Λεβάντα

ονομ. Lavandula, λαβαντούλα) είναι γένος φυτών που ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών (Labiatae) το οποίο περιλαμβάνει γύρω στα 25 είδη. Είναι ιθαγενές των παραμεσόγειvων περιοχών. Επίσης, απαντάται στα Κανάρια Νησιά, στην Ινδία και σε άλλες ασιατικές χώρες. Το αιθέριο έλαιο που περιέχουν τα φύλλα της χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία και για τη θεραπεία νευρασθενειών. Έχει επίσης αντισηπτικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται στην επούλωση τραυμάτων. Σε μεγάλες δόσεις η λεβάντα δρα ως υπνωτικό και ναρκωτικό. Οι ιαματικές της ιδιότητες ήταν γνωστές από την αρχαιότητα και αναφέρονται στο Διοσκουρίδη, τον Πλίνιο και το Γαληνό.

Λεβάντα
Συστηματική ταξινόμηση
Βασίλειο: Φυτά (Plantae) Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Magnoliophyta) Ομοταξία: Δικοτυλήδονα (Magnoliopsida) Τάξη: Λαμιώδη (Lamiales) Οικογένεια: Χειλανθή (Labiatae) ή Λαμιοειδή (Lamiaceae) Γένος: Λεβάντα (Lavandula) L.
Τυπικό είδος
Λεβάντα η στενόφυλλος (Lavandula angustifolia)
Είδη
γύρω στα 39 είδη, δείτε κείμενο

Πρόκειται για φυτό φρυγανώδες και πολύκλαδο, με όρθιους βλαστούς που φύονται από τη βάση. Είναι, συνεπώς, θάμνος, με ύψος 30 έως 80 εκατοστά. Έχει γκριζοπράσινα φύλλα, στενά ως λογχοειδή. Οι ανθοφόροι βλαστοί καταλήγουν σε ταξιανθία τύπου στάχεος.

Το αιθέριο έλαιο της λεβάντας χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία, τη σαπωνοποιία και στη φαρμακευτική ως τονωτικό και αντικαταρροϊκό. Κύριο συστατικό του είναι η χημική ένωση οξικό λιναλύλιο. Εκτός αυτού, περιέχει αλκοόλες.

Η λεβάντα καλλιεργείται σε εδάφη πλούσια σε ασβέστιο, καθώς αυτό βελτιώνει την ποιότητα του αιθερίου ελαίου της και βοηθά την ανάπτυξη του φυτού. Το έδαφος καλλιέργειας πρέπει να είναι ελαφρύ και χαλικώδες, γι' αυτό και το φυτό προσφέρεται για καλλιέργεια σε εκτάσεις ακατάλληλες για άλλου τύπου καλλιέργειες. Δεν αγαπά, επίσης, ιδιαίτερα την υγρασία, αλλά ούτε και την ολοσχερή ξηρασία. Σήμερα καλλιεργείται στην Ισπανία, τη Γαλλία, τη Βουλγαρία και αρκετές χώρες της Βόρειας Αφρικής. Στην Ελλάδα καλλιεργείται στην Αρκαδία, το Κιλκίς, την Κοζανη, την Κεφαλληνία, τις Σέρρες την Κομοτηνή και τη Σαμοθράκη.

Πολλαπλασιάζεται με σπόρους, με μοσχεύματα και με παραφυάδες. Η συλλογή (συγκομιδή) γίνεται κατά το στάδιο πλήρους ανθοφορίας, οπότε και μπορεί να ληφθεί η μέγιστη ποσότητα (και ποιότητα) αιθερίου ελαίου.

 

Το κοινό όνομα «λεβάντα» αναφέρεται κυρίως στο άλλο αυτοφυές αλλά και καλλιεργούμενο είδος Λεβάντα η στενόφυλλος (Lavandula angustifolia).

Στον ελληνικό χώρο καλλιεργείται πιο πολύ το είδος Λεβάντα η στοιχάς (Lavandula stoechas). Αυτή είναι γνωστή και με τα ονόματα:

• αγριολεβάντα
• λαμπρή
• λαβαντή
• χαμολίβανο
• μυροφόρα
• καραμπάσι
• αβαγιανός

Εκτός από τη λεβάντα τη στενόφυλλο (Lavandula angustifolia) και τη λεβάντα τη στοιχάς (Lavandula stoechas), μερικά από τα υπόλοιπα πιο γνωστά είδη λεβάντας είναι τα ακόλουθα:

• Λεβάντα η πλατύφυλλος (Lavandula latifolia)
• Λεβάντα η εριώδης (Lavandula lanata)
• Λεβάντα η οδοντωτή (Lavandula dentata)
• Λεβάντα η πολυσχιδής (Lavandula multifida)
• Λεβάντα η στρογγυλόφυλλος (Lavandula rotundifolia)
• Λεβάντα η θαλερή (Lavandula viridis)
• Λεβάντα η πτερωτή (Lavandula pinnata)
• Λεβάντα η κανάριος (Lavandula canariensis)

• Φυτολογία, Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Εκδοτική Αθηνών.
• Αγ. Υφούλης, Παντ. Καλτσίκης, Φυτά μεγάλης καλλιέργειας, Ίδρυμα Ευγενίδου, Αθήνα, 1994

•   Λεξιλογικός ορισμός του λεβάντα στο Βικιλεξικό
•   Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Lavandula στο Wiki Commons