Διαδηλώσεις Της Πλατείας Τιενανμέν

Ξεκίνησαν στις 15 Απριλίου του 1989 και κατεστάλησαν βίαια την 4η Ιουνίου του ίδιου έτους. Η καταστολή αυτή είναι γνωστή και ως η Σφαγή της πλατείας Τιενανμέν, και κατά την διάρκειά της ο Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός εισέβαλε στην πλατεία και άνοιξε πυρ εναντίον των διαδηλωτών. Οι εκτιμήσεις για τον αριθμό των νεκρών ποικίλλουν από αρκετές εκατοντάδες έως αρκετές χιλιάδες, με χιλιάδες άλλους τραυματίες. Κύρια αιτήματα των διαδηλωτών ήταν οι δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις, η ελευθερία του λόγου και ελευθερία του Τύπου. Επίσης ζητούσαν διαφάνεια και πάταξη της διαφθοράς στον κρατικό μηχανισμό.

Διαδηλώσεις της Πλατείας Τιενανμέν
μέρος του Κινεζικού δημοκρατικού κινήματος και των Επαναστάσεων του 1989
Από πάνω με ωρολογιακή φορά: Διαδηλωτές στο Μνημείο των Ηρώων του Λαού, στην πλατεία Τιενανμέν· Καμένο αυτοκίνητο σε κεντρική λεωφόρο του Πεκίνου· Πανό που υποστηρίζει τις διαδηλώσεις τοποθετημένο σε κτήριο στην Σαγκάη· Ένας από τους ηγέτες των διαμαρτυρόμενων φοιτητών, ο Που Ζιτσιάνγκ· Τανκς του κινεζικού στρατού έξω από την Αμερικανική πρεσβεία του Πεκίνου, έπειτα από την καταστολή της 4ης Ιουνίου.
Ημερομηνία	15 Απριλίου - 4 Ιουνίου, 1989 (1 μήνας, 2 εβδομάδες και 6 ημέρες)
Τόπος	Πλατεία Τιενανμέν, Πεκίνο, όπως και σε πολλές άλλες πόλεις της Κίνας.
Αίτια	Θάνατος του Χου Γιαομπάνγκ Οικονομική και Πολιτική μεταρρύθμιση Διαφθορά - Αναξιοκρατία Πληθωρισμός Ολοκληρωτισμός Επαναστάσεις του 1989
Στόχοι	Τερματισμός της διαφθοράς στο Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα Δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις: διασφάλισης της ελευθερίας της έκφρασης, της ελευθερίας του Τύπου και της ελευθερίας στην συνάθροιση. Οικονομικές μταρρυθμίσεις
Μέθοδοι	Καταλήψεις, διαδηλώσεις, καθιστικές διαμαρτυρίες, απεργία πείνας
Αποτέλεσμα	Κήρυξη στρατιωτικού νόμου και βίαιη καταστολή των διαδηλώσεων. Εκατοντάδες, ίσως χιλιάδες σκοτώθηκαν έπειτα από την εισβολή του στρατού στην υπό κατάληψη πλατεία Τανανμέν την νύχτα της 3ης προς 4ης Ιουνίου 1989· χιλιάδες άλλοι αγνοούνται. Περισσότερες διαδηλώσεις ξεσπάνε σε άλλα σημεία της Κίνας, ως απάντηση στην καταστολή. Ηγετικές φυσιογνωμίες των διαδηλώσεων φυλακίζονται ή εξορίζονται Επιβολή κυρώσεων και εμπάργκου όπλων στην Κίνα από τις Δυτικές χώρες. Αναίρεση των φιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων της δεκαετίας του 80': περιορισμός της ελευθερίας της έκφρασης και του Τύπου Καθυστέρηση των οικονομικών μεταρρυθμίσεων
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Αφορμή για τις διαδηλώσεις αποτέλεσε ο θάνατος του Χου Γιαομπάνγκ στις 15 Απριλίου του 1989. Ο Χου Γιαομπάνγκ ήταν ένας λαοφιλής πολιτικός, πρώην Γενικός Γραμματέας του ΚΚΚ την περίοδο 1982-1987 που υποστήριζε τις δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις. Στην κηδεία του, λίγες ημέρες αργότερα, 100 χιλιάδες φοιτητές, εργάτες, καλλιτέχνες, διανοούμενοι και απλοί πολίτες, διαδήλωσαν στην πλατεία. Το κίνημα εκμεταλλεύτηκε τον σχετικά χαλαρό έλεγχο των μέσων ενημέρωσης από την κυβέρνηση εκείνη την περίοδο για να γίνει γρήγορα γνωστό και να εδραιωθεί σε όλη την Κίνα. Τον Μάιο κάποιοι φοιτητές κήρυξαν απεργία πείνας με σκοπό να πιέσουν την κυβέρνηση για διαπραγματεύσεις. Με την απεργία πείνας, η διεθνής κοινότητα ευαισθητοποιήθηκε για τις διαδηλώσεις.

