Γάλλα Πλακιδία: Ρωμαία Αυτοκράτειρα

Γάλλα Πλακιδία
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Galla Placidia (Λατινικά)
Γέννηση	386 Θεσσαλονίκη
Θάνατος	27  Νοεμβρίου 450 Ρώμη
Συνθήκες θανάτου	φυσικά αίτια
Τόπος ταφής	Μαυσωλείο της Γάλλας Πλακιδίας
Χώρα πολιτογράφησης	Αρχαία Ρώμη Βυζαντινή Αυτοκρατορία
Θρησκεία	Χριστιανισμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	λατινική γλώσσα
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	πολιτικός
Οικογένεια
Σύζυγος	Αταούλφος Κωνστάντιος Γ΄
Σύντροφος	Ευχέριος
Τέκνα	Ουαλεντινιανός Γ΄ Γιούστα Γκράτα Ονωρία Theodosius
Γονείς	Θεοδόσιος Α΄ και Γάλλα
Αδέλφια	Αρκάδιος Ονώριος
Οικογένεια	Θεοδοσιανή Δυναστεία
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Ρωμαία Αυτοκράτειρα
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο πρώτος γάμος της ήταν με τον βασιλιά Αταούλφο των Βησιγότθων από το 414 μέχρι τον θάνατό του το 415. Ο δεύτερος γάμος της ήταν το 421 με τον αυτοκράτορα Κωνστάντιο Γ΄.

Η ζωή της αποτελεί εξαίρετο παράδειγμα του πώς χρησιμοποιούνταν παρά τη θέλησή τους οι γυναίκες των ευγενών οικογενειών προκειμένου να προωθηθούν πολιτικά ή άλλα συμφέροντα, αλλά και του βαθμού εξουσίας που μπορούσαν αυτές να καταλάβουν κατά την εποχή του ύστερου Ρωμαϊκού Κράτους.

Ετεροθαλή αδέλφια της ήταν ο Αρκάδιος και ο Ονώριος, καθώς η Αιλία Πουλχερία είχε πεθάνει. Αδέλφια της ήταν ο Γρατιανός, που πέθανε νέος, και ο Ιωάννης, που πέθανε κατά τη διάρκεια της γέννας μαζί με τη μητέρα του.

Η Γάλλα Πλακιδία έγινε οικονομικά ανεξάρτητη ενώ ήταν ακόμα ανήλικη όταν ο πατέρας της χάρισε ένα υποστατικό. Το 394 την κάλεσαν στην αυλή του Μεδιόλανου όπου στάθηκε μάρτυρας του θανάτου του Θεοδόσιου το 395. Μεγάλωσε στο σπίτι της πρώτης της εξαδέλφης Σερένας που ήταν σύζυγος του στρατηγού Φλάβιου Στιλίχωνα. Εκεί έμαθε υφαντική και κέντημα ενώ έλαβε και κλασική εκπαίδευση.

Ο πρώτος της γάμος

Κάποια στιγμή ορίστηκε να παντρευτεί τον γιο της Σερένας και του Στιλίχωνα, τον Ευχέριο, ως μία ακόμα στρατηγική ένωση των δύο οικογενειών που συνδέονταν ήδη με προηγούμενους δεσμούς γάμου. Όμως ο γάμος αυτός δεν έγινε ποτέ λόγω των ραγδαίων πολιτικών εξελίξεων. Μετά το πραξικόπημα του στρατηγού Ολύμπιου το 408 ο αυτοκράτορας Ονώριος συνέλαβε τον Στιλίχωνα και τον εκτέλεσε. Αμέσως μετά εκτέλεσε και τον γιο του Ευχέριο και ξεκίνησε διωγμό των Φοιδεράτων οι οποίοι άρχισαν να συμμαχούν με τον Αλάριχο, τον βασιλιά των Βησιγότθων, που ξεκίνησε πολιορκία της Ρώμης.

Η Πλακιδία, που βρισκόταν στη Ρώμη όταν ο Αλάριχος τη λεηλάτησε, πιάστηκε αιχμάλωτη και μεταφέρθηκε στη Γαλατία. Το 414 εξαναγκάστηκε να παντρευτεί τον διάδοχο του Αλάριχου, τον Αταούλφο, ως επισφράγισμα της συμμαχίας που είχε δημιουργήσει μαζί του ο αδερφός της Ονώριος. Ο γάμος τους τελέστηκε με όλες τις τιμές. Την ίδια χρονιά η Πλακιδία γέννησε τον πρώτο της γιο, τον Θεοδόσιο, ο οποίος όμως πέθανε ελάχιστους μήνες αργότερα βάζοντας τέλος στις προσδοκίες δημιουργίας μιας Ρωμαιο-Βησιγοτθικής δυναστείας.

