Κερατσίνι: πόλη της Περιφερειακής Ενότητας Πειραιά στην Ελλάδα

Το Κερατσίνι είναι πόλη, δημοτική ενότητα του δήμου Κερατσινίου-Δραπετσώνας της Περιφερειακής Ενότητας Πειραιά στην Περιφέρεια Αττικής με δήμαρχο τον Χρήστο Βρεττάκο. Έχει πληθυσμό 75.721 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2021 και έκταση 7,601 τ.χμ. Παλαιότερα, η περιοχή ήταν αγρότοπος αλλά αστικοποιήθηκε έντονα, κυρίως μετά τη δεκαετία του 1950. Αποτελείται από μεγάλες συνοικίες όπως η Ευγένεια, η Αμφιάλη, τα Ταμπούρια, η Χαραυγή κ.ά. οι οποίες με τη σειρά τους αποτελούνται από μικρότερους επιμέρους συνοικισμούς. Η κεντρική πλατεία Ευγενείας κοσμείται από το άγαλμα της Μικρασιάτισσας Μάνας που ανεγέρθηκε σε ανάμνηση των Μικρασιατών προσφύγων που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή.

Κερατσίνι
Κερατσίνι
Χώρα	Ελλάδα
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Κερατσινίου - Δραπετσώνας
Ίδρυση	1928
Έκταση	7,601 km²
Υψόμετρο	40 μέτρα
Πληθυσμός	75.721 (2021)
Ταχ. κωδ.	187 xx
Τηλ. κωδ.	210
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Η λεωφόρος Παύλου Φύσσα αποτελεί εμπορικό τμήμα της πόλης με πολλά καταστήματα. Το Κερατσίνι διαθέτει όμορφα πάρκα και παιδικές χαρές.

Στα νοτιοδυτικά του βρίσκεται το λιμάνι της Δραπετσώνας. Ο δήμος συνδέεται οδικά με τον Σκαραμαγκά, μέσω της λεωφόρου Γρηγορίου Λαμπράκη συνδέεται με τον Κορυδαλλό και μέσω της λεωφόρου Πέτρου Ράλλη συνδέεται με το Πέραμα. Συνορεύει βόρεια με το Αιγάλεω Όρος στην περιοχή του Σχιστού, νότια με τη Δραπετσώνα, δυτικά με το Πέραμα στην περιοχή του Νέου Ικονίου και ανατολικά με τη Νίκαια και τον Κορυδαλλό.

Αρχαία Χρόνια

Ο πρώτος οικισμός του Δήμου κτίστηκε στην πλαγιά του λόφου του Αγίου Γεωργίου σε σημείο ευνοϊκό για απόκρουση ενδεχόμενων επιδρομών και με ορατότητα στη θάλασσα. Οι θεμελιώσεις δίπλα από τον ναό του Αγίου Γεωργίου και τα διάφορα ευρήματα δίνουν ενδείξεις ότι ο πρώτος οικισμός στην περιοχή κατασκευάστηκε περί το 3000 π.Χ. Το όνομα της περιοχής ήταν Θυμαιτάδαι και γειτόνευε με τον πειραϊκό συνοικισμό του Ηρακλέους, ήταν και οι δυο τμήμα του άστεως της Αρχαίας Αθήνας. Ο οικισμός βρισκόταν πάνω στη σημερινή Λεωφόρο Δημοκρατίας, που ενώνει, τον Πειραιά, το Κερατσίνι και το Πέραμα και το κέντρο της Αθήνας. Εικάζεται ότι εκεί ο Θησέας ναυπήγησε τα πλοία του, βάσει αναφοράς του Πλουτάρχου στους Βίους Παράλληλους. Η περιοχή εγκαταλείφθηκε προσωρινά όταν εγκαταστάθηκε εκεί ο Ξέρξης.

