Il Ordu: Türkiye'nin Karadeniz Bölgesi'nde bir il

Merkezi Ordu olan ilin nüfusu 2023 sonu verilerine göre 775.800'dür. Türkiye'de sahip olduğu Karadeniz ikliminden ve dağlık coğrafi konumundan dolayı en çok yağış alan 3. İldir. Karadeniz Bölgesinde Doğu Karadeniz bölümünde yer almaktadır. Ancak yeni oluşturulan ve bölgesel karışıklıkları ortadan kaldırmak için düzenlenen yeni bölgesel istatistik düzenlemelere göre Ordu ilinin tamamı Doğu Karadeniz topraklarında kaldı. İlin kuzeyinde Karadeniz, güneyinde Tokat ve Sivas illeri, batısında Samsun, doğusunda Giresun ili vardır. Büyükşehir statüsünde olan Ordu, 19 ilçeden oluşmaktadır. Yüzölçümü bakımından en büyük 57'nci ildir.

Ordu
İl
İlin Türkiye'deki konumu
İl sınırları haritası
Ülke	Türkiye
Coğrafi bölge	Karadeniz Bölgesi
İl merkezi	Ordu
İdare
• Vali	Muammer Erol
Yüzölçümü
• Toplam	5.861 km²
Nüfus
• Toplam	724.268
• Kır	-
• Şehir	724268
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu	452
İl plaka kodu	52
Resmî site T.C. Ordu Valiliği

Ordu il merkezi 41° kuzey paraleli ve 37° ve 38° doğu meridyenleri arasında, Karadeniz Bölgesi'nin, Doğu Karadeniz bölümünde (Bölgesinde) yer almaktadır. İlin kuzeyini Kuzey Anadolu dağlarının kıyı sıraları kaplamaktadır. Kıyılara yakın tepelerle başlayan bu dağlar içeri doğru gittikçe yükselir. Ordu, Giresun ve Sivas ilinin birbirlerine komşu olduğu kesimde 3.000 m yi bulmaktadır. İlin en yüksek tepesi Giresun sınırına yakın olan Aşut Obası'ndaki Gönderiç Tepesi'dir.

Ulugöl, Gölköy ilçe merkezine 17 km. mesafede bulunan bir krater gölüdür. 26.5 hektar büyüklüğündeki alan, Tabiat Parkı’dır. Doğal yapısı itibarıyla yüksek peyzaj değerine sahiptir Özellikle güz mevsiminde yaprakların sararmasıyla oluşan renk armonisi görenleri büyülemektedir. Alan içerisinde üç adet heyelan set gölü bulunmakta; göllerden birisi büyük diğer ikisi ise sazlıkla kaplı küçük yapıda göllerdir. Büyük gölde Abant Alası türü balık yaşamaktadır.

Ordu diğer doğal varlıklar; Aybastı Perşembe Yaylası, Hoynat Adası,Yason Burnu ,Ohtamış Şelalesi, Gaga Gölü, Çavuşlar Şelalesi,Çambaşı Yaylası, Çaka Plajı, Keyfalan Yaylası, Kabadüz Ablak Taşı, Çiseli Şelalesi ve Geçilmez Kanyonu ile Boztepe'dir.

İklim

Ordu ilinde Karadeniz iklimi görülmektedir. Ancak arkadan geçen dağ yükseltilerinin azalmasıyla kışın soğuk günlerin sayısı bir iki günle sınırlıdır. İlin iç kesimdeki ilçelerine yükseltinin artmasıyla beraber soğuk bu bölgelerde daha şiddetlidir. Kışın iç kesimlerdeki ilçelerde 6 ay boyunca kar yağar. Bunlara Çambaşı yaylası, Beşiktaşı yaylası ve Sarı obası yaylası örnek olarak gösterilir; kar buralarda mayıs ayına kadar erimez.