Το 415 ο Αταούλφος δολοφονήθηκε και στη θέση του ανακηρύχθηκε βασιλιάς ο Σιγέρικος ο οποίος έσπευσε να σκοτώσει όλα τα παιδιά του Αταούλφου από προηγούμενους γάμους και να εξευτελίσει την Γάλλα Πλακιδία βάζοντάς την να περπατήσει πάνω από δώδεκα μίλια ανάμεσα σε αιχμαλώτους. Όμως η σκληρότητα του Σιγέρικου είχε ως αποτέλεσμα να δολοφονηθεί και εκείνος με τη σειρά του μέσα σε λίγες μόλις ημέρες και να πάρει τη θέση του ο Βαλλίας που ήταν συγγενής του Αταούλφου.

Ο δεύτερος γάμος της

Ο Βαλλίας βρέθηκε εξαναγκασμένος να συνάψει ειρήνη με τον Ονώριο λόγω έλλειψης τροφίμων και ως ένδειξη καλής θέλησης επέστρεψε στον Ονώριο την αδελφή του την Πλακιδία. Ο Ονώριος για άλλη μια φορά χρησιμοποίησε την αδελφή του για πολιτικούς λόγους και το 417 την εξανάγκασε να παντρευτεί τον στρατηγό του Κωνστάντιο Γ΄. Το 417 ή το 418 η Πλακιδία γέννησε την κόρη της Ονωρία και το 419 γέννησε τον Ουαλεντινιανό Γ΄.

 

Η πολιτική της δράση

Τον Δεκέμβριο του 418 πεθαίνει ο πάπας Ζώσιμος και ξεκινά μία σφοδρή διαμάχη για τη διαδοχή του παπικού θρόνου. Οι αντίπαλες φράξιες εντός των ιερατικών κύκλων εκλέγουν δύο αντίπαλους πάπες, τον Ευλάλιο και τον Βονιφάτιο Α', και ξεσπούν αναταραχές στη Ρώμη με αποτέλεσμα να ζητηθεί η επέμβαση του αυτοκράτορα Ονώριου. Η Πλακιδία και ίσως και ο σύζυγός της μεσολάβησαν στον αυτοκράτορα υπέρ του Ευλάλιου με αποτέλεσμα ο Ονώριος να επιβάλλει ως πάπα τον Ευλάλιο. Αυτή ήταν η πρώτη φορά που ένας αυτοκράτορας επενέβαινε στη διαδικασία εκλογής του πάπα. Επειδή όμως οι αναταραχές δεν σταματούσαν ο Ονώριος συγκάλεσε το 419 σύνοδο των Ιταλών επισκόπων στη Ραβένα η οποία απέβη άκαρπη. Τον Μάιο συγκάλεσε και δεύτερη σύνοδο αυτή τη φορά με τη συμμετοχή των Αφρικανών και Γαλατών επισκόπων. Η ίδια η Πλακιδία συνέγραψε τις επιστολές που προσκαλούσαν τους αφρικανούς επισκόπους στη σύνοδο. Ταυτόχρονα οι δύο πάπες διατάχθηκαν να φύγουν από τη Ρώμη.

Όμως πλησίαζε το Πάσχα και ο Ευλάλιος επιχείρησε να καταλάβει τη βασιλική του Αγίου Ιωάννη του Λατερανού με σκοπό να πρωτοστατήσει στους πασχαλινούς εορτασμούς. Η αυτοκρατορική φρουρά όμως τον εμπόδισε και έτσι ο Ευλάλος έχασε την εύνοια του αυτοκράτορα. Στις 3 Απριλίου του 419 ανακηρύχθηκε νόμιμος πάπας ο Βονιφάτιος Α΄.

Η Πλακιδία ως αυτοκράτειρα

Στις 8 Φεβρουαρίου 421 ο Ονώριος ανακηρύσσει τον Κωνστάντιο συναυτοκράτορα λόγω του ότι δεν είχε παιδιά. Η Γάλλα Πλακιδία κατά συνέπεια αποκτά τον τίτλο της αυγούστας και μάλιστα γίνεται η μοναδική αυτοκράτειρα στη Δύση αφού ο Ονώριος ήταν χωρισμένος. Όμως ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Θεοδόσιος Β΄ δεν παραδέχεται κανέναν από αυτούς τους τίτλους.

