Βαρκελώνη: πόλη της Καταλωνίας, Ισπανία

Η Βαρκελώνη (καταλανικά: bəɾsəˈlonə, ισπανικά: baɾθeˈlona) είναι πόλη της Ισπανίας και πρωτεύουσα της αυτοδιοικούμενης περιφέρειας της Καταλωνίας. Σήμερα αποτελεί τη δεύτερη σημαντικότερη πόλη του ισπανικού κράτους όσον αφορά τον πληθυσμό και την οικονομία μετά τη Μαδρίτη. Η μητροπολιτική της περιοχή έχει έναν πληθυσμό της τάξης των περίπου 4,8 εκατομμυρίων κατοίκων, οι οποίοι ζούνε στους 36 δήμους της αστικής της περιοχής, κάτι που την κάνει τη δεύτερη μεγαλύτερη μητρόπολη του ευρύτερου μεσογειακού χώρου, μετά την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου ενώ εντός της πόλης κατοικούν περίπου 1,6 εκατομμύρια άνθρωποι.

Βαρκελώνη
Σημαία Έμβλημα
41°22′57″N 2°10′37″E / 41.3825°N 2.1769444444444°E / 41.3825; 2.1769444444444
Χώρα	Ισπανία
Αυτόνομη κοινότητα	Καταλονία
Επαρχία	Βαρκελώνη
Κομάρκα	Μπαρσελονές
Δήμαρχος	Jaume Collboni Cuadrado
Yψόμετρο	9
Πληθυσμός	1.660.122
Τηλ. κωδικός	93
Ταχ. κώδικας	08001–08042
Πιν. κυκλοφορίας	B
Επίσημος ιστότοπος
Πολυμέσα σχετικά με την πόλη
δεδομένα (π • σ • ε )

Σήμερα η Βαρκελώνη είναι μια από τις πιο δημοφιλείς πόλεις για τουρισμό στην Ευρώπη και στον κόσμο, διαθέτοντας καλή ποιότητα ζωής και πλούσια πολιτιστική ζωή (στην πόλη έζησαν μεταξύ άλλων ο Σαλβαδόρ Νταλί, ο Ζουάν Μιρό, ο Αντόνι Γκαουντί και για ένα διάστημα ο Πάμπλο Πικάσσο). Η Βαρκελώνη, επίσης, διαθέτει μεσογειακό κλίμα, πολύ καλές ευκαιρίες διασκέδασης (πολλά μπαρ και κλαμπ) και ψυχαγωγίας (όπως τα μουσεία MNAC και MACBA) και καλές θέσεις εργασίας. Το 1992, η καταλανική πρωτεύουσα διοργάνωσε την 25η Θερινή Ολυμπιάδα.

Αρχαιότητα

Η εποχή που κατοικήθηκε για πρώτη φορά η περιοχή της σημερινής Βαρκελώνης είναι ασαφής, τα ερείπια με πολλούς τάφους και στρώματα χρονολογούνται από το 5.000 π.Χ. Υπάρχουν πολλοί θρύλοι σχετικά με την ίδρυση της πόλης, ο παλιότερος αναφέρει σαν ιδρυτή τον μυθικό ήρωα Hercules των Ρωμαίων (τον αντίστοιχο μεγάλο μυθικό ήρωα των Ελλήνων Ηρακλή). Στον νεώτερο αναφέρεται σαν ιδρυτής της πόλης ο στρατηγός από την Καρχηδόνα Αμίλκας Βάρκας πατέρας του διάσημου Αννίβα τον 3ο αιώνα π.Χ., η πόλη ονομάστηκε προς τιμή του "Βαρκινών" από εκεί προήλθε το σημερινό της όνομα. Δεν υπάρχουν όμως ιστορικές αποδείξεις για να το επιβεβαιώσουν.

Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία αναμόρφωσε την πόλη σε κάστρο (15 π.Χ.) με κέντρο το "Όρος Τάμπερ" έναν μικρό λόφο δίπλα από το σημερινό κέντρο της πόλης. Οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν για την αποικία τους το όνομα "Φαυεντία", το πλήρες όνομα ήταν "Κολωνία Φαυεντία Ἰουλία Αὐγούστα Πία Βαρκινών". Ο Πομπόνιος Μέλας καταγράφει πολλούς διάσπαρτους οικισμούς από κατοίκους με προέλευση από τη γειτονική Ταρράγο, τη σημερινή Ταρραγόνα που τότε ερημώθηκε. Σύντομα συγκεντρώθηκαν πολλοί κάτοικοι, χάρη στον μεγάλο πλούτο και στην πλεονεκτική θέση της περιοχής στη δυτική Μεσόγειο. Οι Ρωμαίοι την είχαν απαλλάξει από τα αυτοκρατορικά βάρη, η πόλη έκοψε τα δικά της νομίσματα και μερικά από αυτά, κομμένα την εποχή του Γάλβα, υπάρχουν μέχρι σήμερα.

Σημαντικά ρωμαϊκά ερείπια εμφανίζονται στην υπόγεια πλατεία ντελ Ρέι που ανήκει στο Ιστορικό Μουσείο της Βαρκελώνης, το τυπικό ρωμαϊκό σχέδιο υπάρχει και σήμερα στο ιστορικό κέντρο τη "Γοτθική συνοικία". Μερικά από τα ερείπια των ρωμαϊκών τειχών ενσωμάτωσε ο Καθεδρικός Ναός της Βαρκελώνης, που λέγεται ότι ιδρύθηκε το 343.

Η Κομητεία της Βαρκελώνης

 

Στις αρχές του 5ου αιώνα οι Βησιγότθοι κατέκτησαν τη Βαρκελώνη και την έκαναν πρωτεύουσα ολόκληρης της Ισπανίας, ενώ τον 8ο αιώνα κατακτήθηκε από τους Άραβες. Τη Βαρκελώνη κατέκτησε κατόπιν ο γιος του Καρλομάγνου, Λουδοβίκος ο Ευσεβής και την έκανε πρωτεύουσα στην Ισπανική Μαρκιωνία, μια ουδέτερη ζώνη ανάμεσα στην Ισπανία και τη Γαλλία, που κυβερνήθηκε από την Κομητεία της Βαρκελώνης. Οι διοικητές ήταν οι Κόμητες της Βαρκελώνης, που τα πρώτα χρόνια ήταν διορισμένοι από τη Δυναστεία των Καρολιδών αλλά σταδιακά η εξουσία τους εξασθένησε στην περιοχή με αποτέλεσμα να γίνει η κομητεία κληρονομική. Ο Γότθος Βιλφρέδος Α΄ της Βαρκελώνης, μέλος του Οίκου των Μπελλονιδών και ιδρυτής του Οίκου της Βαρκελώνης, ήταν ο πρώτος ανεξάρτητος κόμης, ο οποίος καθιέρωσε την κομητεία κληρονομική για τον ίδιο και τους απογόνους του.

Ο εγγονός του Βιλφρέδου του Δασύτριχου, Μπορέλ Β΄ της Βαρκελώνης, θεωρείται ο πρώτος ανεξάρτητος κόμης. Στην εποχή του η Βαρκελώνη δέχτηκε σκληρή επίθεση από τους Μαυριτανούς του Αλμανζόρ (6 Ιουλίου 985). Η λεηλασία των Μαυριτανών ήταν τόσο μεγάλη που οι περισσότεροι κάτοικοι δολοφονήθηκαν ή πουλήθηκαν ως σκλάβοι. Ο δισέγγονος του Μπορέλ Β΄, Ραϋμόνδος Βερεγγάριος Α΄ της Βαρκελώνης, έκανε την πρώτη γραπτή κωδικοποίηση των Καταλανικών νόμων στις "Συνήθειες της Βαρκελώνης", η οποία ήταν η πρώτη γραπτή κωδικοποίηση νόμων στη Δυτική Ευρώπη. Ο εγγονός του Ραϋμόνδου Βερεγγάριου Α΄, Ραϋμόνδος Βερεγγάριος Γ΄ της Βαρκελώνης, παντρεύτηκε τη Ντους Α΄ της Προβηγκίας και έγινε Κόμης της Προβηγκίας, με την Προβηγκία να περνά σε νεώτερους κλάδους του Οίκου της Βαρκελώνης.

