Фумарола (італ.: fumarola, ад лац.: Fumo — дым) — расколіны і адтуліны, якія размяшчаюцца ў кратарах, на схілах і ля падножжа вулканаў і служаць крыніцамі гарачых газаў.
Вылучаюць першасныя фумаролы, па якіх уздымаюцца вылучаныя з магмы газы, і другасныя фумаролы, у якіх крыніцай газаў служаць яшчэ не астылыя лававыя патокі і піракластычныя адклады, якія не маюць прамой сувязі з жаралом вулкана.
Выхады вулканічнага газу праз фумаролы з'яўляюцца поствулканічнай з'явай і сведчаць аб пераходзе вулкана ў прамежкавую паміж вывяржэннямі стадыю або яго канчатковым згасанні.
Фумаролы падзяляюцца на сухія высокатэмпературныя, кіслыя, шчолачна-нашатырныя, сярністыя, або серавадародныя (сальфатары), вуглякіслыя (мафеты). Гарачыя (650—1000 °C) сухія фумаролы ўтрымліваюць нязначную колькасць вадзянога пару, а вылучаныя імі газы ўтрымліваюць субліматы шчолачных галагенідаў (NaCl, KCl і іншых).
Фумарольные дымы большасці астатніх фумарол утрымоўваюць вялікую колькасць вадзянога пару. Яго асноўнай крыніцай з’яўляюцца грунтавыя воды, разагрэтыя блізкімі да паверхні пластамі магмы і высокатэмпературнымі фумарольнымі газамі. Акрамя вады, праз фумаролы вылучаецца вуглякіслы газ, разнастайныя аксіды серы, серавадарод, галагенавадароды і іншыя хімічныя злучэнні, што робіць гэтыя выдзяленні небяспечнымі для чалавека. Тым не менш, насычаныя вадой фумарольныя дымы — гэта пажыўнае асяроддзе для некаторых відаў бактэрый.
This article uses material from the Wikipedia Беларуская article Фумарола, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Матэрыял даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначана іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.