Από την άλλη μεριά, το ΚΚΚ ήταν διχασμένο ως προς το ποια θα έπρεπε να ήταν η απάντηση στις διαδηλώσεις. Κάποιοι, όπως ο Γενικός Γραμματέας Ζάο Ζιγιάνγκ πρέσβευαν μία μετριοπαθή στάση, υποστηρίζοντας τον διάλογο. Άλλοι, όπως ο πρωθυπουργός Λι Πενγκ, θεωρούσαν ότι το κόμμα έπρεπε να τηρήσει μία σκληρή στάση και να καταστείλει βίαια τις διαδηλώσεις. Έπειτα από εβδομάδες αντιπαράθεσης των δύο πλευρών, οι σκληροπυρηνικοί κέρδισαν την υποστήριξη του Προέδρου Τενγκ Σιαοπίνγκ, και έτσι δόθηκε το πράσινο φως για να κηρυχθεί στρατιωτικός νόμος στο Πεκίνο στις 20 Μαΐου του 1989. Ο στρατός κινητοποιήθηκε και κατέστειλε με αιματηρό τρόπο τις διαδηλώσεις στις 3 με 4 Ιουνίου 1989.

Σύσσωμος ο Δυτικός κόσμος καταδίκασε τα γεγονότα της 4ης Ιουνίου. Η Νορβηγία και η Ολλανδία έκοψαν κάθε διπλωματική σχέση με το Πεκίνο, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση επέβαλε εμπάργκο όπλων. Διαδηλώσεις κατά του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας ξέσπασαν σε χώρες σε όλο τον κόσμο, αλλά σε περιοχές με κινεζικό πληθυσμό, όπως την Ταϊβάν, το Μακάου και το Χονγκ Κονγκ. Στο τελευταίο, πάνω από 1 εκατομμύριο πολίτες συμμετείχαν σε συλλαλητήριο αλληλεγγύης προς τους διαδηλωτές του Πεκίνου.

Από το 1989 και μετά, το κομμουνιστικό καθεστώς της Κίνας απαγορεύει οποιαδήποτε αναφορά στις διαδηλώσεις, και όποια γίνεται, λογοκρίνεται άμεσα. Λόγω αυτής της απαγόρευσης, η νέα γενιά Κινέζων, που δεν έζησαν εκείνη την περίοδο, πιθανότατα δεν γνωρίζει καν για την ύπαρξη των γεγονότων αυτών. Το Χονγκ Κονγκ είναι η μόνη περιοχή της Κίνας που κάθε χρόνο στις 4 Ιουνίου τιμά την μνήμη των θυμάτων της σφαγής, πραγματοποιώντας αγρυπνία.

Παρόλο που οι διαδηλώσεις και η επακόλουθη καταστολή τους συνέβη σε πόλεις σε όλη τη χώρα, τα γεγονότα στην πλατεία Τιενανμέν στο Πεκίνο, αποτελούν το σύμβολο ολόκληρου του κινήματος.

Το 1976 πεθαίνει ο ηγέτης της Κίνας Μάο Τσετούνγκ και τον διαδέχεται ο Τενγκ Σιαοπίνγκ. Με τον θάνατο του Μάο τελείωσε οριστικά το κεφάλαιο της Πολιτιστικής Επανάστασης, η οποία είχε τρομοκρατήσει τον λαό και είχε καταστρέψει οικονομικά την Κίνα. Ο Τενγκ Σιαοπινγκ προσπάθησε να θεραπεύσει τις πληγές που άφησε πίσω της η Πολιτιστική Επανάσταση προχωρώντας σε μία σειρά από εκτεταμένες μεταρρυθμίσεις. Συγκεκριμένα επιχείρησε να ανοίξει την Κίνα προς τον υπόλοιπο κόσμο και να μετατρέψει την οικονομία της από μία κρατικά ελεγχόμενη σε μία περισσότερο φιλελεύθερη, μία οικονομία αγοράς. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές πράγματι μεταμόρφωσαν την χώρα, αφού η ανάπτυξη της οικονομίας επιταχύνθηκε εντυπωσιακά, ενώ τα επίπεδα φτώχειας του πληθυσμού μειώθηκαν κατακόρυφα. Ταυτόχρονα ωστόσο, οι μεταρρυθμίσεις αυτές έφεραν διαφθορά στο πολιτικό σύστημα.

