Αλκμήνη: Πρόσωπο της Ελληνικής Μυθολογίας

Η Αλκμήνη ήταν κόρη του Ηλεκτρύωνα, βασιλιά των Μυκηνών, και εγγονή του ήρωα Περσέως. Η μητέρα της Αλκμήνης ήταν η Αναξώ, κόρη του Αλκαίου και της Αστυδάμειας (η οποία με τη σειρά της ήταν κόρη του Πέλοπα) ή σύμφωνα με άλλη εκδοχή η Λυσιδίκη, κόρη κι αυτή του Πέλοπα. Η Αλκμήνη παντρεύτηκε τον Αμφιτρύωνα (βλ. λ.) και τον ακολούθησε στην εξορία του στη Θήβα, παρ'όλο που είχε σκοτώσει κατά λάθος τον πατέρα της. Τους ακολούθησε ο αδελφός της, Λικύμνιος. Ο Λικύμνιος, μοναδικός αδελφός της Αλκμήνης, δεν είχε σκοτωθεί από τους Τηλεβόες όταν αυτοί είχαν έρθει να κλέψουν ζώα.

Η Αλκμήνη ζήτησε από τον Αμφιτρύωνα να εκστρατεύσει κατά των Τηλεβοών ή Ταφίων για να τους εκδικηθεί επειδή είχαν σκοτώσει τα αδέλφια της. Με αυτό τον όρο, εξάλλου, του είχε δώσει την Αλκμήνη ως σύζυγο σε «λευκό γάμο» ο Ηλεκτρύων, δηλαδή, να μη την αγγίξει προτού εκδικηθεί τους Ταφίους. Ο Αμφιτρύων αναγκάζεται, έτσι, να εκστρατεύσει εναντίων των Τηλεβοών, με τη βοήθεια συμμάχων, και τους κατατρόπωσε.

Εν τω μεταξύ όμως, ο θεός Δίας θαυμάζοντας την Αλκμήνη, για το κάλλος και την αρετή της, την ερωτεύθηκε. Επειδή, λοιπόν, ο Αμφιτρύων απουσίαζε στην εκστρατεία επί μακρόν, ο Δίας, έχοντας πάρει τη μορφή του, παραπλάνησε την Αλκμήνη και κοιμήθηκε μαζί της για διάστημα διάρκειας τριών νυκτών, (διατάζοντας στην πραγματικότητα τον Ήλιο να μη βγει για δύο ημέρες) ώστε να απολαύσει τον έρωτά του. Επιστρέφοντας ο Αμφιτρύων την επόμενη ημέρα από την εκστρατεία, δεν βρήκε την Αλκμήνη όσο «θερμή» την περίμενε ύστερα από την πολύμηνη απουσία του. Ακούγοντας, μάλιστα, τις εξηγήσεις της υποψιάσθηκε, ευλόγως, απιστία και απεφάσισε να την κάψει ζωντανή. Όμως, ο Δίας έσβησε με μία νεροποντή την πυρά και, ύστερα και από σχετικές διαβεβαιώσεις του μάντη Τειρεσία, ο Αμφιτρύων πείθεται, τελικώς, για όσα, όντως, είχαν συμβεί. Μετά από εννέα μήνες η Αλκμήνη γέννησε τον Ηρακλή και τον Ιφικλή. Ο πρώτος ήταν υιός του Δία (μάλιστα, όντας νήπιο, ακόμα, στην κούνια του κατόρθωσε να πνίξει δύο φίδια), ενώ ο δεύτερος του Αμφιτρύωνα.

Η Αλκμήνη δυσκολεύθηκε σε αυτή τη γέννα, καθώς ο μικρός Ηρακλής είχε υπερφυσικές διαστάσεις. Μετά από 7 ημέρες ωδίνων κάλεσε την Ειλείθυια, τη θεότητα του τοκετού, στην οποία όμως η ζηλιάρα θεά Ήρα, σύζυγος του Δία, είχε απαγορεύσει να προσφέρει τη βοήθειά της. Έτσι, κάνοντας χρήση μαγείας προκειμένου να μη μπορέσει να γεννήσει, η Αλκμήνη κινδύνευσε να πεθάνει. Μια υπηρέτριά της, όμως, η Γαλινθιάδα ή Γαλανθίς, ή Ιστορίδα, κατά τον Παυσανία, αντιλήφθηκε τι συνέβαινε και παραπλάνησε, ψευδόμενη, την Ειλείθυια πως το παιδί είχε μόλις γεννηθεί. Η Ειλείθυια εξεπλάγη τόσο ώστε οι μαγείες της να λυθούν με αποτέλεμα η Αλκμήνη να καταφέρει να γεννήσει.

Ως μητέρα του Ηρακλή, η Αλκμήνη θεωρείται η πρόγονος των Ηρακλειδών και ως τέτοια λατρευόταν στη Θήβα και στην Αθήνα. Μετά τον θάνατο του Αμφιτρύωνα, παντρεύτηκε τον Ραδάμανθυ, ο οποίος τότε τύγχανε να βρίσκεται εξόριστος στη Βοιωτία. Οι υποτιθέμενοι «τάφοι» τους ήταν αξιοθέατο για τους ταξιδιώτες που επισκέπτονταν τον Αλίαρτο κατά την αρχαιότητα.

• Apollodorus: The Library, with an English Translation by Sir James George Frazer, F.B.A., F.R.S. in 2 Volumes. Cambridge, MA, Harvard University Press; London, William Heinemann Ltd. 1921.
• Diodorus Siculus: The Library of History, Oldfather, C. H. (Translator) (1935). Library of History: Loeb Classical Library. Cambridge, MA.: Harvard University Press.