Χουάν Κάρλος Α΄ Της Ισπανίας: Βασιλιάς της Ισπανίας (1975-2014)

Μετά από την παραίτησή του, συνέχισε να χρησιμοποιεί τον τίτλο του βασιλιά για τιμητικούς λόγους, διατηρώντας την προσφώνηση «μεγαλειότατος», ενώ έγινε επικεφαλής των εφέδρων των Ενόπλων Δυνάμεων, παρότι δεν ασκεί συνταγματικά καθήκοντα.

Ιωάννης Κάρολος Α΄
Βασιλιάς της Ισπανίας
Περίοδος	22 Νοεμβρίου 1975 - 19 Ιουνίου 2014
Στέψη	27 Νοεμβρίου 1975 Μαδρίτη, Ισπανία
Προκάτοχος	Φρανθίσκο Φράνκο (ως επικεφαλής της Ισπανίας)
Διάδοχος	Φίλιππος ΣΤ΄ της Ισπανίας
Γέννηση	5 Ιανουαρίου 1938 (1938-01-05) (86 ετών) Ρώμη, Βασίλειο της Ιταλίας
Σύζυγος	Σοφία της Ελλάδας
Επίγονοι	Ινφάντα Ελένα, Δούκισσα του Λούγο Ινφάντα Κριστίνα της Ισπανίας Φίλιππος ΣΤ΄ της Ισπανίας
Οίκος	Βουρβόνων-Ισπανίας
Πατέρας	Χουάν, Κόμης της Βαρκελώνης
Μητέρα	Μαρία δε λας Μερθέδες των Βουρβόνων-Δύο Σικελιών
Θρησκεία	Καθολική Εκκλησία
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Η βασιλεία του ξεκίνησε με την επίσημη ανακήρυξή του, από την πλευρά της Εθνοσυνέλευσης, στις 22 Νοεμβρίου του 1975, δύο ημέρες μετά τον θάνατο του Φρανθίσκο Φράνκο και σύμφωνα με τον Νόμο περί Διαδοχής της Ηγεσίας του Κράτους του 1947. Στις 22 Ιουλίου του 1969 ο Φράνκο, παρακάμπτοντας τον πατέρα του Χουάν Κάρλος, τον Χουάν των Βουρβόνων, είχε ορίσει ως διάδοχο του θρόνου της Ισπανίας τον πρώτο. Το Σύνταγμα της Ισπανίας, το οποίο επικυρώθηκε με δημοψήφισμα στις 6 Δεκεμβρίου του 1978 και άρχισε να ισχύει στις 27 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους, αναγνώρισε ρητά το άτομό του ως βασιλιά της Ισπανίας και νόμιμο διάδοχο της ιστορικής δυναστείας των Βουρβόνων και του ανέθετε την Ηγεσία του Κράτους. Το Σύνταγμα του απένειμε, επίσης, τον βαθμό του συμβόλου της εθνικής ενότητας. Πριν την ανακήρυξή του, εξαιτίας της εύθραυστης υγείας του Φράνκο, είχε ασκήσει, κατά διαστήματα, προσωρινά καθήκοντα στην Ηγεσία του Κράτους.

Η επιρροή του βασιλιά Χουάν Κάρλος στην Ισπανική Μεταπολίτευση και ο ρόλος του κατά τη διάρκεια της απόπειρας πραξικοπήματος του 1981, καθώς και η υποστήριξή του στην ένταξη στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα και η συνεισφορά του εκείνη την εποχή στην ενίσχυση των διπλωματικών σχέσεων, του απέδωσαν πολλαπλές τιμητικές διακρίσεις κατά τη διάρκεια της βασιλείας του. Από την άποψη αυτή, ο δημοσιογράφος του περιοδικού Time Χάουαρντ Τσούα-Εοάν τον θεωρεί «έναν από τους πιο απίθανους και εμπνευσμένους ήρωες της ελευθερίας του 20^ου αιώνα, που αψήφησε μία απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος με στόχο την ανατροπή της νεαρής μεταφράνκο δημοκρατίας της Ισπανίας».

