرار است در کشورهای شرق آسیا به نمایش عمومی درآید.
بیشتر فیلمهای پناهنده با محوریت موضوعات زنان و دغدغههای فردی- اجتماعی آنان در فضای فرهنگی سنتی یا نیمه-سنتی شهرهای کوچک و نیمه بزرگ ایران ساخته شدهاند. آیدا پناهنده بارها از تأثیر رخشان بنی اعتماد بر نگاه و سینمایش سخن گفتهاست.
چهارمین فیلم سینمایی پناهنده به نام «تی تی» که فیلمنامه آن بهطور مشترک با ارسلان امیری به نگارش درآمده، در سی و سومین جشنواره بینالمللی فیلم توکیو به نمایش درآمد و به همین علت از داوری در دو بخش بهترین فیلم و بهترین کارگردانی سی و نهمین جشنواره فیلم فجر محروم شد. این تجربههای گرانبها در چهل سالگی، آیندهی خوبی را پیش روی پناهنده قرار خواهد داد.
نام فیلم | سمت | سال ساخت | توضیحات |
---|---|---|---|
ناهید | نویسند و کارگردان | ۱۳۹۳ | نویسنده همکار: ارسلان امیری- تهیه کننده: بیژن امکانیان |
اسرافیل | نویسنده و کارگردان | ۱۳۹۵ | نویسنده همکار: ارسلان امیری- تهیه کننده: مستانه مهاجر |
پاییز نیکایدوها | نویسنده و کارگردان | ۱۳۹۷ | نویسنده همکار: ارسلان امیری- تهیه کننده: نایومی کاواسه (محصول مشترک ژاپن و هنگ کنگ) |
تی تی | نویسنده، کارگردان و تهیه کننده | ۱۳۹۹ | نویسنده همکار: ارسلان امیری |
زالاوا | نویسنده | ۱۳۹۹ | کارگردان: ارسلان امیری- تهیه کننده: سمیرا برادری، روح الله برادری |
نام فیلم | سمت | سال ساخت | توضیحات |
---|---|---|---|
گمشده در تاریکی | نویسنده | ۱۳۸۷ | نویسنده مشترک: ارسلان امیری/ کارگردان: مازیار میری |
قصهٔ داوود و قمری | نویسنده و کارگردان | ۱۳۸۸ | نویسنده مشترک: ارسلان امیری/ تهیه کننده: کیانوش عیاری |
آبروی از دست رفتۀ آقای صادقی | نویسنده و کارگردان | ۱۳۹۰ | نویسنده مشترک: ارسلان امیری/ تهیه کننده: مهدی شفیعی |
از جنوب شرقی | نویسنده و کارگردان | ۱۳۹۱ | نویسنده مشترک: ارسلان امیری/تهیه کننده: یاسر خیّر |
نام فیلم | سمت | سال ساخت | توضیحات |
---|---|---|---|
ایراندخت | کارگردان و تهیه کننده | ۱۳۸۷ | مستند کوتاه |
خانۀ قمر خانم | کارگردان و تهیه کننده | ۱۳۸۹ | مستند بلند |
دوستان و برادران | کارگردان | ۱۳۹۴ | مستند بلند |
نام فیلم | سمت | سال ساخت | توضیحات |
---|---|---|---|
قوطی حلبی- بازار | نویسنده و کارگردان | ۱۳۷۸ | شانزده میلیمتری- فیلم دانشجویی |
رمولوس | نویسنده و کارگردان | ۱۳۸۰ | شانزده میلیمتری- فیلم دانشجویی |
تاکسونومی | نویسنده و کارگردان و تهیه کننده | ۱۳۸۲ | تهیه کننده: آیدا پناهنده |
آن دست ها | نویسنده و کارگردان | ۱۳۸۴ | تهیه کننده: نزهت ریاضی |
روشنایی های شهر | نویسنده و کارگردان و تهیه کننده | ۱۳۸۶ | تهیه کننده: آیدا پناهنده |
تاج خروس | نویسنده و کارگردان و تهیه کننده | ۱۳۸۷ | محصول انجمن سینمای جوانان ایران |
گلدان های زمستانی | نویسنده و کارگردان و تهیه کننده | ۱۳۸۸ | نیمه بلند/ محصول مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی |
پاییز نیکایدوها
- هفتمین جشنواره بینالمللی فیلم دهوک - کردستان عراق 2019
- یازدهمین جشنواره بینالمللی فیلمهای مستند TRT ترکیه 2019
- چهاردهمین جشنواره بینالمللی فیلم مستند سینما حقیقت ۱۳۹۹
- سیوسومین جشنواره بینالمللی فیلمهای کودکان و نوجوانان ۱۳۹۹
- بخش نگاه نو (فیلمهای اول) سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر ۱۳۹۷
- سی و پنجمین جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران ۱۳۹۷
- بیست و ششمین جشنواره بینالمللی فیلم استکهلم Impact Award 2015 و…
This article uses material from the Wikipedia فارسی article آیدا پناهنده, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). محتوا تحت CC BY-SA 4.0 در دسترس است مگر خلافش ذکر شده باشد. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki فارسی (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.