Имерети

Мехкан бахархой бу (имеретинаш) цара буьйцу мотт гуьржийн меттан имеретийн диалектехь, хьалха культурица а, дахарца а кхечарехь къасталурш хила.

Мохк (АД 1-гӀа тегӀа)
Имерети
იმერეთის მხარე
HGЯO
Пачхьалкх	Гуьржийчоь
Адм. центр	Кутаиси
Губернатор	Шавлего Табатадзе
Истори а, географи а
Кхоллар	1995
Латта	6 552.3
Сахьтан аса	UTC+4:00[d]
Бахархой
Бахархой	507 038 стаг (2018) (2-гӀа меттиг)
Луьсталла	77,38 стаг/км²
Къаьмнийн хӀоттам	гуьржий (99,32 %), оьрсий (0,26 %), эрмалой (0,13 %), Украинаш (0,07 %)
Динан хӀоттам	керста (98,81 %)
Официалан меттанаш	гуьржийн
Идентификаторан терахьаш
Код ISO 3166-2	GE-IM
Официалан сайт
Медиафайлаш Викилармехь

Регионан центр — Кутаиси. Мехкан цхьадолу дакъа Къилба ХӀирийчоьно контроль йеш ду.

Цхалтубо гӀалина гена йоцуш а, гергарчу хьесапехь Кутаиси гӀалина 10 километрехь йу Гуьржийчохь уггаре а боккха хьех — Кумистави хьех, 2010 шарахь цуьна цӀе Прометей аьлла хийцина.

 

XV бӀешеран чаккхехь, Тамерлан тӀелатинчул тӀехьа чӀагӀделира феодалийн бертазалла, Имерети Гуьржийн пачхьалкхех дӀакъаьстира шен лаамехь йолуш феодалийн пачхьалкх кхоьллина — Имеретин пачхьалкх (Картлица а, Кахети а нийсса) — коьрта гӀала Кутаиси йолуш.

XVI бӀешеран чакхехь Имеретин пачхьалкх йара Имерети дозанашкахь.

иран-туркойн бертаца 1555 шарахь Имеретин пачхьалкх Хункаран Туркойчоьна дола йаьлира, пачхьалкхан йал дала тӀедожира ахчанца а, лайшца а. Цуьна истори йара йуьззина гуттара а долчу феодалийн карзахбаларца а, леш бохк-эцарца а. феодалийн бертазалла чӀагӀделира XVII шерахь.

Соломон I паччахьана (1752 — 1784) бен аьтту цабаьлира кхузахь паччахьан Ӏедал чӀагӀдан. Цо бехкам бира леш бохк-эцарна, иза гӀоьртира ерриге Малхбузехьара Гуьржийчоь цхьаьнатоха. Соломонан I туркойшца дукха шерашка бахбала болу тӀом 1757 шарахь чекхбелира толамца а, 1758 шарахь Картлин паччахьаца Ираклица II бина тӀеман бертаца а.

XVIII бӀешерахь цари Имеретин паччахьаша Россига масийттазза гӀо дехира, амма дехарш йухатуьхира Туркойчоьца йолу йукъаметтиг ца йохорхьама. Эххара, 1769 шарахь Екатеринас II Гуьржийчу хьажийра инарла волучу Тотлебенан корпус (тӀаьхьа, российн эскарш арадаха дукха хан йоцуш, Сухотин инарлица хийцира). Тотлебена йиш хилира Имеретера туркойн гӀепаш схьайаха а, Кутаиси гӀала схьалаца а. Цул совнах цуо Поти гӀаьпана гуо бира. Российн эскарш дукху ца лаьттинехь, цара бакхий кхиамаш бахьнехь Туркойчоьца машар хьокъехь дагадовлар нисделира: 1774 шарахь хиллачу Кючук-Кайнарджин оьрсийн-туркойн бертаца Имеретин пачхьалкхо Туркойчоьна луш йолу йал сацийра. Тотлебенас йаьхна йолу гӀепаш туркошна йуха ца йерзира.