Ο Χουάν Κάρλος γεννήθηκε στη Ρώμη στις 5 Ιανουαρίου του 1938. Είναι ο γιος του Χουάν των Βουρβόνων και της Βατεμβέργης, κόμη της Βαρκελώνης, και της Μαρίας δε λας Μερθέδες των Βουρβόνων-Δύο Σικελιών. Από την πλευρά του πατέρα του είναι εγγονός του Βασιλιά Αλφόνσου ΙΓ΄ και της Βασίλισσας Βικτώριας Ευγενίας της Ισπανίας. Από την πλευρά της μητέρας του είναι εγγονός του Πρίγκιπα Καρόλου των Βουρβόνων-Δύο Σικελιών και της Πριγκίπισσας Λουίζας της Ορλεάνης. Προκειμέου να διαφοροποιείται από τον πατέρα του, έγινε γνωστός ως Χουανίτο ή δον Χουανίτο, μεταξύ των οικείων του. Λίγο μετά την γέννησή του, οι γονείς του μετακόμισαν στη Βίλα Γκλόρια, μία τετραώροφη οικεία, που βρίσκεται στην γειτονιά Παριόλι της Ρώμης. Η βάπτισή του πραγματοποιήθηκε στις 26 Ιανουαρίου του 1938 στο παρεκκλήσι του Παλατιού των Μαγίστρων του Τάγματος της Μάλτας από τον καρδινάλιο Εουτζένιο Πατσέλι, μετέπειτα Πάπα Πίο ΙΒ΄. Έλαβε τα ονόματα «Ιωάννης Κάρολος Αλφόνσος Βίκτωρ Μαρία» (Juan Carlos Alfonso Víctor María). Ανάδοχοί του υπήρξαν ο παππούς του Κάρολος των Βουρβόνων-Δύο Σικελιών και η γιαγιά του Βικτώρια Ευγενία της Ισπανίας. Το 1942, εν μέσω του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η οικογένεια μετακόμισε στη Λωζάνη της Ελβετίας, στην οποία παρέμεινε έως το 1946. Ο Χουάν Κάρλος υπήρξε εκείνη την περιόδο οικότροφος στο καταξιωμένο σχολείο Λε Ροζέ.

Η οικογένεια του Χουάν Κάρλος ζούσε εξόριστη στην Πορτογαλία. Αν και επισήμως η Ισπανία ήταν βασίλειο, ο θρόνος ήταν κενός, και χρέη αρχηγού κράτους εκτελούσε ο Φρανθίσκο Φράνκο. Ο Φράνκο δέχθηκε να εγκατασταθεί ο Χουάν Κάρλος στην Ισπανία το 1948 και να σπουδάσει εκεί. Το 1957 έκανε στρατιωτική εκπαίδευση στη Σαραγόσα. Το 1956 πέθανε ο νεότερος αδερφός του, ινφάντης Αλφόνσος, από σφαίρα όπλου στο Εστορίλ της Πορτογαλίας. Η επίσημη εκδοχή είναι ατύχημα, όμως είναι αβέβαιο αν τράβηξε τη σκανδάλη ο Αλφόνσος ή ο Χουάν Κάρλος. Το 1961 ο Χουάν αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο Κομπλουτένσε και εγκαταστάθηκε στο ανάκτορο της Θαρθουέλα.

Ο πατέρας του Χουάν Κάρλος, Χουάν των Βουρβόνων, νόμιμος διάδοχος του θρόνου, ήταν φανατικά εναντίον του καθεστώτος του Φράνκο. Το ποιος θα ήταν όμως ο διάδοχος του ισπανικού θρόνου ήταν καθαρά απόφαση του καθεστώτος. Υπήρχαν σκέψεις ακόμα και για κατάργηση της μοναρχίας, όπως έκανε το στρατιωτικό καθεστώς στην Πορτογαλία. Τελικώς, στις 22 Ιουλίου του 1969, ο 76χρονος Φράνκο ανακοίνωσε την απόφασή του να ορίσει δικό του διάδοχο, και επομένως διάδοχο του ισπανικού θρόνου, τον ηλικίας 31 ετών Χουάν Κάρλος, δισέγγονο του τελευταίου βασιλιά της Ισπανίας, Αλφόνσου ΙΓ'. Ο δικτάτορας έθεσε έτσι οριστικά τέρμα στη διαμάχη μεταξύ των "καρλιστών", που υποστήριζαν τον άλλο διεκδικητή του θρόνου, Κάρολο-Ούγο των Βουρβόνων-Πάρμας, λίγο φλύαρο σε ό,τι αφορά τις δημοκρατικές ελευθερίες, και των "ισαβελλιστών", που στήριζαν τον σιωπηλό Χουάν Κάρλος, ο οποίος και τελικά απέσπασε την εύνοια του δικτάτορα. Στις 23 Ιουλίου ο Χουάν Κάρλος έδωσε τον όρκο νομιμοφροσύνης προς τον αρχηγό του κράτους, το εθνικό κίνημα και τους θεμελιώδεις νόμους του φασιστικού καθεστώτος. Του δόθηκε όμως ο τίτλος του πρίγκιπα της Ισπανίας και όχι του πρίγκιπα των Αστουριών, που είχαν πάντα οι διάδοχοι του ισπανικού θρόνου.

