Lala Mustafa-Pašina Džamija: Srednjovjekovna džamija na Kipru

Sagrađena između 1298. i 1400. godine, posvećena je kao katolička katedrala 1328. godine. Katedrala je pretvorena u džamiju nakon što je Osmanlijsko carstvo zauzelo Famagustu 1571. godine i ostala je džamija do danas. Od 1954. godine zgrada nosi ime po Lala Mustafa-paši, velikom veziru Osmanlijskog carstva iz Sokolovića u Bosni i Hercegovini, koji je služio Muratu III i predvodio osmanlijske snage protiv Mlečana na Kipru.

Lala Mustafa-pašina džamija
Lala Mustafa Paşa Camii
Lokacija džamije na Kipru
Osnovne informacije
Lokacija	Famagusta de jure Kipar de facto Sjeverni Kipar
Geografske koordinate	35°07′30″N 33°56′34″E / 35.12490°N 33.94268°E / 35.12490; 33.94268
Religija	Islam
Okrug	Famagusta (de jure) Gazimağusa (de facto)
Država	Kipar (de jure) Turska Republika Sjeverni Kipar (de facto)
Godina posvećenja	1328; prije 696 godina (1328)
Status	Džamija
Arhitektonski opis
Arhitektonski stil	Gotika
Dovršeno	oko 1400.
Specifikacije
Munare	1

 

Rana historija

Francuska dinastija Lusignan vladala je kao kraljevi Kipra od 1192. do 1489. i sa sobom je donijela najnoviji francuski ukus u arhitekturi, posebno razvoj gotičke arhitekture.

Katedrala je građena od 1298. do 1312. godine, a osvećena je 1328. godine. Jedinstveni natpis na podupiraču pored južnih vrata bilježi napredak gradnje 1311. "Nakon nesretne epizode kada je sadašnji biskup pronevjerio fond za obnovu", biskup Guy od Ibelina zavještao je 20.000 bezanta za njegovu izgradnju. Luzinjanci će biti krunisani kao kraljevi Kipra u katedrali Svete Sofije (sada džamija Selimija) u Nikoziji, a zatim krunisani kao kraljevi Jerusalema u katedrali Svetog Nikole u Famagusti.

Zgrada je izgrađena u stilu Rayonnant gotike, prilično rijetka izvan Francuske, iako je "posredovala kroz zgrade u Rajnskoj oblasti". O historijskoj vezi između Francuske i Kipra svjedoče njene paralele s francuskim arhetipovima kao što je Reimska katedrala. Zaista, sličnost je toliko jaka da je zgrada nazvana „Kiparski Reims“; sagrađena je sa troja vrata, kulama blizancima iznad prolaza i ravnim krovom, tipičnim za krstašku arhitekturu.

Nešto nakon 1480. godine, prostorija za sastanke, poznata kao Loggia Bembo, dodata je jugozapadnom uglu katedrale. Značajan po svom detaljno oblikovanom ulazu s vitkim stupovima od mramora, u arhitektonskom je stilu koji znatno odstupa od stila same katedrale. Povezanost sa porodicom Bembo, od kojih su neki zauzimali istaknute položaje na Kipru, pokazuju njihovi heraldički elementi na zgradi. Za uljepšavanje lođe, kao sjedišta sa svake strane ulaza postavljeni su kasnoantički ulomci mramora, vjerovatno doneseni iz Salamine.

Osmanlijsko doba

 

Gornji dijelovi dvije kule katedrale pretrpjeli su zemljotrese, teško su oštećeni tokom osmanlijskog bombardovanja 1571. godine i nikada nisu popravljeni. Nakon što su Mlečani poraženi i Famagusta pala do augusta 1571. godine, Kipar je pao pod osmanlijsku kontrolu i katedrala je pretvorena u džamiju, preimenovanu u "Džamiju Svete Sofije u Maguzi".

Skoro svi kipovi, krstovi, vitraji, freske i slike su uklonjeni ili malterisani, kao i većina grobnica i oltara. Gotička struktura je ipak očuvana, a nekoliko grobnica se još uvijek može identificirati u sjevernom brodu.

Godine 1954. preimenovana je u Lala Mustafa-pašinu džamiju po komandantu osmanlijskog osvajanja 1570. godine - ozloglašena po jezivom mučenju Marka Antonija Bragadina, venecijanskog zapovjednika gradske tvrđave. Bragadin je predao grad nakon brutalne 10-mjesečne opsade u kojoj je 6.000 kršćanskih branilaca zadržalo vojsku od više od 100.000 Osmanlija.

 

Katedrala Svetog Nikole nije bila široko ugledna koliko se može suditi po preživjelim građevinama Lusignanskog perioda na Kipru. Međutim, u 19. vijeku zapadni portal i drugi detalji kopirani su direktno u grčku pravoslavnu crkvu u Lisiju.

Katedrala u Famagusti pojavljuje se u nekoliko književnih djela, uključujući Kuraj italijanske spisateljice Silvije Di Natale, Izlazak sunca britanske autorice Viktorije Hislop i U potrazi za šest penija anglo-kiparskog autora Michaela Paraskosa.

• Rayonnant
• Džamija Selimija
• Pretvaranje nemuslimanskih bogomolja u džamije

•  
  Detalj kasnoantičkog nadvoja korištenog kao sjedište ispred Loggia Bembo.
•  
  Natpis iz 1311. godine na južnoj strani džamije, koji bilježi napredak izgradnje.
•  
  Loggia Bembo, detalj ulaza, oko 1480. godine. Heraldički rad porodice Bembo nalaze se na abaci stubova i vidljivi su na kraju mermernog sjedišta.
•  
  Enterijer.