1811 шарахь Имеретин пачхьалкхахь Российн империно Имеретин мохк аьлла бира.

Имерети мехкан йукъахь йу 11 муниципалитет (2006 шо кхаччалц — кӀошт, 1 мехкан муьтӀахь йолу гӀала:

Муниципалитет	байракх	хӀост	майда, км²	бахархой ларар 2002, стаг	бахархой ларар 2014, стаг	бахархой ларар 2018, стаг	луьсталла, 2018	центр
Кутаиси, гӀала			70	185 965	147 635	140 961	2013,72	Кутаиси гӀ.
Багдатин муниципалитет			815	29 235	21 582	19 830	24,33	Багдати гӀ.
Ванан муниципалитет			577	34 464	24 512	22 790	39,49	Вани гӀ.
Зестафонан муниципалитет			433	76 208	57 628	56 532	130,55	Зестафони гӀ.
Самтредин муниципалитет			364	60 456	48 562	45 907	126,11	Самтредиа гӀ.
Сачхерин муниципалитет			769	46 846	37 775	36 312	47,08	Сачхере гӀ.
Тержолан муниципалитет			357	45 496	35 563	33 329	93,35	Тержола гӀ.
Ткибулан муниципалитет			478	31 132	20 839	19 348	40,47	Ткибули гӀ.
Харагаулан муниципалитет			914	27 885	19 473	19 098	20,89	Харагаули гӀкэ
Хонин муниципалитет			429	31 749	23 570	22 234	51,82	Хони гӀ.
Цхалтубан муниципалитет			700	73 889	56 883	51 425	73,46	Цхалтубо гӀ.
Чиатурин муниципалитет			542	56 341	39 884	39 272	72,45	Чиатура гӀ.
Имерети, берриге			6552	699 666	533 906	507 038	77,38	Кутаиси гӀ.

Нах беха меттигаш

ГӀаланаш

• Кутаиси (147635 стаг, ларар 2014 шо),
• Самтредиа (25318 стаг),
• Зестафони (20814 стаг),
• Чиатура (12803 стаг),
• Цхалтубо (11281 стаг),
• Ткибули (9770 стаг),
• Хони (8987 стаг),
• Сачхере (6140 стаг).
• Тержола (4644 стаг),
• Вани (3744 стаг),
• Багдати (3707 стаг).

ГӀалин кепара эвланаш

• Харагаули (1965 стаг, ларар 2014 шо),
• Кулаши (1702 стаг)

Бахархой бу (имеретинаш) цара мотт буьйцу гуьржийн меттан имеретийн диалектехь.

2018 шеран 1 январехь ларарца махкахь 507 038 бахархой бу, 2014 шеран 1 январехь — 703 300 стаг, на 2009 год — 693 500 человек.

2014 шарахь ларарца 533 906 стаг, 2002 шарахь ларарца — 699 666 стаг.

Гурин кӀоштанийн къаьмнийн хӀоттам 2014 г.

Картин легенда:

	Административан центр, 200 600 стаг.
	20 000 тӀера 30 000 кхаччалц стаг.
	10 000 тӀера 20 000 кхаччалц стаг.
	5 000 тӀера 10 000 кхаччалц стаг.
	2 000 тӀера 5 000 кхаччалц стаг.
	1 000 тӀера 2 000 кхаччалц стаг.

 

 

Кутаиси

 

Самтредиа

 

Зестафони

 

Чиатура

 

Цхалтубо

 

Ткибули

 

Хони

 

Сачхере

 

Тержола

 

Багдати

 

Вани

 

Харагаули

 

Кулаши

 

Чорвила

 

Итхвиси

 

Тернали

 

Опшквити

 

Гегути

 

Варцихе

 

Дими

 

Меоре-Обча

Имеретин нах беха меттигаш