Каста (испан. casta) — расин иерархин система, кхоьллина испанийн мотт буьйцучу Испанин Америкера а, Филиппинашкара а элито колонин муьрехь, официалан йара XVII — XVIII бӀешерашкахь, факт хилла цуьнца дихкина терминаш чӀагӀделла бахамехь лалош, жигара леладо хӀинца а.
Кастин система йу ша бахархойн классификаци. Уьш йекъало расех схайаларца а, процетах оцу йа кхечу «цӀийнах»: оцу системера схьадовлу иштта терминаш, масала, мулаташ, метисаш, самбош и. кхин дӀа.
И система йоцуш, параллелан йара кхин — классификаци «кӀайн» оьздангалла карайерзоран тӀегӀанца, цуо боькъура «адамаш хьекъалца» а (испанхой а,испанин оьздангалла тӀеэцнарш а), «адамаш хьекъал доцуш» а (оьздангалла йоцу аборигенаш).
ХӀокху системин цӀе европахоша, хӀиндин варнин аналогица сехьайаьккхина хиларе хьажна ца Ӏаш, царна а, испанин кастанашна а йукъахь йара коьрта башхалла: варнаш йара гуттаренна а, гӀеххьа чекх ца валалуш а (наггахь бен ца магош зуда йалайар цхьацца луларчу варнера), ткъа испанин каста бух тӀехь йара ца валар расашна йукъара (касташна йукъара а) иэдар ца дича, оцу маьӀнехь алсама «маьрша», КъАР а, АЦШ а тӀехьара апартеидал.
Расин пропорцех дозуш, иза йа кхин касташ дукха йа кӀезга лакхара социалан хьоле хьажжина налогаш йохура. Нагах, стаг билгала хьанах схьаваьлла ца хаахь, иза лорура кастера фенотайпане хьаьжжина. КӀайн чкъоьро, сирла месаша, испанхойх ваьлла хиларо статус ойура, ткъа африкин а, индахойн цӀий хиларо — статус охьайоккхара. ТӀаьххьара хӀуӀаьржачеран а, индахойн а тӀаьхьенаш «кӀайбала» таро йара испанхошка зуда йахийтича йа церан зуда йалийча, иза законо ца магийна дацара (АЦШх къаьсташ). ТӀаьххьара деаннах кхо дакъа испанхойн цӀий хилча бакъо лора цунна ша испанхо лара, хӀетте а Испанехь дуьненна тӀе бевллачеран лакхара статус йара, кӀайн колонехь бинчарел а (креолаш).
Сasta дош леладо иберо-романийн меттанашкахь (испанин, португалин, кхечу а) йуккъера бӀешерашкахь дуьйна маьӀнехь «ворин дай», «тайпа», «раса», шен рогӀех иза схьадолу лат. castus, «цӀена, бех ца дина» бохчу маьӀнехь. Нохчийн дешан маьӀна нох. къаста – декъало бохург ду. И дош тӀехьа дехьадаьккхина хӀиндин варнийн а, джатин а системин.
Латиноамерикахойн кастийн таблица | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
дай-наной | Испанхо | Африкахо |
This article uses material from the Wikipedia Нохчийн article Каста (Латинан Америка), which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Чулацам лело мега CC BY-SA 4.0 лицензица (кхениг билгалйина йацахь). Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Нохчийн (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.