Вабаъ

Гьеб Yersinia pestis бактериялъ баккизабула. Симптомазде гъорлІ уна сири, загІиплъи ва бетІер унти. ГІемерисеб гьаб байбихьула инфекхиналдса цо–анкьго къойидаса. Вабаъалъул буго лъабго батІияб тайпа, гьезул щибалъ зарал гьабула къаркъалаялъул батІи-батІиял бутІабазе ва загьирлъизарула гьезда рекъарал симптомал. Пневмоникияб вабаъалъ зарал гьабула гьуърузе, лІугьинабула хІухьел цІай захІмалъи, хъегІи ва куаранда унти; бубонияб вабаъалъ заралгъинарула лимфатикиял гарцІцІал, гьел гьорозарун; септицемикияб вабаъалъ заралгъинабула би ва рачине бегьула ххамал чІегІерлъиялде ва хвеялде.

Вабагъ ☣
Цогидал цӀарал	Пестис
Yersinia pestis 200× кІодо гьабураб ва флюоресцентияб гІужгун.
Специаллъи	Инфекционияб унти
MeSH	D010930
Симптомал	Сири, загІиплъи, бетІер унти
ГӀадатаб байбихьи	1–7 къо инфекхиналдаса хадуб
Тайпаби	Бубонияб вабаъ, септицемияб вабаъ, гьуърузул вабагъ
ГӀилла	Yersinia pestis
Диагностикияб метод	Лимфатикиял гІарцІцІазда жаниб, бидулІ, ахтуялъулІ бактерий балагьи
Профилактика	Вабаъалъул вакцина
Сахлъизаби	Антибиотикал ва supportive care
Дару	Гентамицин ва флюороквинолон
Прогноз	~10% хвеялъул риск (сахълъизабулеб бугони)
ХӀаллъи	~600 хвел лъагІалида жаниб
Классификация
УХК-11	1B93
УХК-10	A20
УХК-10-КМ	A20 и A20.9
УХК-9-КМ
DiseasesDB	14226
MedlinePlus	000596
eMedicine	med/3381

Бубонияб ва септицемикияб вабаъ гІемерисеб тІибитІула чІутІуз хІанчІигун яги инфекхарал хІайваназулгун контакт бугони. Пневмоникияб вабаъ гІемерисеб кьола гІадамазда гьоркьоб гьаваялдасан инфекхарал къатІрабигун. Диагноз лъола лимфатикиял гарцІцІазда, бидулІ яги ахтуялъулІ бактерия балагьиялдалъун.

Жидее цІикІкІараб риск бугел гІадамал вакцинхинаризе бегьула. Пневноминикияб вабаъалъ унтарал сахлъизаризе бегьула профилактикиял дарабаздалъун. Инфекхинаби бугони сахлъизариялъе хІалтІизарула антибиотикал ва кумекалъулаб терапия. ГІемериселъ антибиотиказде гъорлІе уна гентамициналъулги фторхинолоналъулги комбинация. Дару-саба гьабигун хвеялъул риск буго гІага-шагарго 10%, гьеб гьечІони — гІага-шагарго 70%.

ТІолго дунялалда щибаб лъагІалида жаниб регистратула вабаъ унтиялъул 600 вакъигІат. Тарихалда жаниб лъала чанго кІудияб эпидемия багъари, гьезда гьоркьоб бищун машгьураб букІана XIV гІасруялда ЧІегІераб хвел, жиндир хІасилалда 50 миллионалдаса цІикІкІун чи хвараб.

Этимологияб рахъалъ, вабаъ абураб рагӀи буго бачӀараб гӀараб мацӀалъул وَبَاء рагӀудаса. ГӀараб мацӀалда гьеб унтиялъе хӀалтӀизабула вабаъ рагӀул синоним — тӀагӀун (гӀар. طَاعُون‎‎); гӀарабалда жибго вабаъ рагӀул магӀна буго унти гуребги, эпидемия абунги.

Бубонияб вабаъ

Септицемияб вабаъ

Пневмонияб вабаъ

Вакцинация

Хехаб диагностика