Όλα ξεκίνησαν στις 15 Απριλίου του 1989 στη μεγαλύτερη πλατεία του κόσμου και σύμβολο του Μαοϊκού καθεστώτος. Περίπου 200.000 άνθρωποι οι περισσότεροι φοιτητές, γιόρτασαν την "Ημέρα των νεκρών" με μια μεγάλη συγκέντρωση στην πλατεία της "Ουράνιας Γαλήνης", Τιεν Αν Μεν, προς τιμήν του πρωθυπουργού Τσου Εν Λάι, που είχε πεθάνει τον Γενάρη. Η παράδοση θέλει τους ζωντανούς να αφήνουν μηνύματα και ποιήματα στους τάφους των αγαπημένων τους, όμως η κομμουνιστική εκδοχή του αρχαίου κινέζικου εθίμου της "Ημέρας των νεκρών", έφερε τους ερυθροφρουρούς και τα μέλη της κομμουνιστικής νεολαίας όχι στα νεκροταφεία, αλλά στη μεγαλύτερη πλατεία του κόσμου, όπου άφησαν επαναστατικά τετράστιχα. Η συγκέντρωση εξελίχθηκε γρήγορα σε διαδήλωση διαμαρτυρίας, όταν φοιτητές του Πανεπιστημίου Ξένων Γλωσσών του Πεκίνου άρχισαν να φωνάζουν συνθήματα και να αφήνουν ποιήματα με "αντεπαναστατικό" περιεχόμενο και έντονη κριτική κατά της συζύγου του προέδρου Μάο. Επενέβη η αστυνομία, το πλήθος διαλύθηκε, χιλιάδες μηνύματα καταστράφηκαν, όμως πολλά διασώθηκαν και εκδόθηκαν σε μπροσούρες που κυκλοφόρησαν παράνομα από χέρι σε χέρι. Έμειναν στην ιστορία ως τα "Ποιήματα της Τιεν Αν Μεν". Η αστυνομία έκανε έρευνες και συνέλαβε εκατοντάδες από τους ποιητές. Μεταξύ αυτών και τον μαθητή Ουάνγκ Γιουν-τάο, που έγραψε το πιο δημοφιλές από τα ποιήματα. Το περιστατικό αυτό ήταν η "μήτρα" που γέννησε 13 χρόνια αργότερα τη δεύτερη μεγάλη εξέγερση στην ίδια πλατεία.

Τη δεκαετία του ’80, ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από τις χώρες του λεγόμενου "υπαρκτού σοσιαλισμού". Το φάντασμα της Περεστρόικα, του "εκσυγχρονισμού" των χωρών αυτών σύμφωνα με τα δυτικά πρότυπα, ή κατά άλλους θεωρητικούς αναλυτές, της μετάβασής τους με σαφήνεια προς τον καπιταλισμό. Βασικός εκφραστής αυτής της πολιτικής σκέψης ήταν ο ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης από το 1985, Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. Αυτός ο δυτικού τύπου "εκσυγχρονισμός" εξελίσσεται με βάση τη "θεωρία του ντόμινο". Οι χώρες του "υπαρκτού σοσιαλισμού" βρίσκονται πλέον, μπροστά σε κοσμοϊστορικές εξελίξεις. Ταυτόχρονα, αναπτύσσονται διάφορα κοινωνικά κινήματα διαμαρτυρίας διεκδικώντας πολιτικές ελευθερίες, βελτίωση του βιοτικού επιπέδου κλπ. Όμως, οι κοινωνικές αναταράξεις στις χώρες του "υπαρκτού σοσιαλισμού" ταυτίζονταν συχνά από τα κυβερνητικά κομμουνιστικά κόμματα, με την αντεπανάσταση. Η Κίνα δεν θα μπορούσε να απέχει από αυτή την πραγματικότητα της δεκαετίας του ’80. Οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις φαντάζουν επιτακτικές και ο Ζάο Ζιγιάνγκ πρωθυπουργός και Γενικός Γραμματέας του ΚΚΚ είναι το πρόσωπο που ταυτίζεται με τον εκσυγχρονισμό. Στο πλευρό του τάσσεται όλο το κομμουνιστικό κόμμα με την προϋπόθεση να μην υπάρξει αλλαγή του πολιτικού καθεστώτος. Η προσπάθεια εγκαθίδρυσης μιας καπιταλιστικής οικονομικής δομής έχει δημιουργήσει μεγάλες οικονομικές αντιθέσεις και ανέχεια στο κινεζικό λαό. Αυτό όμως δεν αποτελεί το βασικό πρόβλημα. Ο λαός, κυριότερα ο ασυμβίβαστος φοιτητικός κόσμος, ασφυκτιούσε από την έλλειψη δημοκρατικών θεσμών και την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Για τη διεκδίκησή τους οι αποφασισμένοι φοιτητές συγκεντρώθηκαν τον Απρίλιο του 1989 στην πλατεία Τιέν Αν Μεν.

