Πληθωρισμός

€) αγοράζει λιγότερα αγαθά και υπηρεσίες. Αναγκαία συνθήκη για την ύπαρξη του πληθωρισμού είναι η μεταβολή των τιμών. Δεν υφίσταται όταν οι τιμές παραμένουν σταθερές, ανεξαρτήτως αν είναι υψηλές ή όχι.

Ο πληθωρισμός υπολογίζεται συνήθως από την ποσοστιαία (%) μεταβολή του δείκτη τιμών καταναλωτή (ΔΤΚ) στη διάρκεια του χρόνου. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο ΔΤΚ παρακολουθεί ένα δείγμα αγαθών και υπηρεσιών και όχι το σύνολο που είναι διαθέσιμα στην αγορά.

Από πολλές οικονομικές θεωρίες ο πληθωρισμός θεωρείται ένα Νομισματικό Φαινόμενο, δηλαδή ότι ο πληθωρισμός είναι αποτέλεσμα μόνο της αυξημένης προσφοράς χρήματος. Έτσι η ύπαρξη πληθωρισμού δεν επηρεάζει τα μεγέθη της πραγματικής οικονομίας (ως πραγματικά μεγέθη, ορίζονται οι Δημόσιες Δαπάνες, οι Ιδιωτικές Επενδύσεις, και η Ιδιωτική Κατανάλωση). Αυτό είναι και γνωστό ως κλασική διχοτομία. Ένα παράδειγμα είναι ο υψηλός πληθωρισμός στην Ελλάδα της δεκαετίας του '80 που οφειλόταν εν μέρει στην εκτύπωση χρήματος από την Τράπεζα της Ελλάδος για να καλύψει τις αυξημένες παροχές που προσέφερε η κυβέρνηση.

Άλλες θεωρίες βρίσκουν ότι πληθωρισμός μπορεί να έχει ρίζες και σε μη νομισματικά φαινόμενα. Οι Κεϊνσιανιστές οικονομολόγοι για παράδειγμα, πιστεύουν ότι υπάρχουν τριβές στην οικονομία που μπορούν να προκαλούν πληθωρισμό. Για τους Κεϊνσιανιστές υπάρχει μια αντίστροφη σχέση ανεργίας και πληθωρισμού, ώστε όταν ανεβαίνει το ένα πέφτει το άλλο. Αυτή η σχέση περιγράφεται με την καμπύλη Φίλλιπς.

Ο πληθωρισμός της ζήτησης είναι ο πληθωρισμός που προκύπτει από αύξηση της ζήτησης εμπορευμάτων ή και υπηρεσιών. Γνωστός ιστορικά είναι ο πληθωρισμός που προκάλεσε η αυξημένη ζήτηση από τους στρατιώτες του Μεγάλου Αλεξάνδρου στη Βαβυλώνα μετά τη κατάληψή της. Η αύξηση στη ζήτηση οφείλεται γενικότερα στην:

• Αύξηση της προσφοράς του χρήματος.
• Αύξηση δημοσίων δαπανών
• Προσδοκίες του κοινού για επιδείνωση του πληθωρισμού
• Αύξηση της ζήτησης από το εξωτερικό για εγχώρια εμπορεύματα

Ο πληθωρισμός της προσφοράς είναι ο πληθωρισμός που προκύπτει από μείωση της προσφοράς εμπορευμάτων ή και υπηρεσιών. Η μείωση αυτή οφείλεται:

• Αύξηση μισθών ταχύτερη από την αύξηση της εργατικής παραγωγικότητας
• Αύξηση κερδών μεγαλύτερη από την αύξηση της αποδοτικότητας του κεφαλαίου
• Ανατίμηση των εισαγόμενων πρώτων υλών
• Αύξηση των συντελεστών έμμεσης φορολογίας
• Αύξηση του κόστους δανειακών κεφαλαίων

Η μεταβολή των τιμών σε μια χρονική περίοδο μπορεί να είναι και αρνητική. Στον αποπληθωρισμό το γενικό επίπεδο των τιμών μειώνεται. Ο αποπληθωρισμός, ή αλλιώς αρνητικός πληθωρισμός, αυξάνει την αγοραστική δύναμη. Ιστορικά παραδείγματα αποπληθωρισμού αποτελούν το Χονγκ Κονγκ, η Ιαπωνία, η Ιρλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο καθώς και οι Ηνωμένες Πολιτείες.