Στις 2 Σεπτεμβρίου 421 ο Κωνστάντιος πεθαίνει από κάποια ασθένεια και η Γάλλα Πλακιδία εξαναγκάζεται να διαφύγει στην Κωνσταντινούπολη μετά από σκληρές επιθέσεις που δέχεται. Οι επιθέσεις αυτές όπως συνέβαινε συνήθως στις περιπτώσεις ισχυρών γυναικών αφορούσαν την ηθική της αφού υποτίθεται πως δέχονταν δημοσίως σκανδαλώδεις ενδείξεις τρυφερότητας από τον αδελφό της Ονώριο. Όμως ο πραγματικός λόγος μπορεί να ήταν απλά ότι βρέθηκε πανίσχυρη μετά τον θάνατο του Κωνστάντιου ως χήρα μοναδική αυγούστα της Δύσης. Η Γάλλα Πλακιδία έφτασε στην Κωνσταντινούπολη με τα παιδιά της λίγο μετά τον γάμο του Θεοδόσιου με την Αιλία Ευδοκία που έγινε στις 7 Ιουνίου του 421 και έγινε δεκτή με τιμές αλλά της απαγορεύτηκε να χρησιμοποιεί τον τίτλο της αυγούστας.

Στις 15 Αυγούστου 423 πεθαίνει ο Ονώριος πιθανότατα από πνευμονικό οίδημα. Ως μοναδικός αυτοκράτορας πλέον ο Θεοδόσιος Β΄ ήταν ο μοναδικός που μπορούσε να χρίσει νέο αυτοκράτορα της Δύσης αλλά δεν αντέδρασε γρήγορα και στη Ραβέννα χρίστηκε αυτοκράτορας ο πρωτονοτάριος Ιωάννης που αναγνωρίσθηκε από Γαλατία, Ιταλία και Ισπανία αλλά όχι από την Αφρική. Ο Θεοδόσιος Β΄ αντέδρασε ορίζοντας διάδοχο του δυτικού αυτοκρατορικού θρόνου τον γιο της Πλακιδίας, Ουαλεντινιανό Γ΄. Του απένειμε τον τίτλο νωβελίσσιμος και καθόρισε τον γάμο του τετράχρονου τότε αγοριού με την δίχρονη κόρη του Λικινία Ευδοξία που ήταν δεύτερη εξαδέλφη του Ουαλεντινιανού. Το 424 ο Ουαλεντινιανός ανακηρύχθηκε καίσαρας στην αυλή του Βυζαντίου. Ταυτόχρονα ο Θεοδόσιος ξεκίνησε εκστρατεία εναντίον του Ιωάννη στην οποία συμμετείχε και η Πλακιδία που οδήγησε τελικά στη σύλληψη και εκτέλεση του τελευταίου.

 

Ο Ουαλεντινιανός ανακηρύχθηκε και επίσημα νέος αύγουστος του Δυτικού Ρωμαϊκού Κράτους στις 23 Οκτωβρίου 425 με βασιλεύουσα για λογαριασμό του επειδή ήταν ανήλικος την μητέρα του Γάλλα Πλακιδία. Όμως ο Αέτιος εκστράτευσε εναντίον του Ουαλεντινιανού με τη βοήθεια εξήντα χιλιάδων Ούνων αλλά και αυτή την επίθεση αναχαίτισε η Πλακιδία η οποία κατάφερε να θέσει τέρμα στις αμφισβητήσεις της εξουσίας του γιου της ορίζοντας τον Αέτιο αρχιστράτηγο στη Γαλατία και πληρώνοντας τους Ούνους για να επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Με αυτόν τον τρόπο η Γάλλα Πλακιδία σταθεροποίησε το πολιτικό τοπίο στο Δυτικό Ρωμαϊκό Κράτος για τα επόμενα τριάντα χρόνια. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας της ανήγειρε και επισκεύασε πολλές εκκλησίες όπως η βασιλική του Αγίου Παύλου και ο Ναός της Αναστάσεως στην Ιερουσαλήμ.

Η διαμάχη Αέτιου και Βονιφάτιου

Το 429 ξέσπασε διαμάχη ανάμεσα στον Αέτιο και τον Βονιφάτιο όταν η Πλακιδία όρισε τον τελευταίο στρατηγό της Λιβύης. Ο Αέτιος ξεκίνησε τότε να δημιουργεί διχόνοια ανάμεσα στην Πλακιδία και τον Βονιφάτιο λέγοντας στην πρώτη να μην εμπιστεύεται τον Βονιφάτιο και συμβουλεύοντάς της να τον ανακαλέσει στη Ρώμη. Την ίδια στιγμή έστελνε μυστικά μήνυμα στον Βονιφάτιο για να τον προειδοποιήσει πως η Πλακιδία σκόπευε να τον ανακαλέσει και να τον απομακρύνει.

