Bien D'intrés Cultural

A declaración d'un bien como d'intrés cultural ye una figura churidica de protección d'ixe bien, regulata en a Lei 16/1985, de 25 de chunio, d'o Patrimonio historico espanyol. Sindembargo, ista figura churidica fue dimpués incorporata por as lechislacions d'as diferents Comunidaz autonomas, en procesos administrativos similars a o procedimiento d'o Ministerio de Cultura.

Seguntes os articlos d'a Lei, un "Bien d'Intrés Cultural" ye cualsiquier obchecto mueble u immueble d'intrés artistico, historico, paleontolochico, arqueolochico, etnografico, cientifico u tecnico que l'administración competent declare como tal. Tamién o patrimonio documental u bibliografico, chacimientos arqueolochicos, lugars naturals chardins u parques con valor artistico, historico u antropolochico.

Molimentos

Son os biens immuebles arquitectonicos u d'incheniería con intrés historico, artistico, cientifico u social.

Chardins historicos

Ye una superficie amugata, producto d'a ordenación por l'hombre d'os elementos naturals, a vegatas complementatos con construccions humanas, y que tienen intrés por o suyo orichen u pasato historico u por a suya valura estetica, sensorial u botanica.

Conchunto historico

Ye una agrupación d'immuebles con una unidat d'asentamiento, contina u dispersa, condicionata por una estructura fisica representativa d'a evolución d'una comunidat humana por estar o testimonio d'a suya Cultura o estar un elemento d'uso y disfrute d'a comunidat.

Lugar historico

Ye un lugar u parache natural binclato a feitos u escaicimientos pasatos, tradicions populars, creyacions culturals u d'a Natura y obras de l'hombre con valura historica, etnolochica, palentolochica u antropolochica.

Zona arqueolochica

Ye un lugar u parache natural a on bi ha biens muebles u immuebles que se puet estudiar con a metodolochía d'a ciencia de l'Arqueolochía, sían en a superficie, baixo tierra u baixo a mar u d'atras auguas.

L'administración competent en a materia ubre un expedient (encara que atras administracions, entidaz u mesmo particulars pueden fer una solicitut). Dica a resolución d'o expedient, o bien recibe, con caracter preventivo, as mesuras de protección d'as leis. A declaración la fa o Concello de Gubierno d'a Comunidat Autonoma (si en tien transferitas as competencias) u o Consello de Ministros, a propuesta d'o ministro de Cultura.

Una caracteristica especial ye que a declaración ye automatica, por a propia lei y dende a suya promulgación sin necesidat de dengún tramite adicional, ta castiellos y as suyas ruinas y ta lugars con arte rupestre.

Cuan se declara que un bien ye un Bien d'Intrés Cultural:

• O bien pasa a estar un bien de dominio publico: encara que contine estando una propiedat privata, l'Administración ye obligata a la suya proteción por a suya valgua artistica, historica u de cualsiquier mena.
• Ta fer cualsiquier obra u modificación en o bien ye necesaria una autorización de l'Administración.
• O propietario d'o bien tien a obligación de fer-lo accesible ta inspección, visita publica u investigación.
• O propietario d'o bien puet recibir aduyas u subvencions publicas ta o mantenimiento d'o bien.
• O bien protechito no puet estar separato d'a suya redolada, ni tampoco puet estar exportato a l'extrancher.
• Ta os biens immuebles, cal fer un plan especial urbanistico u protecher-los con cualsiquier atra figura d'o planeyamiento urbanistico.

Edificios relichiosos

Ermitas

• 2002: Ermita d'a Virchen d'o Campo (Archent, Comunidat de Teruel, provincia de Teruel).
• 2002: Ermita d'a Virchen d'o Pilar (Andorra, Andorra-Sierra d'Arcos, provincia de Teruel).
• 2001: Ermita d'a Virchen d'o Pilar (Finollosa d'Exarc, Cuencas Meneras, provincia de Teruel).
• Ermita de Nuestra Sinyora d'os Dolors (Monflorite, Plana de Uesca, Uesca).
• 2002: Ermita de Nuestra Sinyora de Dulcis (Santa María de Dulcis, Semontano de Balbastro, Uesca).
• 2001: Ermita de Sant Bartolomeu (Bergua, Broto, Sobrarbe, Uesca).
• Ermita de Sant Macario (Andorra, Andorra-Sierra d'Arcos, provincia de Teruel).
• 2001: Ermita de Sant Urbez (Nocito, Nueno, Plana de Uesca, provincia de Uesca).
• 2002: Ermita de Santa Quiteria d'Archent (Archent, Comunidat de Teruel, provincia de Teruel).
• 2002: Ermita d'o Tremedal (Tronchón, Mayestrato, provincia de Teruel).

