Акрэцыйны дыск — дыск, які ўтвараецца вакол зоркі ў выніку акрэцыі, калі рэчыва, якое падае, мае момант кручэння.
Сітуацыя, якая прыводзіць да ўтварэння акрэцыйнага дыску, у прыватнасці, узнікае ў цесных падвойных сістэмах.
Газ, які перацякае ад адной кампаненты сістэмы да іншай, мае значны момант кручэння, абумоўлены арбітальным рухам. Таму часціцы газу не могуць падаць на зорку радыяльна. Замест гэтага яны рухаюцца вакол яе па Кеплераўскім арбітам. З прычыны гэтага ўтворыцца газавы дыск, размеркаванне хуткасцяў у якім павінна адпавядаць законам Кеплера: пласты, змешчаныя бліжэй да зоркі, будуць мець большыя хуткасці. Аднак з-за трэння паміж пластамі газу іх хуткасці выраўноўваюцца, і ўнутраныя пласты перадаюць частку свайго моманту імпульсу вонкі. З прычыны гэтага ўнутраныя пласты набліжаюцца да зоркі і, у рэшце рэшт, падаюць на яе паверхню. Фактычна, траекторыі асобных часціц газу маюць выгляд спіралей, якія павольна закручваюцца.
Радыяльнае зрушэнне рэчывы ў акрэцыйным дыску суправаджаецца вызваленнем гравітацыйнай энергіі, частка якой ператвараецца ў кінетычную энергію (паскарэнне руху газу пры набліжэнні да зоркі), а іншая частка ператвараецца ў цяпло і разагравае рэчыва дыска. Таму акрэцыйны дыск выпраменьвае. Кінетычная энергія газу пры сутыкненні з паверхняй зоркі таксама трансфармуецца ў цеплавую энергію і выпраменьваецца.
Паняцце акрэцыйнага дыску ўжываецца для тлумачэння многіх з'яў фізікі нестацыянарных зорак.
У іншым моўным раздзеле ёсць больш поўны артыкул Accretion disc(англ.) |
This article uses material from the Wikipedia Беларуская article Акрэцыйны дыск, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Матэрыял даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначана іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.