Гродзенскі Абласны Драматычны Тэатр

Утвораны ў верасні 1947 г. на аснове трупы Бабруйскага абласнога драматычнага тэатра, які ў той час быў пераведзены ў Гродне. Галоўным рэжысёрам стаў М. Кавязін. Адкрыўся тэатр 20 кастрычніка 1947 года спектаклем А. М. Астроўскага «Праўда добра, а шчасце лепш». У 1950—1960 гг. ставіліся п’есы вядомых у той час драматургаў Б. Рамашова, К. Сіманава, В. Сабко. Найбольш значная праца таго часу — п’еса П. Паўленка «Шчасце».

У 1960—1970 гг. аснову рэпертуару складалі пастаноўкі гісторыка-рэвалюцыйных п’ес: «Дзеля сваіх блізкіх» У. Лаўрэнцьева, «Салдаты» В. Шаўрына, «Перад вячэрай» В. Розава, «Якарная плошча» І. Штока і інш. Найбольш значнай была пастаноўка п’есы «Порт-Артур» па рамане А. Сцяпанава. У 1971 годзе быў пастаўлены спектакль «Дні Турбіных» М. Булгакава.

Росту майстэрства садзейнічаў класічны рэпертуар. Былі пастаўлены п’есы «Абрыў» па І. Ганчарову, «На дне», «Васа Жалязнова», «Дачнікі» і «Варвары» М. Горкага, «Улада цемры» Л. Талстога, «Тры сястры» А. Чэхава. Сярод замежнай драматургіі вылучаліся «Слуга двух гаспадароў» К. Гальдоні, «Антоній і Клеапатра» У. Шэкспіра.

Тэатр звяртаецца да беларускай драматургіі: «Калі заквітаюць сады» У. Палескага (1950), «Спяваюць жаваранкі» К. Крапівы (1951), «Год здзяйсненняў» П. Васілеўскага (1957), «Трыбунал» і «Таблетка пад язык» А. Макаёнка (1973), «Апошні шанец» В. Быкава (1974) і інш.

 

Да несумнеўных поспехаў тэатра варта аднесці «Сабакі» Л. Палешчанкавай па аповесці К. Сергіенка «Да пабачэння, яр» (прэмія Рэспубліканскага фестывалю творчай моладзі «Надзея-2001» за лепшае афармленне і прэмія імя І. Ушакова ў 2002 г. за лепшую сцэнаграфію), «Афінскія вечары» П. Гладзіліна, «Самотны захад» М. Мак-Донага. Сярод пастановак сучаснай беларускай драматургіі цікавыя спектаклі «Навука кахання» С. Кавалёва і «П’емонцкі звер» А. Курэйчыка. На фестывалі нацыянальнай драматургіі ў Бабруйску (2001) ролю Уршулі Радзівіл ў выкананні А. Гайдуліс (спектакль «Навука кахання») адзначана як лепшая жаночая роля года ў Беларусі, а С. Кавалёў і А. Жугжда як лепшыя аўтар і рэжысёр.

У рэпертуар тэатр прыйшлі такія значныя працы, як «Выкруты кахання» Лопэ дэ Вега, «Палёт над гняздом зязюлі» Д. Васэрмана, «Тарас на Парнасе» С. Кавалёва, «Раскіданае гняздо» Я. Купалы.

У 2011 годзе тэатру прысвоена званне «Заслужаны калектыў Рэспублікі Беларусь» — за дасягненні ў галіне тэатральнага мастацтва і значны ўклад у развіццё нацыянальнай культуры.

Тэатр часта гастралюе, паказваў спектаклі ў Балгарыі, Германіі, Расіі, Польшчы.

2020

Пасля масавых фальсіфікацый на прэзідэнцкіх выбарах 2020 года, жорсткага разгону акцый пратэстаў, збіцця і катаванняў затрыманых пратэстоўцаў, сем дзясяткаў супрацоўнікаў тэатра, у тым ліку галоўны рэжысёр Генадзь Мушперт, падпісалі зварот да ўладаў, у якім заклікалі спыніць гвалт. Раніцай 15 жніўня над будынкам тэатра быў спушчаны дзяржаўны чырвона-зялёны сцяг і ўзняты нацыянальны бела-чырвона-белы сцяг, які стаў галоўным сімвалам пратэстаў. Па гэтым факце спачатку распачалі адміністрацыйную справу, якую перавялі ў крымінальную па артыкуле 370 КК РБ за здзек над дзяржаўнымі сімваламі. Акцёраў тэатра па аднаму выклікалі на допыты па справе ў Следчы камітэт.