Το Βασίλειο της Αραγωνίας

 

Ο γιος του Ραϋμόνδου Βερεγγάριου Γ΄, Ραϋμόνδος Βερεγγάριος Δ΄ της Βαρκελώνης παντρεύτηκε την Πετρονίλα της Αραγωνίας και ένωσε την κομητεία της Βαρκελώνης και το Βασίλειο της Αραγωνίας στο Στέμμα της Αραγωνίας (1137). Ο γιος τους Αλφόνσος Β΄ της Αραγωνίας ήταν το πρώτο μέλος του Οίκου της Βαρκελώνης που πήρε τον τίτλο του βασιλιά της Αραγωνίας (1162). Το Στέμμα της Αραγωνίας σταδιακά κυριάρχησε σε ολόκληρη τη δυτική Μεσόγειο και κατέκτησε το Βασίλειο της Νεαπόλεως και το Βασίλειο της Σικελίας. Ο δισέγγονος του Αλφόνσου Β΄, Πέτρος Γ΄ της Αραγωνίας κατέκτησε το Βασίλειο της Σικελίας, προκαλώντας τον Σικελικό Εσπερινό (1282), που είχε σαν αποτέλεσμα τη σφαγή των Γάλλων στη Σικελία και την ανατροπή του Καρόλου του Ανδεγαυού. Ο δεύτερος γιος του Πέτρου Γ΄, Ιάκωβος Β΄ της Αραγωνίας έγινε ο πρώτος Βασιλιάς της Σαρδηνίας και της Κορσικής (1297) με εντολή του πάπα που του έδωσε δώρο τη Σαρδηνία και την Κορσική.

Ο εγγονός του Ιακώβου Β΄, Πέτρος Δ΄ της Αραγωνίας έφτασε τις κατακτήσεις του μέχρι την Ελλάδα, κατέκτησε το Δουκάτο των Αθηνών (1379) και το Δουκάτο Νέων Πατρών (1381). Ο γιος του Πέτρου Δ΄ Μαρτίνος της Αραγωνίας πέθανε χωρίς απογόνους και το Στέμμα της Αραγωνίας πέρασε στον Οίκο της Τραστάμαρα (1412). Η Τράπεζα της Βαρκελώνης, η παλαιότερη τράπεζα στην Ευρώπη, ιδρύθηκε από τους μεγιστάνες της πόλης για τις ανάγκες του βασιλείου (1401), ακολούθησαν η Τράπεζα της Βενετίας (1402) και η Τράπεζα της Γένοβας (1407). Ο γάμος του Φερδινάνδου του Καθολικού με την Ισαβέλλα Α΄ της Καστίλης (1469) ένωσε ολόκληρη την Ισπανία σε ένα βασίλειο και η πρωτεύουσα μεταφέρθηκε στη Μαδρίτη.

Ναπολεόντειοι Πόλεμοι

 

Η Βαρκελώνη έγινε το επίκεντρο του Καταλανικού εθνικισμού με πολλές επαναστάσεις όπως αυτή που ξέσπασε την περίοδο 1640 - 1652 εναντίον του Φιλίππου Δ΄ της Ισπανίας. Η μεγάλη πανώλη που ξέσπασε την περίοδο 1650 - 1654 θέρισε τον πληθυσμό της πόλης. Τον 18ο αιώνα οικοδομήθηκε ένα κάστρο στο Μοντζουίκ με στόχο να επιβλέπει το λιμάνι, το οποίο χρησιμοποίησε ο διάσημος Γάλλος αστρονόμος Πιερ Μεσαίν για να μετρήσει το νότιο τμήμα ενός τόξου Μεσημβρινού της Γης ανάμεσα στη Δουνκέρκη και τη Βαρκελώνη (1791). Η μέτρηση αυτή έγινε η βάση της μονάδας μήκους του Μέτρου στο Διεθνές σύστημα μονάδων. Η ράβδος μέτρησης κατασκευάστηκε από πλατίνα (λευκόχρυσο) και παρουσιάστηκε στη Γαλλική Νομοθετική Συνέλευση (22 Ιουνίου 1799). Το μεγαλύτερο τμήμα της Βαρκελώνης υπέστη σοβαρό πλήγμα από τους Ναπολεόντειους Πολέμους αλλά η βιομηχανική επανάσταση έφερε ξανά μεγάλη πρόοδο στην πόλη. Ο πολεοδόμος Ιλντεφόνς Σερντά ι Σινιέρ (1815-1876) σχεδίασε τη δεκαετία του 1850 το προάστιο Εσάμπλε και τα μεσαιωνικά τείχη γύρω από την παλιά πόλη της Βαρκελώνης κατεδαφίστηκαν.

