Dedza ni boma ilo likusangika mu Chigaŵa cha Pakati mu charu cha Malaŵi.
Nkhani iyi yikukhumbikwira kusazgilamo vinyake kuti ikule. This article needs to be revised. |
---|
Boma la Dedza | |
---|---|
Ẇanthu | 486,682 |
Chigaŵa cha kumanjiliro gha dazi kwa chigaŵa ichi chili pa mapiri gha ku Central Africa, ndipo chili pa mtunda wa mamita 1,200 m'paka 1,600. Mapiri ghapachanya ghakupatura malo agha ku nyanja ya Malaŵi mu Rift Valley pa mtunda wa mamita 500. Malo agha ghali na vyakumera vinandi vya granite, nkhorongo, na maluŵa ghanyake agho ghali pafupi na nyanja. Nyengo ya vula ni Novembala m'paka Epulero ndipo nyengo zinyake kukuwa yayi vula. Ku malo agha, kuthukira kukulu comene ndipo mu Juni na Julayi kukuzizima comene.
Msumba ukuru ni Dedza Township uwo uli pa msewu wa M1 makilomita 85 kumwera kwa Lilongwe. Mu tawuni iyi muli mabanki, maposita, malo ghakusungiramo mafuta, malo ghakugona, na mashopu ghanandi. Pali matawuni ghachoko waka agho ghali na ofesi ya ŵapolisi, mashopu, na msika. Ŵanthu ŵanandi ŵakukhala mu mizi ya ku mizi.
Chiwerengero cha anthu a m'chigawochi chikufika pa 830,512, ndipo chikuwonjezeka ndi 33% kuposa chiwerengero cha 2008.
Pa nyengo ya kalembera wa chalo cha Malaŵi wa 2018, chiŵelengero cha ŵanthu mu chigaŵa cha Dedza kuyana na mafuko chikaŵa nga ni:
Mu Dedza muli vigaŵa vinkhondi na viŵiri vya National Assembly:
Kufuma mu 2009 mavoti ghose agha ghakaŵa gha Malawi Congress Party.
Kweniso chigaŵa ichi chili na vigaŵa 32 ivyo vikusora ŵanthu ŵa mu Dedza District Assembly. Mu vigaŵa ivi muli vigaŵa 8 ivyo vikulongozgeka na ŵalongozgi.
Msewu wa M1 uwo ukuyaniska Lilongwe na Blantyre ukujumpha pakati pa chigaŵa ichi. Msewu wa M5 Salima mpaka Balaka ukuyendera lumoza na Nyanja iyi ndipo msewu wa S126 Masasa mpaka Golomoti ukukumana nawo kumwera kwa mphaka ya chigaŵa. Ku chigaŵa cha kumanjiliro gha dazi kwa chigaŵa ichi kulije misewu yikuruyikuru.
Padera pa kulima mpunga mumphepete mwa Nyanja ya Malaŵi, kulimilira mu minda yichoko. Makampani ghanyake ghakurughakuru ni Paragon Ceramics (matayala gha pasi na gha mtenje, Dedza Pottery ceramics), WICO Sawmill na Rose.
Mu chigaŵa ichi muli malo ghanandi agho ŵanthu ŵakutemwa kuluta. Pali malo ghanayi ghakusungirako nkhorongo: Dedza-Salima, Chongoni, Dedza Mountain na Mua-Livulezi. Malo ghakuchemeka Chongoni Rock Art Area ghali pa malo agho ghali kulembeka na UNESCO. Dedza Pottery [1] yikumanyikwa na malo ghake gha khofi na vyakupangira. Kungoni Cultural Centre ku Mua [2] yili na nyumba yakuwonelera vinthu ivyo vikulongora mitheto ya mafuko gha ku Malaŵi, sukulu ya kusema makuni na malo ghakukhala.
Theresa Kachindamoto ni mulongozgi mukuru wa chigaŵa cha Dedza. Wakumanyikwa na ivyo wakachitanga pakumazga nthengwa za ŵana.
Chigaŵa cha Dedza chikukolerana na Norwich, UK na bungwe la vyawanangwa la UK la Norwich-Dedza Partnership [3]. Ubwezi uwu ukuwovwira pa nkhani ya masambiro, umoyo, vyakurya, vyakusanguluska, na mawupu gha boma kwizira mu ŵanthu ŵakujipeleka, makompyuta na vinthu vinyake, kweniso ndalama.
This article uses material from the Wikipedia chiTumbuka article Boma la Dedza, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Content is available under CC BY-SA 4.0 unless otherwise noted. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki chiTumbuka (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.