Ilesias

• 2001: Ilesia d'a Immaculata Concepción (Linars de Mora, Gúdar-Chabalambre, provincia de Teruel).
• 2002: Ilesia d'a Natividat de Nuestra Sinyora, d'os sieglos XVI-XVII (Andorra, Andorra-Sierra d'Arcos, Teruel).
• 2002: Ilesia de Nuestra Sinyora d'os Anchels (u Ilesia de Nuestra Sinyora de l'Asumpción) (Burbaguena, Xiloca, provincia de Teruel).
• 2001: Ilesia de Nuestra Sinyora de l'Asumpción (Albalat de l'Arcebispe, Martín Baixo, Teruel).
• 2001: Ilesia de l'Asumpción (Arens de Ledón, Matarranya, Teruel).
• 2001: Ilesia de Nuestra Sinyora de l'Asumpción (Villarroya de los Pinars, Mayestrato, Teruel).
• 2001: Ilesia de Nuestra Sinyora de l'Asumpción (Calaceit, Matarranya, Teruel).
• 2001: Ilesia de Nuestra Sinyora de l'Asumpción (Cretas, Matarranya, Teruel).
• 2001: Ilesia de Nuestra Sinyora de l'Asumpción (Navarret, Calamocha, Xiloca, Teruel).
• 2001: Ilesia de Nuestra Sinyora de l'Asumpción (Sallén de Galligo, Alto Galligo, Uesca).
• 2002: Ilesia de Nuestra Sinyora de l'Asumpción (Pandicosa, Alto Galligo, provincia de Uesca).
• Ilesia de Nuestra Sinyora de l'Asumpción (Ráfals, Matarranya, provincia de Teruel).
• 2001: Ilesia de Nuestra Sinyora d'as Nieus (Miravet de la Sierra, Mayestrato, provincia de Teruel).
• 2001: Ilesia de Nuestra Sinyora d'a Piedat (Azuara, Campo de Belchit, Zaragoza).
• 2006: Ilesia de Nuestra Sinyora d'o Pilar (Canfrán, Chacetania, Uesca).
• 2002: Ilesia de Sant Andreu (Abai, Chaca, Chacetania, Uesca).
• 2002: Ilesia de Sant Vicent (Sant Vicient d'a Buerda, A Buerda, Sobrarbe, Uesca).
• 2001: Ilesia de Sant Chaime (Ledón, Matarranya).
• Ilesia de Sant Chuan (Uncastiello, Cinco Villas, Zaragoza).
• Ilesia de Sant Chuan d'os Panez (Zaragoza, Zaragoza, Zaragoza).
• 2002: Ilesia de Sant Chuan Baptista (Mas de las Matas, Baixo Aragón, provincia de Teruel).
• 2002: Ilesia de Sant Chuan Baptista (Cetina, Comunidat de Calatayú, Zaragoza).
• 2004: Ilesia de Sant Crapás (Santa Cruz d'as Serors, Chacetania, Uesca).
• Ilesia de Sant Frutuoso (Barós, Chaca, Chacetania, Uesca).
• 2001: Ilesia de Sant Martín (Belsué, Nueno, Plana de Uesca, provincia de Uesca).
• 2001: Ilesia de Sant Martín (Sant Martín d'el Río, Xiloca, provincia de Teruel).
• 2001: Ilesia de Sant Miguel (Cabra de Mora, Gúdar-Chabalambre, provincia de Teruel).
• 2001: Ilesia de Sant Miguel Arcánchel d'Alfacharín (Alfacharín, Comarca de Zaragoza, Zaragoza).
• 2001: Ilesia de Sant Millán de Verdello (Verdello, Comunidat de Calatayú, Zaragoza).
• 2002: Ilesia de Sant Per (Blancas, Xiloca, provincia de Teruel).
• 2002: Ilesia de Sant Per (Torralba d'Aragón, Monegros, Uesca).
• Ilesia de Sant Salvador (Agüero, Plana de Uesca, Uesca).
• 2002: Ilesia d'o Salvador (Villespesa, Teruel, Comunidat de Teruel, provincia de Teruel).
• 2007: Ilesia d'o Salvador (Luesia, Cinco Villas, provincia de Zaragoza).
• 2001: Ilesia de Sant Simón y Sant Chudas (Alcalá de la Selva, Gúdar-Chabalambre, provincia de Teruel).
• 2002: Ilesia de Santa Catalina (Rodenas, Sierra d'Albarracín, provincia de Teruel).
• 2002: Ilesia de Santa Lucia (Azara, Semontano de Balbastro, Uesca).
• 2001: Ilesia de Santa María d'o Rosario (Asín, Cinco Villas, Zaragoza).
• Ilesia de Santa María (Uncastiello, Cinco Villas, Zaragoza).
• Ilesia de Santa María d'Iguacel (Chaca, Chacetania, Uesca).
• 2002: Ilesia de Santa María la Mayor (Alcorisa, Baixo Aragón).
• 2001: Ilesia de Santa María la Mayor (Íxar, Martín Baixo).
• 2001: Ilesia de Santa María la Mayor (Penyarroya de Tastavins, Matarranya).
• 2002: Ilesia de Santa María Malena (Tronchón, Mayestrato, provincia de Teruel).
• 2005: Ilesia de Santo Domingo y Sant Martín (Uesca Plana de Uesca, provincia de Uesca).
• 2001: Torre d'a ilesia d'o Salvador (Arinyo, Andorra-Sierra d'Arcos, provincia de Teruel).
• 2002: Ilesia d'os Santos Chusto y Pastor (Villar d'el Cobo, Sierra d'Albarracín, Teruel).

