Πατριάρχης Νεόφυτος Ζ΄

Γεννήθηκε στη Σμύρνη και το κοσμικό του όνομα ήταν Νικόλαος. Σπούδασε στην περίφημη «Ευαγγελική Σχολή» της πόλης, όπου υπήρξε μαθητής του περίφημου δασκάλου Ιερόθεου Δενδρινού και συμμαθητής του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτη και του Αδαμάντιου Κοραή. Μετά τις σπουδές του μετέβη στην Κωνσταντινούπολη, όπου έγινε μέγας αρχιδιάκονος του Πατριαρχείου.

Τον Μάιο του 1771 εξελέγη Μητροπολίτης Μαρωνείας. Εκεί κατέβαλε μεγάλες προσπάθειες για ανέγερση νέων ναών και σχολείων, αναβάθμιση της εκπαίδευσης και οργάνωση του κοινοτικού συστήματος αυτοδιοίκησης.

Την 1η Μαΐου του 1789 διαδέχτηκε τον Προκόπιο τον Πελοποννήσιο στον Οικουμενικό Θρόνο (με κάποιες επιφυλάξεις κανονικότητας για την εκλογή του). Με γράμμα του επαναλειτούργησε η Μουσική Σχολή Κωνσταντινουπόλεως το 1791. Ασχολήθηκε εκτενώς με οργανωτικά θέματα μονών και μητροπόλεων και είχε αλληλογραφία με τον Μητροπολίτη Παροναξίας Νεόφυτο για το πρόβλημα των κουρσάρων. Αν και η Πατριαρχία του θεωρείται αξιόλογη, ο ίδιος χαρακτηρίζεται τυραννικός και ακραία φιλοχρήματος. Εξαναγκάστηκε σε παραίτηση την 1η Μαρτίου 1794 και αποσύρθηκε αρχικά στη Χάλκη και μετά στη Ρόδο, την Πάτμο και το Άγιον Όρος. Με επιστολή του προς τον διάδοχό του, Γεράσιμο Γ΄, ζητούσε συγχώρεση και την πώληση των αμφίων του.

Μετά την παύση του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄ επανεξελέγη Πατριάρχης στις 19 Δεκεμβρίου 1798. Κατά τη διάρκεια της δεύτερης Πατριαρχίας του επανασυστήθηκε η Μεγάλη του Γένους Σχολή και ιδρύθηκαν πολλά σχολεία. Συνεκάλεσε Σύνοδο, η οποία αφόρισε τον καθηγητή φιλοσοφίας Χριστόδουλο Παμπλέκη και τις πανθεϊστικές του διδασκαλίες, ενώ αποφάσισε τον αναθεματισμό και αφορισμό και όσων αποδέχονταν και μετέδιδαν σε άλλους αυτές τις διδασκαλίες. Με άλλη συνοδική απόφαση ενέκρινε το βιβλίο «περί της συνεχούς Μεταλήψεως», που είχε συγγράψει ο πρώην μητροπολίτης Κορίνθου Μακάριος, ανατρέποντας αποφάσεις των προκατόχων του, Γαβριήλ Δ΄ και Προκοπίου. Ίδρυσε μετά από 413 χρόνια τη μητρόπολη Κερκύρας και ευλόγησε, ύστερα από την σχετική άδεια της Υψηλής Πύλης, τη νέα σημαία του Ιονίου Κράτους στον πατριαρχικό ναό του Αγίου Γεωργίου. Επί των ημερών του, και μετά από πολλές συζητήσεις, εγκρίθηκε τελικά η μετάφραση και έκδοση στην καθομιλουμένη των κανόνων της Ορθοδόξου Εκκλησίας, αν και ο ίδιος τασσόταν κατά της εκλαΐκευσης θρησκευτικών κειμένων, καθώς θεωρούσε ότι κάτι τέτοιο θα οδηγούσε στον εκχυδαϊσμό τους. Έτσι, εκδόθηκε το «Κανονικόν» του Χριστόφορου και το «Πηδάλιον» του Νικοδήμου του Αγιορείτου, ο οποίος εξέδωσε στην Κωνσταντινούπολη και το Μέγα Ευχολόγιον. Με την άδειά του εκδόθηκαν από το πατριαρχικό τυπογραφείο και οι κανόνες του Ιωάννου Νηστευτού.

Στις 17 Ιουνίου 1801 παραιτήθηκε εκ νέου και εξορίστηκε στο Άγιον Όρος. Εκεί έμεινε στην Μονή Καρακάλου έως το 1810. Ο τόπος και ο χρόνος του θανάτου του παραμένει άγνωστος.

Υποσημειώσεις