Προσφωνήσεις του Βασιλιά Χουάν Κάρλος Α΄
Προσφώνηση αναφοράς	Μεγαλειότατος
Προφορική προσφώνηση	Μεγαλειότατε
Εναλλακτική προσφώνηση	Δ/Δ

Στις 30 Οκτωβρίου του 1975, ο ετοιμοθάνατος Φράνκο τον όρισε προσωρινό αρχηγό κράτους (ήδη τον είχε χρίσει διάδοχό του το 1969). Δύο ημέρες μετά το θάνατο του δικτάτορα Φρανθίσκο Φράνκο, στις 22 Νοεμβρίου 1975, ο Χουάν Κάρλος ανακηρύχθηκε βασιλιάς βάσει του νόμου της διαδοχής που είχε συντάξει ο Φράνκο. Ο βασιλιάς Χουάν Κάρλος αποκατέστησε τη δημοκρατία στη χώρα του και διόρισε πρωθυπουργό τον Αδόλφο Σουάρεθ. Οι πρώτες δημοκρατικές εκλογές διεξήχθησαν στη χώρα στις 15 Ιουνίου του 1977 και ένα νέο Σύνταγμα σχεδιάστηκε το 1978.

Το 1977 ο πατέρας του, τυπικά και δυναστικά ο νόμιμος διάδοχος του βασιλιά Αλφόνσου ΙΓ΄, παραιτήθηκε επίσημα των δικαιωμάτων του στο θρόνο υπέρ του γιου του, και ο Χουάν Κάρλος του απένειμε τον τίτλο του κόμη της Βαρκελώνης.

Στις 23 Φεβρουαρίου του 1981, με τηλεοπτική παρέμβασή του, κατέστειλε την απόπειρα πραξικοπήματος από τον συνταγματάρχη Τεχέρο, που είχε καταλάβει το Κοινοβούλιο. Βάσει του Συντάγματος ο Χουάν Κάρλος δεν έχει απόλυτες εξουσίες αλλά είναι αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων. Το 1987 έγινε ο πρώτος βασιλιάς της Ισπανίας που επισκέφθηκε το Πουέρτο Ρίκο.

Το 1972 ο Χουάν Κάρλος, δεινός ιστιοπλόος, έλαβε μέρος στην Ολυμπιάδα του Μονάχου, στην κατηγορία σκαφών «Ντράγκον».

Απόπειρα δολοφονίας

Τον Ιούλιο του 2000 ο Χουάν Κάρλος διέφυγε απόπειρα δολοφονίας του, με δράστη το Χουάν Μαρία Φερνάντεθ ι Κρον (Juan María Fernández y Krohn), ο οποίος νωρίτερα είχε αποπειραθεί να δολοφονήσει και τον πάπα Ιωάννη Παύλο τον Β΄.

Παραίτηση

Στις 2 Ιουνίου 2014 ο Χουάν Κάρλος ανακοίνωσε (μέσω του πρωθυπουργού) ότι παραιτείται από το θρόνο υπέρ του γιου του, Φίλιππου και ότι θα ζητηθεί να τροποποιηθεί το Σύνταγμα ώστε να επιτρέπει την παραίτηση του βασιλιά από τον θρόνο. Τον Ιούνιο του 2019 ο πρώην βασιλιάς ανακοίνωσε την απόσυρσή του από τη δημόσια ζωή.

Τον Ιούνιο του 2020 ξεκίνησε προκαταρκτική έρευνα από το Ανώτατο Δικαστήριο για την φερόμενη εμπλοκή του πρώην βασιλιά στη σύμβαση ανάμεσα σε μια κοινοπραξία ισπανικών εταιριών και τη Σαουδική Αραβία, με την βασιλική οικογένεια της οποίας διατηρούσε στενές σχέσεις, ύψους 6,7 δισ. ευρώ, προκειμένου να κατασκευαστεί η σιδηροδρομική γραμμή που συνδέει τη Μέκκα με τη Μεδίνα. Η υπόθεση ανακινήθηκε το 2018, όταν μία επιχειρηματίας και πρώην ερωμένη του Χουάν Κάρλος τον κατηγόρησε ότι είχε λάβει προμήθεια για τη σύμβαση.

