سەدەی یەکەم (پ.ز)

ئەمەی خوارەوە لیستێکی سەدە و ھەزارەکانە....

لەنێوان ھەزای پ.ز. بۆ حەوت سەدەی پ.ز. دەرکەوت‌و گرنگی خۆی ھەبوو. ژیارێکی ھاوشێوەش دەرکەوت کە ژیاری ھالشان بوو، لەنێوان سەدەی ھەشتی پ. ز بۆ پێنجی پ.ز. دابوو کە...

کیوی، هەروەها کۆکردنەوەی بەرووبوومی دارەکان بووە. لە نێوان ساڵانی ١٠٧٠ پ.ز تا ٣٠٠ ز شانشینی کوش لە باکووری سودان سەری هەڵدا کە پایتەخەتەکەیان لەسەرەتای دروستبوونیەوە...

ئیقلیدس، ئیقلید یان یوکلید (بە یۆنانی: Εὐκλείδης، ئێوکلێیدیس)، لەدایکبووی ٣٠٠ی پ. ز، بیرکارێکی یۆنانی بوو کە بە «باوکی ئەندازە» ناوی دەرکردووە. کتێبەکەی بە ناوی...

ھەزای پ. ز. بۆ حەوت سەدەی پ. ز. دەرکەوت‌و گرنگی خۆی ھەبوو. ژیارێکی ھاوشێوەش دەرکەوت کە ژیاری ھالشان بوو، لەنێوان سەدەی ھەشتی پ. ز بۆ پێنجی پ. ز. دابوو...

لەلایەن ئیمپڕاتۆرییەتی ئاشووریەوە لە سەدەی ٨ی پ.ز.، و دوایی گەڕێندرانەوە بۆ پایتەختی ئاشووریەکان. لە سەدەی یەکەمی پ.ز.، خانەوادە یاخود ماڵی پادشایی ھەزەبانی،...

الإمبراطوریة الرومانیة بە لاتینی: Imperium Romanum) لە سەدەی سێیەمی پێش زایینیدا دامەزرا و تا سەدەی پێنجی زایینی لە ئەورووپای ڕۆژئاوا بەردەوام بوو. ئەو ئیمپراتۆریەتە...

سۆمەرییەکان بە بیری نووسینی NIM واتە (بەرز و بڵند) یان نووسی. لە ساڵی ٢٧٠٠ی پ.ز یەکەم پاشایەتی ئیلامی لە شاری شۆش لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان دروست بوو. گڵکاری وێنەکێشراو...

سوکرات (بە یۆنانی: Σωκράτης، سۆکراتیس؛ ٤٦٩ی پ.ز - ٣٩٩ پ.ز) فەیلەسووفێکی یۆنانی کۆن بوو کە بە یەکێک لە دامەزرێنەرانی فەلسەفەی ڕۆژئاوایی دادەنرێت. سوکرات...

فەرمانڕەوایەتییەکەی لەنێوان ساڵانی (٧ی پ.ز بۆ ٢٢ز)بوو. سێیەم فەرمانڕەوایی شانشینی کۆریای کۆن شانشینی بویۆبوو. پاشا دایسو یەکەم کوڕی پاشای پێشوو گیموابوو، وە نەوەی...

مارکوس توولیووس سیسرۆ (٣ی کانوونی دووەمی ١٠٦ی پ.ز._ ٧ی کانوونی یەکەمی ساڵی ٤٣ی پ.ز.) سیاسەتمەدار، پارێزەر، زانا، فەیلەسووف و، گومانگەرایەکی ئەکادیمی بوو...

کۆتایی پێهاتووە، وە یەکەم شانشینی کۆنی کۆریایە. بەپێی ئەفسانەکان، لەلایەن تانگن لە ٢٣٣٣ی پێش زایین دامەزراوە. شانشینی بویۆ لە سەدەی دووەمی پێش زایین دامەزراوە...

(٤٠٠–٣٠٠)پ. ز چینییەکان دروستکردنی کۆلارەیان دۆزییەوە کە جۆرێکە لەجۆرەکانی فڕۆکەی چارۆگەدار، پاش ماوەیەک ئەم کۆلارانە بەکارھاتن بۆ ھەڵگرتنی مرۆڤ. لە سەدەی سێیەمی...

ڕاسپاردەی شمیتایە. یەکەم کەس کە ناوی فەلەستینی بەکار ھێناوە بۆ باشووری وڵاتی شام مێژونووسی یۆنانی ھێرۆدۆت بووە لە دانراوەکانیدا لە سەدەی ٥ پ. ز، و ھیرۆدۆت ناوی...

ئەراتۆستێن(٢٧٢-١٩٢ پ ز)، جوگرافیناس و ئەستێرەناسێکی گرنگی یۆنانییە و بە بنیاتنەر و باوکی جوگرافیا ناسراوە؛ لە بەر ئەوەی کە ئەو بوو یەکەم جار زاراوەی جوگرافیای...

نەزانراوە، بەڵام بەپێی ئەو بەڵگانەی بە بەردەستمانایە لە نێوان ساڵی "٤٢٣–٤٢٩" (پ. ز) لە دای بوە، ئەفلاتوون زۆربەی زۆری ژیانی لە ئەسینا بەسەر بردووە، لەو سەردەمەی...

کاتەیە کە ئەنجومەنی پیرانی ڕۆمانی دەسەڵاتی بێسنووری بە یەکەم ئیمپراتۆر ئۆکتاڤیان بەخشی و لە ساڵی ٢٧ی پ.ز نازناوی ئۆگستۆسی پێبەخشی. "الجمهورية الرومانية", ويكيبيديا...

ئیمپڕاتۆر جینمو (بە ژاپۆنی: 神武天皇؛ بە کوردی: جینمو-تێنۆ)، یەکەم ئیمپڕاتۆری ژاپۆن بووە لە ساڵی ٦٦٠ی پ.ز بەپێی ئەفسانە. وە بەپێی ئەفسانەی ژاپۆنی لە ڕەچەڵەکی خودای...

سەردەمی بەردینی نوێدا (١٠٠٠٠ – ٥٠٠٠پ. ز) کۆمەڵگەی کشتوکاڵی جێگیری تیادامەزراوە، و لە سەردەمی مسیندا (٥٠٠٠ – ٣٠٠٠ پ. ز) ئامڕازی مسی و بەردی دۆزراوەتەوە لە...

بە یۆنانی: Ἀρίσταρχος (نزیک ٣١٠ تا ٢٣٠ پ.ز) گەردوونناس و بیرکار یۆنانی بەناوبانگ لە یۆنانی کۆن بوو. ئەو یەکەم زانای ناسراوە کە بڕوای بە کۆمەڵەی خۆر و...