Ο Βονιφάτιος, εμπιστευόμενος τον Αέτιο αρνήθηκε να επιστρέψει στη Ρώμη και σύναψε συμμαχία με τους Βανδάλους της Ισπανίας. Οι φίλοι του Βονιφάτιου κατάλαβαν πως κάτι δεν πήγαινε καλά και ταξίδεψαν στην Καρχιδόνα να τον συναντήσουν ως διαμεσολαβητές προκειμένου να εξομαλύνουν τις σχέσεις του Βονιφάτιου με την αυτοκράτειρα. Εκεί ο Βονιφάτιος τους έδειξε το γράμμα του Αέτιου και το σχέδιό του αποκαλύφθηκε. Η Πλακιδία δεν τιμώρησε τον Αέτιο λόγω του ότι εκείνος κατείχε μεγάλη δύναμη αλλά και λόγω του ότι το Δυτικό Ρωμαϊκό Κράτος βρίσκονταν υπό την απειλή διάφορων γερμανικών φυλών και δεν ήταν σκόπιμο τη δεδομένη στιγμή να απομακρυνθεί ένας ισχυρός και έμπειρος στρατηγός. Ζήτησε όμως από τον Βονιφάτιο να επιστρέψει στη Ρώμη και να τη βοηθήσει να αναχαιτήσει τους Βανδάλους.

Ο Βονιφάτιος προσπάθησε μάταια να πείσει τους Βανδάλους να επιστρέψουν στην Ισπανία. Ο βασιλιάς των Βανδάλων Γιζέριχος απάντησε με πολιορκία της Καρχιδόνας στην οποία έχασε τη ζωή του και ο Άγιος Αυγουστίνος. Τελικά οι Βάνδαλοι έλυσαν την πολιορκία της Καρχηδόνας αλλά κατάφεραν να θέσουν υπό τον έλεγχό τους την Αφρική. Ο Βονιφάτιος επέστρεψε στη Ρώμη όπου η Πλακιδία τον έχρισε πατρίκιο και τον όρισε αρχιστράτηγο του ρωμαϊκού στρατού.

 

Το 432 όμως ο Αέτιος επέστρεψε από τη Γαλατία με την υποστήριξη των βαρβαρικων φυλών και ο Βονιφάτιος αναγκάστηκε να τον εμποδίσει να εισβάλλει στη Ρώμη στην αιματηρή μάχη της Ραβένα. Ο Βονιφάτιος νίκησε και ο Αέτιος αναγκάστηκε να οπισθοχωρήσει στην Παννονία. Όμως ο Βονιφάτιος πέθανε λίγες ημέρες αργότερα από τα τραύματα που είχε υποστεί στη μάχη.

Η πτώση της Πλακιδίας

Μετά τον θάνατο του Βονιφάτιου η Πλακιδία βρέθηκε ουσιαστικά μόνη ενάντια στον Αέτιο που αποκτούσε όλο και περισσότερη δύναμη. Έτσι το 433 αναγκάστηκε να τον καλέσει στη Ρώμη όπου τον έχρισε πατρίκιο και τον όρισε αρχιστράτηγο. Η Πλακιδία συνέχισε να ασκεί εξουσία ως αντιβασιλεύουσα μέχρι το 437 που ενηλικιώθηκε ο γιος της αλλά η εξουσία της είχε μειωθεί σημαντικά. Ο Αέτιος ουσιαστικά ήλεγχε τον στρατό και είχε τεράστια πολιτική εξουσία.

Η Πλακιδία συνέχισε να ασκεί πολιτική εξουσία μέχρι τον θάνατό της τον Νοέμβριο 450 αλλά δεν ήταν πλέον παντοδύναμη. Πέθανε πριν προλάβει να δει τον Αττίλα να λεηλατεί την Ιταλία μεταξύ 451 και 453 με αφορμή ένα γράμμα της κόρης της Ονωρίας. Ενταφιάστηκε στην παλιά βασιλική του Αγίου Πέτρου που μετονομάστηκε βασιλική της Αγίας Πετρονίλλας.

Με τον πρώτο της σύζυγο τον Αταούλφο η Πλακιδία είχε έναν γιο:

• Θεοδόσιος, που πέθανε μικρός.

Με τον δεύτερο σύζυγό της Κωνστάντιο Γ΄ είχε δύο παιδιά, τον

• Ουαλεντινιανός Γ΄ 419-455, Αυτοκράτορας των Ρωμαίων στη Δύση.
• Ονωρία 417/8-455, μάλλον παντρεύτηκε τον Βάσσο Ερκουλάνο συγκλητικό..

• Παλάτι της Πλακιδίας