Άγκαμι: είδος πουλιού της οικογένειας των ερωδιών

Είναι το μοναδικό είδος του γένους Agamia (Reichenbach, 1853). Στη Βραζιλία αποκαλείται μερικές φορές και soco beija-flor, δηλαδή «ερωδιός-κολίμπρι», εξαιτίας του μοναδικού μοτίβου χρωμάτων του, που θυμίζει κολίμπρι. Παλαιότερα ήταν γνωστό και ως «πουλί-τρομπέτα» επειδή το αρσενικό μπορεί να παράγει ασυνήθιστους ήχους όταν ενοχλείται. Εξημερώνεται σχετικώς εύκολα από τους ιθαγενείς της Αμαζόνίας, που το χρησιμοποιούσαν στα κοτέτσια τους ως «προειδοποιητή» ενδεχόμενης απειλής, όπως το τσοπανόσκυλο οι βοσκοί στα κοπάδια τους.

Άγκαμι
Ενήλικο άγκαμι στην Κόστα Ρίκα
Κατάσταση διατήρησης
Εκτεθειμένο (IUCN 3.1)
Συστηματική ταξινόμηση
Βασίλειο: Ζώα (Animalia) Συνομοταξία: Χορδωτά (Chordata) Υποσυνομοταξία: Σπονδυλωτά (Vertebrata) Ομοταξία: Πτηνά (Aves) Τάξη: Πελεκανόμορφα (Pelecaniformes) Οικογένεια: Ερωδιίδες (Ardeidae) Υποοικογένεια: Ερωδιίνες (Ardeinae) Γένος: Agamia Είδος: Agamia agami Hartlaub, 1861
Η γεωγραφική κατανομή του άγκαμι

Ο ερωδιός αυτός κατατάσσεται στα εκτεθειμένα στον κίνδυνο αφανισμού είδη από τη Διεθνή Ένωση Προστασίας της Φύσεως (IUCN), εξαιτίας προβλέψεων για μελλοντική καταστροφή του ενδιαιτήματός του.

Μεταξύ των ερωδιών, αυτό το είδος έχει μέσο μέγεθος, με μήκος από 66 έως 76 εκατοστόμετρα, παρόμοιο δηλαδή με εκείνο του φασιανού. Το άγκαμι έχει λεπτό ράμφος που είναι αρκετά μακρύτερο από τις διαστάσεις της κεφαλής του πτηνού. Ο λαιμός και η κοιλιά είναι καστανόχρωμα, με μια λευκή γραμμή από το κέντρο του εμπρόσθιας πλευράς του λαιμού μέχρι και το στήθος, ενώ οι φτερούγες είναι πρασινογάλαζες. Γαλάζια πούπουλα διακοσμούν την κορυφή της κεφαλής, τα πλάγια του λαιμού και τη ράχη. Τα πόδια, το ράμφος και ένα τμήμα του προσώπου είναι κιτρινόλευκα. Κατά την εποχή της αναπαραγωγής το τμήμα αυτό του προσώπου μπορεί να μεταβάλει χρώμα σε κοκκινωπό. Τα δύο φύλα έχουν παρόμοια εμφάνιση, αλλά τα νεαρά άτομα είναι καφετιά σε μεγάλο μέρος του άνω κορμού με λευκή την εμπρόσθια πλευρά του λαιμού.

 

Ο ερωδιός άγκαμι είναι νεοτροπικό είδος, που ζει στην Κεντρική και τη Νότια Αμερική. Η γεωγραφική κατανομή του είδους εκτείνεται από το νοτιοανατολικό Μεξικό μέχρι και τη λεκάνη του Αμαζονίου στη Νότια Αμερική, με το άγκαμι να έχει παρατηρηθεί στις εξής αρκετές χώρες: Μεξικό, Γουατεμάλα, Μπελίζ, Ελ Σαλβαδόρ, Ονδούρα, Νικαράγουα, Κόστα Ρίκα, Παναμάς, Κολομβία, Εκουαδόρ, Γαλλική Γουιάνα, Σουρινάμ, Γουιάνα, Βενεζουέλα, Περού, Βολιβία και Βραζιλία.

