Pupuh inggih punika wangunan tembang sané ngeranjing ring sekar alit.
Yéning selehin ring kesusatraan Bali, kakawin, kidung, miwah pupuh punika rumasuk ring kasusastran Bali Purwa sané marupa puisi (sastra tembang). Pupuh mangkin masih wentuk puisi purwa saking Jawa miwah Sunda (Basa Sunda: Pepeuh) sané madué akeh suku kruna miwah rima tertentu ring tiap barisné. Wenten 17 jenis pupuh, sané pada madué sifat miwah pangaggén antuk téma crita sané malénan.
Wangun tembang ring Bali wénten kakepah dados petang soroh luir:
Ratu anom metangi meilen-ilen,
ratu anom matangi mailen-ilen
Dong pirengan punyin sulinge dijaba,
dong pirengan munyin sulinge dijaba.
Jani jumunin malajah,
awak lekad suba kelih,
tiru-tiru kapatutan,
sastra ane anggon suluh,
nyuluhin raga makejang, ala becik,
sastra ne ditu ngajarang.
Purwa kaning angripta rum,
ning wana ukir kahadang labuh,
kartika panedenging sari,
angayon tangguli ketur,
angring-ring jangga mure. (kidung wargasari)
Stuti nira tan tulus sinahuran paramarta siwa (pangawit),
Anaku huwus katon abimatan ta temun ta kabeh (pangenter),
Ana panganu grahang ku cadusakti winimba sara (Pangumbang),
Pasupati sastra kastu pangarannia nihan wulati (pamada).
Makejang pupuh madué padalingsa, inggih punika:
Ring Bali, pupuh kakepah dados 10 luir ipun:
Silih tunggil conto pupuh ring sor puniki:
Daging sarwa tuture sari manuduhang
Ngawe dana punia
Nggen nulung sarwa muripe
Kéto kadharmaning idup
Muatang mayasa kerti
Wireh tong dadi kudiang
Raga pacang mantuk
Mawali ka niskala keto dewa
Da suwud mekardi becik
Satoning dadi manusa.
Silih tunggil conto pupuh ring sor puniki:
Ada anak kewala ngulurin awak
Katlebane ring rah daging
Tan inget maturan
Maring Hyang Widhi Wasa
Nika corah kewastanin
Yan Sang purusa
Yadnya sesané kabukti.
Silih tunggil conto pupuh ring sor puniki:
Eda ngaden awak bisa
Depang anake ngadanin
Geginane buka nyampat
Anak sai tumbuh luhu
Ilang luhu buke katah
Yadin ririh
Liu enu paplajahan.
Silih tunggil conto pupuh ring sor puniki:
Saking tuhu manah guru
Mituturin cening jani
Kaweruhe lwir senjata
Ne dadi prabotang sai
Kaanggén ngaruruh merta
Saenun ceninge urip.
Silih tunggil conto pupuh ring sor puniki:
Ngungsi kantor sekolahan
Jek macelup sang kalih ngungkab topi
Nunas lugra ring tuan guru
Tuan guru meanggukan
Tur ngandika uli dije cai bagus
Nyen cai makadua?
Angob bapa mangiwasin.
Silih tunggil conto pupuh ring sor puniki:
Maskumambang
Kumambang anggon ngastuti
Ring bukpadan Ida
Ida Sang Hyang Waguswari
Mapinunas karahaywan.
Silih tunggil conto pupuh ring sor puniki, Dadong Dauh:
Dadong dauh
Ngelah siap putih
Ba metaluh reko
Minab ada limolas taluhne
Nanging lacur ada nak nepukin
Anak cerik-cerik
Keliwat rusit ipun.
Bibi anu
Lamun payu luas manjus
Antenge tekekang
Yatnain ngaba masui
Tiuk puntul
Bawang anggon sasikepan.
Silih tunggil conto pupuh ring sor puniki:
Magantung bok akatih
Angkihane yan upama
Kadi manyuwun gedahe
Metatakan batu lumbang
Yan pelih magulikan
Tan urungan pacang labuh
Dekdek buyar tan tuptupan.
Silih tunggil conto pupuh ring sor puniki:
Sané mangkin kahaturang
Indik panca yadnya yukti
Panca maarti lelima
Yadnya korban sané suci
Maring dewa pitra rsi
Manusa miwah bhuta mungguh
Ngiring mangkin laksanayang
Saking manah ne sujati
Mangda patut
Sané mangkin kapilahang.
Uger-uger Guru sajeroning Pupuh:
Wenten lelima paindikan sané keni katureksa sajeroning wimbakara ngwacen sekar alit:
This article uses material from the Wikipedia Bali article Pupuh, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Daging kasayagayang ring sor CC BY-SA 4.0 ritatkala nénten wénten uahan. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Bali (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.