Sustantivire

Ene sustantivire, c' est ene troke di mots ki djouwnut el sintake del fråze come on sustantif. Par egzimpe pa sustantivaedje d' ene fråzlete. Ou pa aplacaedje, pacô pa aplacaedje tîxhon.

Les sustantivires sont scrîtes avou leus mots disclapés, ou aclapés pa des loyeures. S' il ont stî aclapés podbon, et piede leu ravizance di sustantivire, on lzès pout rwaitî come sustantifs simpes.

E walon, les mots d' aplacaedje tîxhon, avou sovint on foirt court diterminant, ni sont nén loukêyes come des sustantivires.

sustantivire simpe

Les deus mots sont onk dirî l' ôte, sins dvancete

djeu videyo

sustantivire avou ene divancete

feu d' li, laire ås poyes, a des håyes

On les scrît tenawete avou ene loyeure, cwand l' sinse est ene miete diferin des mots simpes (feu-d'-li, laire-ås-poyes)

sustantivire addjectif sustantif

såvadje åwe, vî vî mot, råskignoû ordinaire, ribasteye famile

Si l' plaece di l' addjectif shût l' uzaedje normå et ki l' sinse des mots est bon, on n' metrè pont d' loyeure. Mins bén dins les ôtes cas :

feu-rodje, årmêye-blantche, mårtchî-noer (l' addjectif di coleur n' est nén e s' plaece divant)
rodje-goidje, blanc-betch, blanc-må (li sinse est «oujhea al rodje goidje», «mwinre djonne ome (ki n' a ddja pont d' betch)», «må des ongletes des grossès biesses», rodje å cmince, pu blanc cwand les tchås morèt).

S' i sont scrîts aplakés, i polnut esse loukîs come on sustantif simpe :

tinroxh, noûmot

sustantivire codjowa coplemint

 Loukîz a : Aplacaedje (linwince)#Aplacaedje d' on viebe et s' coplemint

Egzimpes :

mele-tot, passe-pî, raguigne-djin, amanite towe-moxhe

Ces mots la sont todi scrîts avou ene loyeure. Ene dujhance sins loyeure s' aveut astalé e sistinme Feller (El Bourdon) mins çoula dzôrneye l’ ouy ki cwirt li sintake del fråze k’ i lét.

On scrît pus voltî li diterminant å singulî.

mots d' aplacaedje tîxhon

 Loukîz a : Aplacaedje tîxhon
tévé-spoutnik

S' i sont scrîts aplakés, i polnut esse loukîs come on sustantif simpe.

ledloumire, arantoele

Pareymint avou on court diterminant scrît avou loyeure po des råjhons grafikes :

pî-sinte, pî-pazea, pî-note, pî-stok

Aplacaedje (linwince)

(e Wiccionaire)

• Sacwants sustantivires walones dedja studeyes
• Sacwants mots d' aplacaedje walons viebe et coplemint
• Pådje moennrece des sustantivires di tchaeke lingaedje