Εμφανίζεται σπανίως σε ανοικτές εκτάσεις. Το ενδιαίτημά του περιλαμβάνει υγρά δάση και δασώδη έλη, μαγκρόβια δάση και υγρότοπους με γλυκό νερό. Ζει από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι υψόμετρο 300 μέτρων περίπου, αν και υπάρχουν καταγραφές από μεγάλα υψόμετρα, έως τα 2.600 μέτρα στις Άνδεις. Τα άγκαμι φωλιάζουν σε δικές τους αποικίες, ή και μαζί με άλλα είδη σε βάσεις από κλαδάκια που κτίζουν σε θάμνους και δέντρα πάνω από το νερό. Πολύ λίγες αποικίες είναι γνωστές μέχρι σήμερα, αλλά μερικές είναι πολύ μεγάλες, με εκατοντάδες ή και με περισσότερες από χίλιες φωλιές. Οι ακόλουθες τοποθεσίες αποικιών του άγκαμι είναι γνωστές: πάνω σε νησίδα στο κέντρο μιας λιμνοθάλασσας στο μέσο του Φυσικού καταφυγίου Πακουάρε στην Κόστα Ρίκα, στο Καταφύγιο Ταπίτσε του Περού, στο Εθνικό Καταφύγιο του έλους του Kaw-Roura και στο Αμαζόνιο Εθνικό Πάρκο της Γαλλικής Γουιάνας, καθώς τόποι εκτός προστατευμένων περιοχών στην Κολομβία, το Μεξικό και το Μπελίζ.

Παρά τον έντονο χρωματισμό του, η προτίμηση αυτού του ντροπαλού πουλιού για τα σκιερά μέρη και τη βλάστηση που βρίσκεται πάνω από νερά σημαίνει πως παρατηρείται σπάνια. Είναι γενικώς αθόρυβο, αλλά τα ζευγάρια και οι οικογενειακές ομάδες παράγουν μερικές φορές διάφορους ήχους παρόμοιους με ροχαλητό η κροτάλισμα. Το κροτάλισμα και η αργή απομάκρυνση περπατώντας είναι τυπικές αντιδράσεις στο πλησίασμα ναθρώπου και γενικώς όταν ενοχληθεί το άγκαμι.

Τα άγκαμι αναζητούν την τροφή τους (ψαράκια, βατράχια, σαλιγκάρια και μικρά ερπετά) σε αβαθή σκιερά νερά σε δασώδεις περιοχές. Συχνά στέκονται ακίνητα πάνω σε κλαδιά ή στο νερό, ή κινούνται πολύ αργά.

Αρκετές συμπεριφορές ζευγαρώματος από αμφότερα τα φύλα έχουν περιγραφεί.

Το άγκαμι δεν είναι καλά γνωστό επιστημονικώς, κάτι που αποτελεί πρόκληση για τον υπολογισμό του πληθυσμού του. Τα απομακρυσμένα ενδιαιτήματά του και η αποκρυπτική συμπεριφορά του ίσως να ερμηνεύουν τη φαινομενική σπανιότητά του. Ωστόσο θεωρείται «εκτεθειμένο» ή «τρωτό» στον κίνδυνο αφανισμού είδο από την IUCN εξαιτίας προβλέψεων για μελλοντική καταστροφή του ενδιαιτήματός του στην Αμαζονία. Εκτιμάται ότι οι προσπάθειες διατηρήσεώς του θα πρέπει να επικεντρωθούν στην προστασία τοποθεσιών με σημαντικές αποικίες, καθώς και στην καλύτερη κατανόηση των αναγκών ενδιαιτήματος και της βιολογίας του είδους.

• Stier, A. & Kushlan, J.: Agami Heron Conservation Plan (Agamia agami), GEPOG Association, Cayenne Γαλλικής Γουιάνας 2015
• Το ομώνυμο λήμμα στη Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια «Χάρη Πάτση», τόμ. 1 (1972), σελ. 544
• Hilty: Birds of Venezuela, ISBN 0-7136-6418-5
• Robin Restall, Clemencia Rodner, Miguel Lentino: Birds of Northern South America. An identification guide, Yale University Press:
  • Τόμος 1: Species accounts, ISBN 978-0-300-10862-0
  • Τόμος 2: Plates and maps, ISBN 978-0-300-12415-6

• Γραμματόσημο του Suriname) που απεικονίζει άγκαμι
• Φωτογραφίες άγκαμι στο VIREO
• «The Agami Heron»—στο Birds-Belize