Ισπανικός εμφύλιος πόλεμος

Όταν ξέσπασε ο Ισπανικός εμφύλιος πόλεμος η Βαρκελώνη και, γενικά, ολόκληρη η Καταλονία ήταν με φανατισμό δημοκρατική, πολλές επιχειρήσεις και δημόσιες υπηρεσίες πέρασαν σε έλεγχο συνδικάτων όπως η Εθνική Συνομοσπονδία Εργατών. Την περίοδο που είχε την εξουσία η δημοκρατική κυβέρνηση, η πόλη βρισκόταν κάτω από τον έλεγχο των αναρχικών αλλά έχασαν τον έλεγχο τον Μάιο του 1938 μετά την είσοδο στην πόλη των κυβερνητικών στρατευμάτων. Η Βαρκελώνη έπεσε τελικά (26 Ιανουαρίου 1939) και ακολούθησε μεγάλη έξοδος των κατοίκων που δραπέτευσαν στα Γαλλικά σύνορα. Η μεγάλη αντίσταση των κατοίκων της Βαρκελώνης στο Πραξικόπημα του Φρανθίσκο Φράνκο είχε οδυνηρές επιπτώσεις στους ίδιους μετά την πτώση της δημοκρατικής κυβέρνησης. Τα συνδικάτα της Καταλονίας διαλύθηκαν και η Καταλανική γλώσσα σχεδόν απαγορεύτηκε.

Η Βαρκελώνη παρέμεινε ωστόσο η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη στην Ισπανία και εξακολουθούσε να βρίσκεται σε μεγάλη ευημερία παρά τις καταστροφές που υπέστη στον εμφύλιο. Το αποτέλεσμα ήταν μια εκτεταμένη μετανάστευση από όλες τις φτωχότερες περιοχές γύρω από την Καταλονία όπως η Ανδαλουσία, η Μούρθια και η Γαλικία στη Βαρκελώνη, που αστικοποιήθηκε ταχύτατα.

Σύγχρονη ιστορία

 

Στη Βαρκελώνη φιλοξενήθηκαν οι Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες 1992, το αποτέλεσμα ήταν να υποστεί η πόλη μεγάλες αλλαγές που άλλαξαν τον βιομηχανικό της χαρακτήρα, πολλές παλιές βιομηχανίες κατεδαφίστηκαν και στη θέση τους δημιουργήθηκαν δύο μίλια παραλίας. Οι νέες κατασκευές αύξησαν τη χωρητικότητα της πόλης κατά 17%, τη χωρητικότητα επεξεργασίας λυμάτων κατά 27% και τον ελεύθερο χώρο πρασίνου κατά 78%, ο αριθμός των ξενοδοχείων επίσης διπλασιάστηκε την περίοδο 1990 - 2004. Η δημοτικότητα της πόλης αυξήθηκε σημαντικά: το 2012 ήταν ο 12ος δημοφιλέστερος προορισμός στον κόσμο και ο 5ος στην Ευρώπη.

