Тӳпехыр

Çаплах калаçура капашкар сăмахпа та усă курма пулать.

Капашкар çуртăн минималлă çӳллĕшĕ пирки пĕрлехи шухăш çук.АПШ тата Европăра 150 м (500 фут) çӳллĕрех çуртсене тӳпехырсен йышне кĕртеççĕ . Emporis рейтингĕпе капашкар 100 метртан çӳллĕрех çурта шутланать, çӳллеш çуртсем вара 35 - 100 метр пулаççĕ), SkyscraperCity йĕркелехĕпе — 200 метртан çӳллĕрехисем. Çӳллĕ çукртсемпе хула хутлăхĕн канашĕ палăртнипе, 300 м çӳллĕрех çуртсене питĕ çӳллисем,, 600 м çӳллĕреххисене — «мега-çӳллисем» теççĕ(акăл. megatall).

 

 

 

Этемлĕхĕн унченхи кун-çулĕнче нумай этажлă çуртсене тата хуласене те (тĕслĕхрен, Шибам Йеменре) тунă, пĕрремĕш тӳпехырне 1885 çулта Чикагора 1931 çулчен ларнă Шанăçлăх компани (Home Insurance Building) хăпартнă. Чи малтанах унăн 10 этаж тат çӳллĕшĕ 42 м пулнă; каярах, 1891 çулта, тепĕр 2 этажа хăпартнă, çурт çӳллĕшĕ 54,9 м çити ӳснĕ. Проект авторĕ — американ архитекторĕ Уильям Ле Барон Дженни — çурт-йĕр тăвамĕнче çĕнĕ новатор технологипе усă курнă, ун чухне пĕрремĕш ăстрăм йăтакан каркаса кĕртнĕ.

Йăлана май, йăтакан конструкци рольне тулаш хӳмисем пурнăçланă. Хурçăн çирĕплĕхĕ чи пахаллă бетонран тата чулран е кирпĕчрен хăпартнă хӳминчен 50 хут пысăкрах пулнине шута илсе, çуртсен тулаш тата шалти хӳмисене металл каркасĕ çине лартма тытăннă. Йăтакан каркаса пула çурт йывăрлăхне виççĕмĕш пайĕ таран çăмăллатнă.

Архитектор пĕтĕмпех тĕрекkлетекен урăх конструкцисене улăштарман, çавăнпа та çуртăн хыçалти хӳмине тата гранит колоннисене хăварнă.

1958 ҫулта людвигӑн паллӑ архитекторӗн проекчӗ тӑрӑх Нью-Йоркра Небоскреб Сигрем-билдинг туса лартнӑ. Унӑн архитектуринче "стенасем" принциппа усӑ курнӑ: ҫуртӑн тӗпӗ тимӗр-бетон конструкцисенчен "скелет", кантӑклӑ стенасемпе фасадӑсем ҫак скелет ҫине ҫакӑнса тӑнӑ пек туйӑннӑ. Ҫак лаконически-кубикла тата пӗтӗмпех кантӑкланӑ небоскреб "мода саккунҫи" пулса тӑчӗ, 1960-мӗшпе 1970-мӗш ҫулсенчи кая юлнӑ нумай ҫуртсемшӗн прототип пулса тӑчӗ.

Небоскребсен архитектура сӑнарӗсен туртӑмӗсем вӑхӑтран вӑхӑта улшӑнса пыраҫҫӗ. Вӗсенчен пӗрремӗшӗсем кубикла формӑллӑ пулсан, часах картлашкаллӑ башньӑсем "модӑллӑ" пулса тӑчӗҫ. 1960-мӗш тӗле каллех ахаль параллелепипедсем евӗрлӗ небоскрубсем сарӑлчӗҫ, вӗсем часах "кантӑкпа бетонран" мар, пуринчен ытла кантӑклӑ пулса тӑчӗҫ.

•  
  Тайбэй 101
•  
  Шанхайри пĕтĕм тĕнчери финансă центрĕ
•  
  Петронас турулĕсем. Куала-Лумпур.
•  
  Биржа-ПСЦ^[en]. Роттердам
•  
  Лондонри Мэри-Экс тӳпехырĕ
•  
  ПНО штаб-хваттерĕ. Нью-Йорк.
•  
  «Миллениум» турулĕ, Вена.
•  
  Цзинь Мао, Шанхай.
•  
  Вулворт-билдинг
•  
  Флэтайрон-билдинг
•  
  Анат Манхэттен, Нью-Йорк.
•  
  Çĕрлехи Шанхай центрĕ.
•  
  Сингапур гаванĕ.
•  
  Франкфурт-Майн-çинчи
•  
  Варшава центрĕ.
•  
  Çĕрлехи Торонто.
•  
  Сидней, Австрали.
•  
  Мускав, РФ

 

Гонконг панорами

• Капашкар-индекс

• Высокая мода. Почему Россия переживает бум на небоскрёбы 2008 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 20-мӗшӗнче архивланӑ. «Новые известия» 15.02.2007
• Skyscraperpage — Всемирный сайт о небоскрёбах и других высотных сооружениях
• Как устроены небоскрёбы?(акăлч.)
• База данных о высотных зданиях 2011 ҫулхи Ҫурла уйӑхӗн 6-мӗшӗнче архивланӑ.(акăлч.)
• Виртуальный музей небоскрёбов(акăлч.)
• Совет по высотным зданиям и городской среде(акăлч.)
• Фотографии небоскрёбов Москвы и небоскрёбов мира 2012 ҫулхи Ака уйӑхӗн 10-мӗшӗнче архивланӑ.(выр.)
• SkyscraperCity — международный форум, посвящённый небоскрёбам и градостроительству(акăлч.) с русским разделом(выр.)
• Самые «высокие» города мира. ИНФОграфика
• zdanija.ru фотографии и описание небоскрёбов мира
• Самый высокий заброшенный небоскрёб в мире