Είχαν περάσει έξι εβδομάδες από την πρώτη μέρα που οι φοιτητές είχαν καταλάβει την Τιενανμέν. Το γραφειοκρατικό "κομμουνιστικό" καθεστώς είχε δείξει μια πρωτόγνωρη, για τα δεδομένα του, ανοχή. Πλέον οι φοιτητές δεν έχουν απέναντι τους έναν μεταρρυθμιστή, αλλά ένα σκληρό καθεστώς που αβάσιμα χαρακτηρίζει την εξέγερση τους ως "αντεπαναστατική αναταραχή". Το απόγευμα της 3ης Ιουνίου, βγαίνει ανακοίνωση που ζητάει από τους πολίτες να παραμείνουν στα σπίτια τους και τους ενημερώνει πως μια ομάδα αντεπαναστατών έχει εξεγερθεί στο κέντρο του Πεκίνου. Το βράδυ, στρατιώτες και άρματα κάνουν την εμφάνιση τους. Τα μεσάνυχτα, 4 Ιουνίου του 1989, δίνεται η διαταγή για επέμβαση. Οι φοιτητές πιασμένοι σε αλυσίδες τραγουδούν τον ύμνο της "Τρίτης Διεθνούς" μπροστά από φλεγόμενα λεωφορεία και αυτοκίνητα που έχουν στηθεί για οδοφράγματα. Ο δημοσιογράφος Ρίτσαρντ Ροθ του CBS βρίσκεται στον αέρα "Ακούτε τους πυροβολισμούς! Πρέπει να φύγουμε από εδώ! Επιτίθενται και σε μας!". "Θα φύγω, θα φύγω!" Φώναξε σε έναν στρατιώτη. Οι ριπές διέκοψαν την σύνδεση. Η επέμβαση μόλις είχε αρχίσει. Οι σκηνές φρίκης που θα ακολουθήσουν θα στιγματίσουν για πάντα το καθεστώς της Κίνας και θα συγκλονίσουν την ανθρωπότητα.

Ο στρατός ρίχνει προς όλες τις κατευθύνσεις προκαλώντας το χάος. Κάποιοι διαδηλωτές οπλισμένοι με ό,τι βρίσκουν μπροστά τους πέτρες, ξύλα, σίδερα προσπαθούν να απαντήσουν, άλλοι τρέχουν να σωθούν και οι υπόλοιποι με αυτοσχέδια φορεία μαζεύουν τα πρώτα θύματα της τραγωδίας. Χιλιάδες θα συλληφθούν, ενώ άγνωστος παραμένει ο αριθμός των νεκρών. Ο Ερυθρός Σταυρός της Κίνας κάνει λόγο για 2.400 νεκρούς, ενώ οι επίσημες αρχές αναφέρουν 241. Εκείνο το βράδυ το καθεστώς έβαζε τέλος στα όνειρα των φοιτητών για εκδημοκρατισμό και αποκαθήλωση της νομενκλατούρας. Πάρα πολλοί διαδηλωτές καταδικάστηκαν σε βαρύτατες ποινές φυλάκισης. Μεταξύ αυτών και ο Ουάνγκ Γιουν- τάο, που καταδικάστηκε σε 13 χρόνια φυλακή. Σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία, κάποιες λίγες δεκάδες διαδηλωτών της Τιεν Αν Μεν εξακολουθούν μέχρι και σήμερα να κρατούνται στις κινέζικες φυλακές. Η σφαγή του 1989 προκάλεσε θύελλα διαμαρτυριών στη Δύση, όμως πολύ γρήγορα οι θιασώτες της ελεύθερης αγοράς ανακάλυψαν στο πρόσωπο της Κίνας έναν προνομιακό εμπορικό εταίρο. Σήμερα, τα κινέζικα ΜΜΕ δεν κάνουν καμία αναφορά στη σφαγή του '89. Η Κίνα, οδεύει πλέον με ταχείς ρυθμούς στον καπιταλισμό υπό την καθοδήγηση του Κομμουνιστικού Κόμματος, αποτελώντας σήμερα μια χώρα με ταχύτατη οικονομική ανάπτυξη και μεγάλη δύναμη.

• Διαδηλωτής απέναντι στο τανκ (Τιέν Αν Μεν)