Ο θάνατος του Φράνκο έφερε ένα κύμα εκδημοκρατισμού σε ολόκληρη την Ισπανία και οι κάτοικοι της Βαρκελώνης ιδιαίτερα θεωρούσαν τους εαυτούς τους αδικημένους επειδή τιμωρήθηκαν 40 χρόνια περισσότερο από όλους για τη στήριξη τους στη δημοκρατία. Ακολούθησαν μαζικές ειρηνικές διαδηλώσεις, με πάνω από 1.000.000 κόσμος βγήκε στους δρόμους με αίτημα την ανεξαρτησία της Καταλονίας από την Ισπανία (11 Σεπτεμβρίου 1977) που παραχωρήθηκε τελικά σε λιγότερο από έναν μήνα.

Η ταχύτατη ανάπτυξη της Βαρκελώνης στα τέλη του 20ού αιώνα οφείλεται σε δύο σημαντικά γεγονότα: την είσοδο της Ισπανίας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (1986) και η φιλοξενία των Ολυμπιακών Αγώνων (1992). Η μεγάλη αστικοποίηση της πόλης είχε σαν αποτέλεσμα να διαδοθεί έντονα η φήμη της σαν τουριστικός προορισμός, αλλά η μεγάλη αύξηση των ενοικίων στα τέλη του 20ού αιώνα είχε σαν αποτέλεσμα να μετακινηθεί μεγάλο τμήμα του πληθυσμού στα προάστεια. Η τάση αυτή σταμάτησε μετά το 2001, επειδή ήρθε ένα νέο μεγάλο κύμα μεταναστών από τη Λατινική Αμερική και το Μαρόκο.

Η επίθεση του 2017

Στη Βαρκελώνη έλαβε μέρος ένα τραγικό περιστατικό στις 17 Αυγούστου του 2017, όταν ένα βαν ποδοπάτησε κατοίκους στον πεζόδρομο Λα Ράμπλα, σκοτώνοντας 14 ανθρώπους και τραυμάτισε 100, από τους οποίους ο ένας πέθανε λίγο αργότερα. Ο πρωθυπουργός της Ισπανίας Μαριάνο Ραχόι απέδωσε το δυστύχημα σε επίθεση Τζιχαντιστών. Το ειδησεογραφικό πρακτορείο Άμακ απέδωσε επίσης την επίθεση στο Ισλαμικό Κράτος.

Η Βαρκελώνη βρίσκεται στις βορειοανατολικές ακτές της Ιβηρικής Χερσονήσου, στη Μεσόγειο, σε μια μικρή πεδιάδα πλάτους περίπου 5 χιλιομέτρων, η οποία περιβάλλεται από την οροσειρά Κολσερόλα, τον ποταμό Λιοβρεγάτ στα νοτιοδυτικά και τον ποταμό Μπεζός στα βόρεια. Η πεδιάδα έχει έκταση 170 τετραγωνικά χιλιόμετρα, από τα οποία τα 101 τα καταλαμβάνει η πόλη. Ο λόφος Τριβιδάβο, ύψους 512 μέτρων, είναι το ψηλότερο σημείο της οροσειράς Κολσερόλα. Στην κορυφή του βρίσκεται ο τηλεπικοινωνιακός πύργος δε Κολσερόλα, ύψους 288,4 μέτρων. Στην πόλη βρίσκονται και άλλοι λόφοι, όπως ο Μονζτουίκ, ύψους 173 μέτρων.

Η Βαρκελώνη έχει υγρό υποτροπικό κλίμα (ταξινόμηση κατά Κέπεν Cfa), το οποίο μοιάζει με ωκεάνιο μεσογειακό κλίμα, ήπιους χειμώνες και ζεστά υγρά καλοκαίρια, ενώ οι βροχοπτώσεις είναι περισσότερες την άνοιξη και το φθινόπωρο.

Ούσα από τις σημαντικότερες πόλεις της Ισπανίας, η Βαρκελώνη εξυπηρετείται από το Αεροδρόμιο Βαρκελώνης - Ελ Πρατ, το δεύτερο μεγαλύτερο αεροδρόμιο της Ισπανίας, και το μεγαλύτερο από κάθε παραθαλάσσια πόλη της Μεσογείου, με πάνω από 50 εκατομμύρια επισκέπτες για το 2018.[1]

Το Μετρό της Βαρκελώνης, αποτελείται από 12 γραμμές, συνολικού μήκους 170 χιλιομέτρων, με 183 σταθμούς. Η γραμμή 9 του μετρό είναι η μακρύτερη πλήρως αυτοματοποιημένη γραμμή μετρό της Ευρώπης.

