Rönesans Barajı: Etiyopya'da bir baraj

Sudan sınırına 20 km mesafedeki baraj tamamlandığında 5-6 milyar MW elektrik üretmesi beklenmektedir. Afrika'daki en büyük, dünyanın ise yedinci hidroelektrik santrali tesisi olacak. Ekim 2019'da %70'i tamamlanan barajın su ile dolması havza ülkelerinin anlaşmalarına bağlı olarak 5 ile 15 yıl arasında sürmesi beklenmektedir.

Etiyopya'nın eski başbakanı Meles Zenawi 2011 yılında, Mısır'da iç karışıkların (Arap Baharı) olduğu bir devirde barajın inşa edeceğini duyurdu. 5 milyar $'lık maliyetin finansmanını büyük kısmı Çin bankaları (Çin İthalat-İhracat Bankası) olmak üzere, Avrupa Yatırım Bankası, Dünya Bankası ve Afrika Gelişim Bankası sağlamaktadır. 2017'de bitmesi beklenen barajın ancak %60'ı bitirilebilmişti.

Baraj havzasında barajın üst seviyesinden daha alçakta bir alan bulunmaktadır. Bu alçak alandan baraj suyunun diğer bir vadiye kaçmasını engellemek amacıyla ikinci bir baraj seti yapılmıştır. Ana barajın yaklaşık 6 km GB yönündeki setin, yüksekliği 50 m, uzunluğu 5,2 km'dir. Sudan sınırına ana baraj gövdesinden daha yakındır (2,5-3,5 km). Kaya dolgulu kemer barajın zemini denizden 600 m yüksekliğindedir.

Etiyopya Nil sularının %86'sı topraklarında doğmasına rağmen suyun ancak %3'ünden yararlanabilmektedir. 1929 ve 1959 anlaşmaları su üzerindeki hakkın çoğunu Mısır'a vermiş, Etiyopya göz ardı edilmiştir. Nil suyunun paylaşımı diğer kıyıdaş devletler henüz bağımsız değilken 1929 yılında İngiltere ve Mısır arasında yapılmıştır. 1959'da Sudan %7,7 olan hakkını ikinci bir anlaşma ile %25'e çıkarmıştır. Tüm kıyıdaş ülkeler ile Mısır arasında suyun paylaşımı ile ilgili ciddi Su çatışması devam etmektedir.

2015 yılında Mısır, Sudan ve Etiyopya Nil suları paylaşımı ile ilgili yeni bir anlaşma ile İlkeler Deklarasyonu'nu imzaladılar. Bağlayıcılığı olmayan belge bir iyi niyet anlaşmasıdır. Anlaşma, üretilen elektriği ihracatında Mısır ve Sudan'a öncelik verilmesini ve barajın dolumu süresince adı geçen aşağı kıyıdaş ülkelerin haklarının gözetilmesini içermektedir.

6 Kasım 2019'da Abd'de Mısır, Sudan, Etiyopya ve Abd başkanlarının katıldığı toplantıda 15 Ocak 2020 tarihine kadar barajın doldurulması ve çalıştırılmasına karar verildi.

 

%83'ü elektrikten yoksun olan Etiyopya halkı enerjiye kavuşacak, elektrik ihracatından yılda 1 milyar $ kar edebilecektir. Barajın yapımı sık sık Nil'in taşkınına uğrayan Sudan için de faydalı olacaktır. Mısır ve Sudan 25 milyar m³ su kaybına uğraması beklenmektedir. Mısır barajlarının elektrik üretiminin %20 ile 40 arasında düşecektir. Baraj alanında yerleşik 30.000 kişi tahliye edilecektir.

• Türkiye'deki barajlar listesi