Çarlıqlar On Altı Barbar
On altı barbar çarlıqları (çin.
 | ||||||
 | ||||||
| Mədəniyyət • Din • Fəlsəfə • Mifologiyası | ||||||
| Dao • Daosizm • Leqizm • Tao Te Çinq • Konfutsiçilik • Kon Fu Dzı • Lao-tszı • Moizm • Mo-tszı • İn və Yan • Li • 36 stratagem • Citkundo • Kunq-fu • Tay çi çuan • Uşu • Vin Çun • Dim Mak • Şaolin | ||||||
| Üç hökmdar və beş imperator | ||||||
| Sya sülaləsi | ||||||
| Şan sülaləsi | ||||||
| Çjou sülaləsi | ||||||
| Şərqi Çjou | Yaz-Payız | |||||
| Döyüşən çarlıqlar | ||||||
  | ||||||
| Çu sülaləsi — qarışıq dövr | ||||||
 | Qərbi Han | |||||
| Sin sülaləsi, Van Man | ||||||
| Şərqi Han | ||||||
 |  | Şu | U | |||
| Qərbi Çzin | ||||||
| 16 barbar | Şərqi Çzin | |||||
| Cənub və Şimal sülalələri | ||||||
| Suy sülaləsi | ||||||
Tan sülaləsi  | ||||||
| Beş sülalə və on çarlıq | ||||||
| Şimali Sun |   | |||||
| Çzin | ||||||
| Çin Respublikası | ||||||
 | ||||||
Barbar çarlıqlara Çen, Şimali Xan, Sonrakı Çjao, Erkən Lyan, Sonrakı Lyan, Qərbi Lyan, Şimali Lyan, Cənubi Lyan, Erkən Tsin, Sonrakı Tsin, Qərbi Tsin, Erkən Yan, Sonrakı Yan, Şimali Yan, Cənubi Yan və Sya aiddirlər. Bu dövrlərdə həmin ərazilərdə, eyni zamanda Jan Vey, Qərbi Şu, Qərbi yan, Duan, Yuven, Çouçi, Erkən Vey və Day dövlətləri mövcud olsalar da tarixçilər onları 16 barbarlara aid etmirlər.
Beş barbar
Hunlar
Hunlara aid ilk tarixi mənbələr Çin mənbələridir. E.ə. 244-cü ildə adı çəkilən hunlar Çin sərhədlərinə axınlar edirdilər. Buna görə 29 il sonra Sin Şi Xuandi Böyük Çin Səddini çəkdirdi. Sin Şi Xuandinin əmrilə hunlara hücum edən Menq Tyan adlı general hun hökmdarı Tumanı məğlub edərək qovur. Teomandan sonra taxta keçən Mete xaqan hakimiyyətinin ikinci ilində şərq qonşuları olan Tunqhuların torpağını işğal edərək konfederasiyanın tərkibinə qatdı. E.ə. 202-ci ildə Çində Xan sülaləsi hakimiyyətə keçdi. Xan sülaləsindən ilk hökmdar olan Qao-tszu hunlara qarşı 400.000 nəfərlik orduyla yürüş edərək Peteng dağı yaxınlığında pusquya düşdü. 7 gün ac-susuz mühasirədə qalan imperator məcbur olub sülh bağladı. Sülhün şərtlərinə əsasən imperatorun qızı həmişə hun imperatoru ilə evlənəcəkdi. Bu sülh şəraiti 60 il çəkdi. 176-cı ildə Qansunu işğal edən hunları vusunları burdan qovdular. Eramızdan əvvəl 133-cü ildə yenə müharibə baş verdi. Bu dəfə Xan sülaləsinin yeddinci imperatoru Vu Mete xanın nəvəsi Günçeni tələyə salmaq istəsə də hunlar tələdən qaçmağı bacardılar. Növbəti müharibə 14 il sonra baş verdi. Bu döyüşdə sayca az olan Hunlar böyük məğlubiyyətə uğradılar. Eramızdan 60-cı ildə Hunlar arasında vətəndaş müharibəsi baş verdi, taxta 4 namizəd vardı. Bu namizədlərin hamısı öldürüldü. Yerdə qalan tək namizəd olan Çiçi də hakimiyyətə iddia edirdi, qardaşı Huxanye isə Çindən kömək istədi. Həlledici döyüşdə Roma İmperiyasından əsir götürülmüş əsgərlərdən yardım alan Çiçi məğlub edildi. Eramızın 24-cü ilində Huduerşi xan hunları yenidən qüvvətləndirdi. Oğlu Panu dövründə yenidən vətəndaş müharibəsi baş verdi və Qara Hunlarla Göy Hunlar ayrıldılar. Hunların son hökmdarı olan Huçuquan 215-ci ildə devrildi. Ondan sonrakı hun hökmdarları barədə çox məlumat bəlli deyil. Çünki çinlilər hunları artıq təhlükə saymırdılar. Hunlar beş tayfaya bölündü.
- Şimali Xan
- Erkən Çjao
- Şimali Lyan
- Sya
Tsze
- Sonrakı Çjao
Syanbilər
Syanbilər (Çincə: 鮮卑, pinyin: Xiānbēi, Wade-Giles: Hsien-pi), Monqolustan və Mancuriya sərhədləri daxilində yaşamış köçəri tayfa.
- Erkən Yan
- Sonrakı Yan
- Qərbi Yan
- Cənubi Yan
- Qərbi Tsin
- Cənubi Lyan
- Day
Tsyan
- Sonrakı Tsin
Di
- Çen
- Erkən Tsin
- Sonrakı Lyan
Çinlilər
- Erkən Lyan
- Jan Vey
- Qərbi Lyan
- Şimali Yan
This article uses material from the Wikipedia Azərbaycanca article On altı barbar (çarlıqlar), which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Azərbaycanca (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.