Νεότερη Περίοδος

Είναι άγνωστη η ιστορία της περιοχής κατά τη Ρωμαϊκή και Βυζαντινή περίοδο. Στα χρόνια της φεουδαρχίας των Καταλανών, περί το 1390, ο τότε επικεφαλής τους ονόματι Ντ' Αμπούριας (D' Ampourias) έλαβε ως προσωπικό φέουδο όλη αυτήν την περιοχή που σήμερα αποκαλείται ακριβώς γι' αυτόν τον λόγο "Ταμπούρια". Τον 17ο αιώνα, στον λόφο Αγίου Γεωργίου χτίστηκε η πρώτη εκκλησία στο όνομα του Αγίου Νικολάου. Οι μοναχοί της μονής του Αγίου Σπυρίδωνος αποκαλούσαν την περιοχή από τον Άγιο Διονύσιο (παλαιά όρια) ως το λόφο του Αγίου Γεωργίου Αγρίμειον. Πάντως αυτή η ονομασία δεν επικράτησε. Η επίσημη ονομασία, τόσο σε οθωμανικά όσο και σε ελληνικά έγγραφα, ήταν Κερατσίνιον ή Τσερατσίνιον, με τη δεύτερη να είναι επικρατέστερη. Η πρώτη επικράτησε στις νεοελληνικές περιόδους. Το όνομα Κερατσίνιον δηλώνει τη μικρή Κερατιά (Χαρουπιά) που σηματοδοτούσε τον λόφο, καθώς προέρχεται από το Κερατία > Κερατίνι (υποκοριστικό) και με τσιτακισμό Κερατσίνι. Μπορεί ωστόσο η ονομασία του να υποδεικνύει την παρουσία ενός ξένου φεουδάρχη στον οποίο ανήκε όλη αυτή η περιοχή, καθώς ο Γ. Καραϊσκάκης στις αναφορές του υπέγραφε πάντοτε "στρατόπεδο Κερατζίνης". Ο ξένος αυτός εμφανίζεται να έχει δαπανήσει χρήματα και για μια δεξαμενή νερού στο κάστρο της Ακροκόρινθου, η οποία ομοίως έφερε με τσιτακισμό την ονομασία "Τσερατζίνης".

Ελληνική Επανάσταση

Κατά την Ελληνική Επανάσταση εγκαταστάθηκε στο Κερατσίνι ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, ο οποίος κατασκεύασε πρόχειρες οχυρώσεις στη θέση Ταμπούρια. Το 1827 η πόλη καταστράφηκε από τον Κιουταχή Πασά και παρέμεινε έρημη έως το 1830. Το 1836 άρχισαν να εγκαθίστανται ξανά κάτοικοι ενώ το 1840 η περιοχή (με όνομα πλέον Νέο χωριό Τσερατσινίου) υπάγονταν στον Δήμο Αθηναίων. Το 1870 έγινε αυτόνομη κοινότητα με όνομα Χωριό Κερατσινίου. Οι Πειραιώτες προς τιμήν του Καραϊσκάκη έχτισαν ένα ναό δίπλα στο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου. Το 1879 ο χώρος ανακαινίσθηκε και μετατράπηκε σε μοναστήρι. Το 1963 ο ναός καταστράφηκε και στη θέση του χτίστηκε νέος ο οποίος ολοκληρώθηκε το 2000. Κάθε χρόνο ο Ιερός Ναός του Αγίου Γεωργίου διοργανώνει πανηγυρικές εκδηλώσεις, τα "Καραϊσκάκεια", θέλοντας να τιμήσει τον Ήρωα της Επανάστασης Γεώργιο Καραϊσκάκη. Η ημέρα των εκδηλώσεων ξεκινά με επιμνημόσυνη δέηση και κατάθεση στεφάνων και το απόγευμα στην πλατεία της εκκλησίας πολιτιστικοί σύλλογοι και σχολεία της πόλης παρουσιάζουν παραδοσιακούς χορούς και τραγούδια του τόπου μας.

Εγκατάσταση Μικρασιατών

Μετά την άφιξη των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής και της ανταλλαγής των πληθυσμών, στις 18 Ιανουαρίου 1934 η περιοχή μετατράπηκε σε δήμο με την ονομασία Δήμος Ταμπουρίων. Αργότερα μετονομάστηκε σε Δήμος Αγίου Γεωργίου Κερατσινίου, ενώ από το 1936 έως το 1947 ο δήμος ονομάζονταν Δήμος Αμφιάλης με πρωτοβουλία του τότε δημάρχου, Κωνσταντίνου Φιλάνδρου. Το 1947 καθιερώθηκε η σημερινή ονομασία, Δήμος Κερατσινίου (Χάρης Κουτελάκης, Λεύκωμα Δήμου Κερατσινίου για τα 60 χρόνια δημιουργίας του, Κερατσίνι 1996).

Κατοχή-Αντίσταση

Στο Κερατσίνι διαδραματίστηκε στις 13 Οκτωβρίου 1944 η Μάχη της Ηλεκτρικής, σύγκρουση ανάμεσα στον ΕΛΑΣ και ένοπλους εργάτες και άλλους πολίτες από τη μια πλευρά και τους υποχωρούντες Γερμανούς κατακτητές από την άλλη. Η νίκη των πρώτων απέτρεψε την καταστροφή του εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, που οι δεύτεροι επιχείρησαν να ανατινάξουν. Η καταστροφή του εργοστασίου θα καθιστούσε αδύνατη την ηλεκτροδότηση του λεκανοπεδίου για μεγάλο διάστημα.

Ήταν η τελευταία μάχη που έδωσε ο ΕΛΑΣ στην Αττική που στοίχισε τη ζωή 11 αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης. Με το τέλος της μάχης, στο λιμάνι Ηρακλέους αποβιβαζόταν υπό τον Γ. Παπανδρέου η σχηματισμένη στο Κάιρο "Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας".