Monesterios

• Cartuixa d'os Monegros u Cartuixa de Nuestra Sinyora d'as Fuents (Sarinyena, Monegros, Zaragoza).
• Convento d'o Desierto (Calanda, Baixo Aragón, Teruel).
• 2002: Monesterio de Sant Veturián (A Fueva, Sobrarbe, Uesca).

Castiellos

Os castiellos d'Aragón estioron declaraus Bien d'Intrés Cultural, en as categorías de Molimentos u zonas arqueolochicas, por a ORDEN de 17 de abril de 2006, del Departamento de Educación, Cultura y Deporte, por la que se aprueba la relación de Castillos y su localización, considerados Bienes de Interés Cultural.

• Castiello d'Alcanyiz (Alcanyiz, Baixo Aragón, Teruel).
• Castiello de Corvins (Albero d'Alto, Plana de Uesca, Uesca).
• Castiello de Sibirana (Uncastiello, Cinco Villas, Zaragoza).
• Castiello d'Uncastiello (Uncastiello, Cinco Villas, Zaragoza).
• 2007: Recinto fortificato de Calatayú (Calatayú, Comunidat de Calatayú, Zaragoza).

Atros edificios civils

• 1979: Casa Barberán (Casp, Baixo Aragón-Casp, Zaragoza).
• 2006: Casa Ferran (Teruel, Comunidat de Teruel, provincia de Teruel).
• 2004: Casa Fortón-Cascajares (Calanda, Baixo Aragón, provincia de Teruel).
• 2006: Casa La Madrilenya (Teruel, Comunidat de Teruel, provincia de Teruel).
• Casa d'os Morlans (Zaragoza, comarca de Zaragoza, provincia de Zaragoza).
• 2006: Casa Lo Torico (Teruel, Comunidat de Teruel, provincia de Teruel).
• 2001: Casa d'a Villa (Exarc de la Val, Cuencas Meneras, provincia de Teruel).
• 2001: Casa d'a Villa (Fortanet, Mayestrato, provincia de Teruel).
• 2001: Casa d'a Villa (La Fraxneda, Matarranya, provincia de Teruel).
• 2001: Casa d'a Villa (Mazalión, Matarranya, provincia de Teruel).
• 2001: Casa d'a Villa (Rubielos de Mora, Gúdar-Chabalambre, provincia de Teruel).
• 2002: Casa d'a Villa (Terrién, Sierra d'Albarracín, Teruel).
• 2003: Casa d'a Villa (Torrociella d'Alcanyiz, Baixo Aragón, provincia de Teruel).
• 2002: Acueducto romano d'Albarracín (Albarracín, Exea d'Albarracín y Cella; Comunidat de Teruel y Sierra d'Albarracín; provincia de Teruel).
• 2007: Los Arcos de Teruel (Teruel, Comunidat de Teruel, provincia de Teruel).
• 2006: Gallipuent d'a Mai (Castillón de Monegros, Monegros, provincia de Uesca).
• 2002: Murallas d'Antillón (Antillón, Plana de Uesca, provincia de Uesca).
• 1989: Palacio d'o marqués de Villafranca d'Ebro (Villafranca d'Ebro, comarca de Zaragoza, Zaragoza).
• 2005: Palacio d'o marqués de Tosos (Teruel, Comunidat de Teruel, Provincia de Teruel).
• 2003: Palacio d'os marqueses d'Urriés, que dende 1931 yera Molimento Nacional (Ayerbe, Plana de Uesca, provincia de Uesca).
• 2001: Puent romano de Luco de Xiloca (encara que ye en Tramasaguas, Calamocha, Xiloca, Teruel).
• 2002: Puent romanico de Capella sobre o río Isabana (Capella, Ribagorza, provincia de Uesca.
• 2006: Puent de Sant Miguel (Uesca, Plana de Uesca, Provincia de Uesca).
• 2001: Torre de Fiscal (Fiscal, Sobrarbe, provincia de Uesca).
• Torre de Sant Per u O Campanal (Ayerbe, Plana de Uesca, provincia de Uesca).
• Cerclo Oscense (Uesca, Plana de Uesca, provincia de Uesca).

Conchunto historico

• 1964: l'Aínsa (Sobrarbe, Uesca).
• 2008: Luesia (Cinco Villas, Zaragoza).
• 1966: Uncastiello (Cinco Villas, Zaragoza).

• (es) Ministerio de Cultura d'Espanya: biens culturals protechitos.
• (es) Lai 16/1985, de 25 de chunio, de Patrimonio Historico Espanyol.
• (es) Declaracions de Biens d'Intrés Cultural en o BOA.
• (es) Sistema de Información de Patrimonio Cultural Aragonés.