Με την περιοχή της Καταλονίας να υποδέχεται πάνω από 50 εκατομμύρια επισκέπτες το έτος 2017, η Βαρκελώνη αποτελεί πολύ δημοφιλη τουριστικό προορισμό. Σημαντικά αξιοθέατα της πόλης είναι:

• Σαγράδα Φαμίλια, υπό κατασκευή εκκλησία του αρχιτέκτονα Αντόνι Γκαουντί, μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς UNESCO.
• Κάζα Μπατλιό και Κάζα Μιλά, κτίρια επίσης του Αντόνι Γκαουντί, μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς UNESCO.
• Πάρκο Γκουέλ, μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς UNESCO.
• Μέγαρο Καταλανικής Μουσικής, μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς UNESCO.

Περιοχές με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους επισκέπτες της πόλης αποτελούν η Γοτθική Συνοικία, με έντονo αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον, ο λόφος Μόντζουικ φιλοξενεί το ιστορικό κάστρο της πόλης, πάρκα και τον βοτανικό κήπο, η περιοχή Λα Μπαρσελονέτα, όπου εστιάζεται σημαντικό μέρος της νυχτερινής ζωής της πόλης και η συνοικία Ελ Ραβάλ.

Μουσεία

Στην πόλη βρίσκονται επίσης πολλά μουσεία. Το μεγαλύτερο μουσείο της πόλης είναι το Εθνικό Μουσείο Τέχνης της Καταλονίας, που βρίσκεται στο λόφο Montjuic. Σημαντικά μουσεία τέχνης είναι επίσης το Μουσείο Πικάσο, το Μουσείο Άντονι Ταπιές, το Μουσείο της Πόλης της Βαρκελώνης, το Ίδρυμα Χοάν Μιρό και το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Βαρκελώνης.

Στην πόλη βρίσκεται και το Μουσείο της Μπαρτσελόνα, το οποίο αποτελεί το δημοφιλέστερο μουσείο της, με πάνω από 1.000.000 επισκέπτες ανά έτος.

Αξιοσημείωτο είναι και το Ενυδρείο της Βαρκελώνης, γνωστό και ως L' Aquarium de Barcelona, καθώς αποτελεί το μεγαλύτερο Ενυδρείο της Μεσογείου και το δεύτερο μεγαλύτερο παγκοσμίως.

• Μπαρτσελόνα, η πολύ γνωστή ποδοσφαιρική ομάδα με έδρα τη Βαρκελώνη.

• "Barcelona". Gran Enciclopèdia Catalana. Barcelona: Ed. Enciclopèdia Catalana S.A.
• Busquets, Joan. Barcelona: The Urban Evolution of a Compact City (Harvard UP, 2006).
• Ferran Brunet i Cid (2002). "The economic impact of the Barcelona Olympic Games".
• James Parkin; D. Sharma (1 January 1999). Infrastructure Planning.
• Julius W. Friend (19 June 2012). Stateless Nations: Western European Regional Nationalisms and the Old Nations.
• McDonogh, G. W. (January 2011). "Review Essay: Barcelona: Forms, Images, and Conflicts: Joan Busquets (2005)". Journal of Urban History. 37 (1): 117–123.
• Marshall, Tim, ed. Transforming Barcelona (Routledge, 2004), 267 pp.
• Ngiste Abebe; Mary Trina Bolton; Maggie Pavelka; Morgan Pierstorff (19 November 2013).
• Ramon Resina, Joan. Barcelona's Vocation of Modernity: Rise and Decline of an Urban Image (Stanford UP, 2008).
• Taylor, Adam (26 July 2012). "How The Olympic Games Changed Barcelona Forever".

• Η επίσημη ιστοσελίδα της Βαρκελώνης
• Τουριστικός Οδηγός Βαρκελώνης
• 13 θάνατοι από βαν στη Βαρκελώνη
• Οι επιθέσεις στη Βαρκελώνη