Στο χώρο λειτουργεί έκθεση του Ιστορικού Αρχείου της ΔΕΗ και έχει ανεγερθεί μνημείο για τους νεκρούς αγωνιστές.

Σήμερα

 

Ο Δήμος Κερατσινίου συγχωνεύεται με τον Δήμο Δραπετσώνας το 2011 καθώς και άλλοι δήμοι της Ελλάδος.

Διατελέσαντες δήμαρχοι

Μεταπολιτευτικά

• 1975-78 Δημήτριος Βασιλάκος
• 1979-94 Δημήτριος Σαράφογλου
• 1995-98 Γεώργιος Χάσκας
• 1999-2002 Φώτιος Μελάς
• 2003-06 Δημήτριος Σαράφογλου
• 2007-10 Φώτιος Μελάς

• άγαλμα της Μικρασιάτισσας Μάνας
• μνημείο Παύλου Φύσσα

 

 

Στο Κερατσίνι συγκεκριμένα στον όρμο του Αγίου Γεωργίου έχει δημιουργηθεί από το 1966 η κεντρική ιχθυόσκαλα του Πειραιά που αποτελεί ταυτόχρονα και τη μεγαλύτερη ιχθυόσκαλα στη χώρα, επεκτείνεται σε ολόκληρη την παραλιακή περιοχή από τη Δραπετσώνα μέχρι το Πέραμα. Συνδέεται με μεγάλους συγκοινωνιακούς κόμβους, σύγχρονους δρόμους ταχείας κυκλοφορίας με πολλά χιλιόμετρα από τούνελ που κατασκευάστηκαν το 2004 για να καλύψουν τις ανάγκες των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Η συνολική έκταση της ιχθυόσκαλας είναι 17.652 τ.μ. από τα οποία τα 5.606,94 τ.μ. περιλαμβάνουν το μεγάλο συγκρότημα των τριών κτιρίων που χρησιμοποιούνται για τις δημοπρασίες, τα κέντρα διακίνησης και οι αποθήκες των αλιευμάτων. Διατίθενται και εγκαταστάσεις παραγωγής πάγου για τη συντήρηση τους.

Από την περιοχή της ιχθυόσκαλας ξεκινούν οι μεγαλύτεροι συγκοινωνιακοί κόμβοι του Πειραιά όπως η Λεωφόρος Σχιστού, η Λεωφόρος Δημοκρατίας που συνδέει τα Ταμπούρια με το Πέραμα, η λεωφόρος Πέτρου Ράλλη που διασχίζει την Κοκκινιά και η Λεωφόρος Γρηγορίου Λαμπράκη που διασχίζει τον Κορυδαλλό.

Η Ευγένεια είναι παραλιακή συνοικία του δήμου, στα όρια με τους Δήμους Δραπετσώνας και Πειραιά και συγκεκριμένα μεταξύ του νεκροταφείου της Ανάστασης και της ακτής του Κερατσινίου. Είναι κυρίως εργατική συνοικία με πολλές εγκατεστημένες βιοτεχνίες περιλαμβάνοντας και την ιχθυόσκαλα του Κερατσινίου. Τελευταία η περιοχή έχει δομηθεί με πολυόροφες πολυκατοικίες. Στη περιοχή υφίστανται δύο δημοτικά σχολεία, παράρτημα του ΙΚΑ και Υγειονομικός Σταθμός και κέντρα νεότητας με δραστηριοποίηση ποδοσφαιρικού συλλόγου. Κεντρικότερα σημεία της συνοικίας είναι η ομώνυμη πλατεία και ο Ι. Ναός του Αγίου Ευθυμίου. Η Ευγένεια συγκοινωνιακά εξυπηρετείται με κυκλική λεωφορειακή γραμμή του Πειραιά (Ευγένεια - Χαραυγή).

Στο Δήμο Κερατσινίου δραστηριοποιούνται 18 αθλητικά σωματεία σε διάφορα αθλήματα αλλά ως επι το πλείστον με το ποδόσφαιρο. Είναι τα εξής:

• Επίσημος δικτυακός τόπος του Δήμου Κερατσινίου - Δραπετσώνας
• Κουτελάκης Χάρης, Φωσκόλου Αμάντα, Πειραιάς και συνοικισμοί από τον 14ο αιώνα μέχρι σήμερα, Αθήνα 1991, έκδ. Εστίας του Κολλάρου, Κρατικό Βραβείο."
• Κουτελάκης Χάρης, «Ταμπούρια Κερατσινίου. Μια νέα πρόταση ετυμολόγησης», Πειραϊκό Ορόσημο τεύχ. 18 (Μάρτιος 2007) 14-15.
• https://www.kathimerini.gr/society/562209442/elstat-ta-apotelesmata-tis-apografis-toy-nomimoy-plithysmoy-stin-ellada/