Нья́са (шулай уҡ Мала́ви, ингл. Nyasa йәғни Malawi, порт.
Көнсығыш Африка рифт үҙәне күлдәре араһында майҙаны буйынса иң ҙур күл. Малави, Мозамбиком и Танзанией. Төньяҡтан көньяҡҡа табан 560 км һуҙылған, максималь тәрәнлеге — 706 м. Донъяла сөсө күлдәр араһында ҙурлығы буйынса туғыҙынсы, ә тәрәнлеге буйынса өсөнсө урынды биләй.
Озеро | |
Ньяса | |
---|---|
ингл. Nyasa, ингл. Malawi, порт. Lago Niassa, суахили ziwa Nyasa | |
Морфометрия | |
Абсолют бейеклеге | 474 м |
Үлсәме | 560 × 75 км |
Майҙаны | 29 600 км² |
Күләме | 8400 км³ |
Яр һыҙаты | 1245 км |
Иң тәрән урыны | 706 м |
Уртаса тәрәнләк | 292 м |
Гидрология | |
Үтә күренеүсәнлеге | 13—23 м |
Бассейн | |
Площадь бассейна | 6593 км² |
Впадающая река | Рухуху |
Урынлашыуы | |
HGЯO | |
Ньяса Викимилектә |
«Ньяса» — яо халҡының телендә «күл» тип аңлатыла.
Күл Көнсығыш Африка рифт үҙәненең көньяҡ осонағы ер ҡабығынағы йыйырсыҡты тултыра. Оҙонлоғо 584 км, киңлеге 16—80 км. Майҙаны — 29 604 км², уртаса тәрәнлеге 292 м, иң ҙур тәрәнлеге — 706 м. Күлдең дөйөм күләме — 8 400 км³.
Күл бассейнынң күп өлөшөн таулыҡтар һәм тауҙар биләй, улар рифт үҙәненең сиктәре булып тора.
Күлгә 14 йылға ҡоя. Төп ҡушылдыҡтары: Рухуху, Сонгве, Төньяҡ һәм Көньяҡ Рукуру, Двангва, Буа һәм Лилонгве. Күлдән берҙән-бер сығыусы йылға — Шире (Замбези бассейны).
Күлдең һәм уның бассейнының ҙур өлөшө (68 %) Малави сиктәрендә урынлашҡан; күл бассейнының 25 %-ы — Танзания территорияһына, 7 % — Мозамбикка керә. Мозамбик сектороның үҙәгендә, күлдең көнсығыш өлөшөндә Малави дәүләтенә ҡараған Ликома һәм Чисумулу утрауҙары урынлашҡан.
Төрлө баһаламалар буйынса Ньясала, 500-ән 1000-гә тиклем балыҡ төрө тереклек итә.
Күлдә балыҡсылыҡ үҫешкән. Күлдән сыҡҡан Шире йылғаһында гидроэлектростанция төҙөлгән, ул Малави өсөн төп электрлыҡ сығанағы булып тора.
Төп порттары: Манки-Бей, Чипока, Нхотакота, Нката-Бей, Каронга (барыһы ла Малавила), Манда (Танзания) һәм Кобве (Мозамбик).
Европалылар араһынан тәүге булып 1616 йылда португал сәйәхәтсеһе Гашпар Букарру күлде күрә. Әммә ғилми әҙәбиәттә бына 1860 йылда булған инглиз сәйәхәтсеһе Дэвид Ливингстон күлде «асыусы» тип иҫәпләнә, ул Ньясаны «йондоҙҙар күле» тип атаған.
Был күл тураһында тамамланмаған мәҡәлә. Һеҙ мәҡәләне төҙәтеп һәм тулыландырып проектҡа ярҙам итә алаһығыҙ. |
This article uses material from the Wikipedia Башҡорт article Ньяса, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Башҡа шарт булмаһа, CC BY-SA 4.0 лицензияһына ярашлы, эстәлек менән һәр кем файҙалана ала. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Башҡорт (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.