20 верасня акцёры спынілі спектакль «Вельмі простую гісторыю» пасля першага акту, калі ў антракце даведаліся пра тое, што былі затрыманыя іх калегі заслужаны артыст Беларусі, рэжысёр-пастаноўшчык і акцёр Сяргей Курыленка і яго жонка Валянціна Харытонава. Пра гэта са сцэны гледачам заявіў акцёр Ігар Уланаў. Дырэктар тэатра Ігар Гедзіч выклікаў да сябе акцёраў, задзейнічаных у спектаклі, прымусіўшы пісаць тлумачальную запіску, прыгразіўшы звольніць тых, хто адмовіцца. Артыстка Лізавета Мілінцэвіч адмовілася гэта зрабіць, пасля чаго была звольненая 22 верасня. Пасля з тэатра сышла мастачка-пастаноўшчыца Вольга Шчарбінская, звольнены акцёр Ігар Уланаў, а Васіль Мініч і Наталля Лявонава пазбаўлены прэмій і ўсіх даплат.

22 верасня быў адменены спектакль «Беларуская камедыя» ў сувязі з прыездам у тэатр новага старшыні Гродзенскага аблвыканкама Уладзіміра Караніка і начальніцы ўпраўлення культуры аблвыканкама Алены Клімовіч у суправаджэнні АМАПа. Пасля стала вядома, што драматычны тэатр «праз эпідэмічную сітуацыю» перавялі ў рэжым рэпетыцый, адмяніўшы ўсе спектаклі.

27 кастрычніка па закліку Святланы Ціханоўскай да агульнанацыянальнай забастоўкі далучыліся галоўны рэжысёр тэатра Генадзь Мушперт і рэжысёр-пастаноўшчык Сяргей Курыленка. У адказ дырэктар драмтэатра Ігар Гедзіч прапанаваў ім звольніцца па ўласным жаданні, але, пасля таго як яны адмовіліся, звольніў іх па артыкуле за «невыкананне працоўных абавязкаў».

28 кастрычніка 11 артыстаў тэатра ў знак салідарнасці са зволенымі рэжысёрамі запісалі відэазварот і далучыліся да бестэрміновай забастоўкі. 29 кастрычніка стала вядома пра звальненне акцёраў Валянціны Харытонавай і Наталлі Лявонавай. 30 кастрычніка звольнілі яшчэ 6 акцёраў: Анастасію Мучко, Аляксандра Дзям’янава, Натэлу Бялугіну, Марыю Мялешка, Марыю Бутрымовіч і Васіля Мініча. Да страйку далучыліся акцёр Аляксей Станога і артыстка аркестра Паліна Левіна, якія праз некалькі дзён былі звольнены. Агульным чынам было звольнена 14 чалавек. Сцэна тэатра засталася пустой, з афішы зніклі ўласныя спектаклі дарослага рэпертуара.

Спачатку спектаклі праходзілі ў будынку тэатра гродзенскага старасты А. Тызенгаўза, пабудаваным у 1780-я гг. У 1859 годзе ён быў павялічаны за кошт прыбудоў, у 1940 годзе надбудаваны 3-ці паверх, у 1975 годзе праведзена рэканструкцыя, павялічана сцэна.

У 1984 гозе для тэатра пабудаваны новы будынак (арх. Г. Мачульскі) з цэглы і зборнага жалезабетону: глядзельная зала з амфітэатрам і балконам на 700 месцаў, вестыбюлем і фае і адміністрацыйны корпус з малой глядзельнай залай на 216 месцаў на першым паверсе. У цокальным паверсе рэпетыцыйная зала, акцёрскія пакоі, апаратная, склад дэкарацый. Ля ўваходу ў тэатр — трохфігурная скульптурная кампазіцыя скульптара Л. Зільбера.

Мастацкія кіраўнікі і галоўныя рэжысёры

• Мікалай Кавязін (1947—1950),
• Юрый Юроўскі (1950),
• Сяргей Рахманаў (1950—1951),
• І. Парамонаў (1951—1952),
• Ігар Папоў (1952—1953)
• Аляксандр Міронскі (1953—1955),
• Ігар Папоў (1955—1963),
• Аляксандр Струнін (1963—1975),
• Уладзімір Аляксандравіч Караткевіч (1975—1981),
• Аляксандр Шалыгін (1982—1984),
• Ігар Пятроўскі (1985—1990),
• Міхаіл Разцоў (1991—1994),
• Генадзь Мушперт (1994—1998),
• Сяргей Палешчанкоў (2000 па 2001).
• Алег Жугжда (2001—2003),
• Валянцін Мацулевіч (2008—2009),
• Генадзь Мушперт (2009—2011)
• Андрэй Гузій (2012—2013)
• Генадзь Мушперт (2013—2020).

Галоўныя мастакі

• Аскар Марыкс (1953),
• Барыс Малкін (1955—1956),
• Аскар Марыкс (1957),
• Міхаіл Гафт (1959—1965),
• Мікалай Якунін (1966—1984),
• Кірыл Чамякоў (1985—1988),
• Фелікс Розаў (1991—2000),
• Таццяна Сакалоўская (2000—2011),
• Аляксандр Суроў (з 2011)
• Таццяна Сакалоўская

• Віктар Андрэевіч Смачнеў — акцёр тэатра ў 1967—1996 гадах.
• Тамара Шашкіна — актрыса тэатра ў 1959—1964 гадах.