D Muuse (altgriechisch Μοῦσαι Moúsai, Äizaal Μοῦσα Moúsa) si in dr griechische Müthologii Schutzgöttinne vo de Künst.
D Überliiferig vo de nüün Muuse, wie mr si hüte kenne stammt vom Hesiod.
No in dr homerische Odyssee wird d Muuse im Vorgsang, em Proömium, as Naameloosi im Singular aagrüeft: „Säg mr, Muese…“
Dr Hesiod het im sibte Joorhundert v. d. Z.) in sinere Theogonii nüün Muuse ufzellt, wo d Döchder vo dr Mnemosyne, dr Göttin vo dr Erinnerig, und vom Zeus si. Doorum säit men ä Mnemoniide aber au olümpischi Muuse wird brucht. Bim Hesiod si si nonig spezialisiert gsi uf bestimmti Künst. Das isch erst spööter cho; aber au denn si iiri Funkzioone und Attribut lang nit in Stäi gmäisslet gsi. Das isch erst im Lauf vo dr Zit bassiert:
E Muusetrias, wo vermuetlig elter isch, überliiferet dr Räiseschriftsteller Pausanias (um 115–180 n. d. Z.) under deene Nääme und Zueständigkeitsberiich:
Noch em Cicero het s vier titaanischi Muuse (Μοῦσαι Τιτανίδες Moúsai Titanídes) gee und zwaar::
Noch em Cicero sige s die eltiste Muuse gsi und Döchder vom Zöis as Soon vom Uranos. Dr Cicero het do vo drei verschiidene Forme vom Zöis greedet, wo alli underschiidligi Väter häi. D Mueter isch d Nümfe Plusia gsi. Die gliiche vier Muuse het au dr Aratos vo Soloi (* öbbe 310 v. d. Z., † 245 v. Chr.) kennt, wie dr Byzantiiner Johannes Tzetzes (* öbbe 1110; † um 1180) in de Scholie (öbbe Fuessnoote) zu de Wärk und Dääg vom Hesiod verzelltt; bim Aratos sis aber 0 Döchder vom olümpische Zöis und dr Plusia. Dr Platon gruppiert im Hesiod sini Terpsichore, Erato, Kalliope und Urania in e Vierergrubbe.
Dr Apollon het drei D[chder gha, wo män e apolloonischi Muuse (Μοῦσαι Απολλωνίδες Moúsai Apollōnídes) oder au delfischi Muuse gsäit het:
Si stöön für die drei Saite vom Apollo sinere Lyra und häige uf em Helikon gwoont. Die ersti Grubbe vo iire Nääme goot uf e Eumelos vo Korinth (sibts Joorhundert v. d. Z.) zrugg, die zwäiti uf e Plutarch, wo dört non e vierti Muuse aagit:
D Nete, d Mese und d Hypate spiile as Elimänt vo dr Tetraktys us dr Zaaleleer vo de antike Püthagoreer und in iirer Kosmologii und Muusigtheorii e zentraali Rolle im Verständnis vo dr Wältharmonii. Doo und dört isch d Paramese drzuechoo, wil d Lyra mänggisch vier Saite gha het.
In ere andere Dradizioon existiert e Grubbe vo siibe Muuse, wo noch em Johannes Tzetzes vo Epicharmos (5. Joorhundert v. d. Z.) erwäänt worde sige. Die pierische Muuse oder Pieriide häisse eso:
Daas sige d Döchder vom Pieros gsi, em Stammvater vom thrakische Volk vo de Píeres oder Piereíes (Πίερες Θράκες, Πιερείες Píeres Thrákes, Piereíes). Spööter si si vo de Makedoone ins nördlige Küstegebiet ääne vom Strymon verdriibe worde. D Mueter sig die pimpleischi Nümfe Antiope gsi (Cicero, de natura deorum 3,54). Mä vermuetet ass s antike Stedtli Pimpleia am Blatz vom hütige Litochoro gsi sig und de Muuse au dr Binaame vo de Pimpleide gee het.
Dr Ovid het nüün pierischi Muuse kennt. Iiri Mueter sig d Frau vom Pieros Euippe gsi. Si sige us Egüpte cho und häige die „jüngere“ olümpische Muuse uusegforderet, was as Wettstrit vo de Mnemoniiden und Pieriide bekannt worde isch. Dä häi si verloore und si zur Stroof in Elstere verwandlet worde. Mänggisch häi si au Colymbas, Lyngx, Cenchris, Cissa, Chloris, Acalanthis, Nessa, Pipo und Dracontis ghäisse.
Bim Hesiod si d Nääme vo de Muuse nume Aspäkt vo dr Danz- und Dichtkunst gsi, in dr spöötere Antik si si denn uf underschidligi Muusiginstrumänt und Gattige bezooge worde, und vo doo isch die kanoonischi Zueordnig vo de „Ufgoobegebiet“ vo de Muese cho.
D Muuse häi zum Apollo siner Umgääbig ghöört und häige am böotische Bärg Helikon bi dr Kwelle Hippokrene gläbt. Wäge däm het men e au d Helikoniades gsäit. Noch andere Gschichte häige d Muuse uf em Parnass gwoont oobe vo dr kastaalische Kwelle, wo im Apollon geweit gsi isch und s Wasser von ere Begäisterig gweckt häig.
D Häiligdümer vo de Muuse häisse Museion, wo die hütige Wörter Museum und Musik drus entstande si, μουσικὴ τέχνη mousikḕ téchnē, dr Kunst vo de Muuse. Für d Röömer si d Muuse idäntisch mit de Camenae gsi.
This article uses material from the Wikipedia Alemannisch article Muse (Mythologie), which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Dr Inhalt isch verfiegbar unter CC BY-SA 4.0, wänn nyt andersch aagee isch. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Alemannisch (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.