Στον απόηχο του σκανδάλου, ο πρώην βασιλιάς εγκατέλειψε την Ισπανία τον Αύγουστο του 2020 και αυτοεξορίστηκε. Ισπανικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι διαμένει ήδη στη Δομινικανή Δημοκρατία.

Παντρεύτηκε στην Αθήνα, στις 14 Μαΐου του 1962, την τότε πριγκίπισσα Σοφία της Ελλάδας, πρωτότοκη κόρη των βασιλέων Παύλου και Φρειδερίκης. Απέκτησαν τρία παιδιά:

• την ινφάντα Ελένα (Ελένη Μαρία Ελισαβέτ Δομινίκη του Σίλος, των Βουρβόνων και της Ελλάδος, γεννήθηκε στις 20 Δεκεμβρίου 1963 (1963-12-20) (60 ετών) στη Μαδρίτη), δούκισσα του Λούγο, παντρεύτηκε τον Χάιμε ντε Μαριτσαλάρ στις 18 Μαρτίου 1995 στη Σεβίλλη, απέκτησαν :
  • τον δον Φελίπε Χουάν (Φίλιππο Ιωάννη, γεννήθηκε στις 17 Ιουλίου 1998 (1998-07-17) (25 ετών))
  • την δόνια Βικτόρια Φεδερίκα (Βικτωρία Φρειδερίκη, γεννήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 2000 (2000-09-09) (23 ετών))
• την ινφάντα Κριστίνα (Χριστίνα Φρειδερίκη Βικτωρία Αντωνία της Παναγίας Τριάδος, των Βουρβόνων και της Ελλάδος, γεννήθηκε στις 13 Ιουνίου 1965 (1965-06-13) (58 ετών) στην Μαδρίτη), δούκισσα της Πάλμα ντε Μαγιόρκα, παντρεύτηκε τον Ινιάκι Ουρντανγκαρίν στις 4 Οκτωβρίου 1997 στη Βαρκελώνη, απέκτησαν:
  • τον δον Χουάν Βαλεντίν (Ιωάννη Βαλεντίνο, γεννήθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 1999 (1999-09-29) (24 ετών))
  • τον δον Πάβλο Νικολάς (Παύλο Νικόλαο, γεννήθηκε στις 6 Δεκεμβρίου 2000 (2000-12-06) (23 ετών))
  • τον δον Μιγκέλ (Μιχαήλ, γεννήθηκε στις 30 Απριλίου 2002 (2002-04-30) (21 ετών))
  • την δόνια Ιρένε (Ειρήνη, γεννήθηκε στις 5 Ιουνίου 2005 (2005-06-05) (18 ετών))
• τον βασιλιά Φελίπε ΣΤ΄ (Φίλιππο Ιωάννη Παύλο Αλφόνσο των Αγίων Πάντων, των Βουρβόνων και της Ελλάδος), πρίγκιπα των Αστουριών (γεννήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 1968 (1968-01-30) (56 ετών) στην Μαδρίτη), παντρεύτηκε στις 22 Μαΐου 2004 στη Μαδρίτη, τη Λετίθια Ορτίθ, απέκτησαν:
  • την πριγκίπισσα Λεονόρ (Ελεονόρα, πριγκίπισσα των Αστουριών (γεννήθηκε στις 31 Οκτωβρίου 2005 (2005-10-31) (18 ετών))
  • την ινφάντα Σοφία της Ισπανίας (γεννήθηκε στις 29 Απριλίου 2007 (2007-04-29) (16 ετών))

•  
  Ο Χουάν Κάρλος με τον υπερρεαλιστή ζωγράφο Αουγκούστο Φερρέρ Νταλμάου
•  
  Ο βασιλιάς Χουάν Κάρλος επιθεωρεί στρατεύματα στην Πλατεία των Όπλων στο Βασιλικό Παλάτι της Μαδρίτης το 2009.
•  
  Ο Χουάν Κάρλος κατά τη διάρκεια ομιλίας στη Λετονία, έπειτα από τη συνάντησή του με τον πρωθυπουργό της χώρας

• Paul Preston, Juan Carlos: Steering Spain from Dictatorship to Democracy, W. W. Norton, June 2004. ISBN 0-393-05804-2.
• Ronald Hilton, SPAIN: King Juan Carlos.

• Επίσημος ιστότοπος της Βασιλικής Οικογένειας της Ισπανίας