Ordu, Türkiye sınırları içinde Rize ve Giresundan sonra en çok yağış alan 3. İl konumundadır. Yılın nerdeyse yarısı bol yağışlı ve yoğun nemli geçer. En yüksek günlük yağış miktarı (13.06.1975 tarine göre)171.3 mm. olmakla beraber yıllık değişmekte olup en yüksek yağış miktarı 1049.1 mm.dir. Yıllık yağışlı gün sayısı 155.1 gündür. En yüksek sıcaklık rekoru (1975-2022) ise 37.3'tür.[1]

Ordu il nüfus bilgileri
Yıl	Toplam	Sıra	Fark	Şehir - Kır
1927	202.354	37		%8     16.156 186.198     %92
1935	283.054	25	%40	%7     20.342 262.712     %93
1940	305.017	23	%8	%8     24.334 280.683     %92
1945	333.008	22	%9	%8     27.056 305.952     %92
1950	373.028	21	%12	%9     32.922 340.106     %91
1955	407.687	17	%9	%10     39.655 368.032     %90
1960	469.379	16	%15	%12     58.134 411.245     %88
1965	543.863	15	%16	%15     83.585 460.278     %85
1970	608.721	15	%12	%19     118.041 490.680     %81
1975	664.290	20	%9	%22     148.737 515.553     %78
1980	713.535	21	%7	%24     169.820 543.715     %76
1985	763.857	22	%7	%29     220.067 543.790     %71
1990	830.105	21	%9	%41     336.820 493.285     %59
2000	887.765	22	%7	%47     416.631 471.134     %53
2007	715.409	30	-%19	%55     395.283 320.126     %45
2008	719.278	30	%1	%53     384.066 335.212     %47
2009	723.507	30	%1	%55     399.035 324.472     %45
2010	719.183	30	-%1	%56     404.390 314.793     %44
2011	714.390	30	-%1	%57     409.288 305.102     %43
2012	741.371	30	%4	%57     423.295 318.076     %43
2013	731.452	30	-%1	Şehir ve kır ayrımı kaldırılmıştır.
2014	724.268	30	-%1
2015	728.949	30	%1
2016	750.588	30	%3
2017	742.341	30	-%1
2018	771.932	29	%4
2019	754.198	30	-%2
2020	761.400	29	%1
2021	760.872	29	-%0
2022	763.190	29	%0
2023	775.800	29	%2

Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 6 Şubat 2024 verileri)

Ordu il nüfusu: 775.800 (2023 sonu). İlin yüzölçümü 5.861 km²'dir. İlde km²'ye 132 kişi düşmektedir. (Yoğunluğun en fazla olduğu ilçe: 550 kişi ile Altınordu’dur)

İlde yıllık nüfus % 1,64 oranında artmıştır. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Ulubey (% 30,51)- Altıordu(-% 4,23)

06 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre 19 İlçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 772 mahalle bulunmaktadır.

 

Ordu ilinin ekonomisi büyük ölçüde tarıma dayanır. İl, Türkiye fındık üretiminin %51'ini, dünyanın ise %25'ini sağlamaktadır. Nüfusun %70'inin gelirleri ise fındıktan karşılanır. Son zamanlarda fındık fiyatlarının 2000'li yılların bile altına düşmesinden dolayı alternatif tarım ürünü arayışları başlamıştır. Bu bağlamda kivi, soya gibi ekonomik değeri yüksek tarım ürünlerine yönelim başlamıştır.

Sanayi bakımından fazla gelişmemiş olsa da Türkiye'de alternatifi bulunmayan ve dalında tek olan ÇAMSAN ORDU Laminant Parke Fabrikası bugün evlerde kullanılan laminant parkenin ve diğer ahşap içerikli ürünlerin büyük çoğunluğunu tek başına karşılar. Ayrıca SAGRA Çikolata ve Fındık Fabrikası çikolata sanayiinde tek sayılabilir. Bugün evlerimizde yediğimiz Sarelle,Sagra,Tadelle ve birçok çikolata ürünü burada üretilir. Ayrıca fabrikada fındık yağı da üretilmektedir. İlde irili ufaklı fındık fabrikaları dağınık bir şekilde istihdama katkıda bulunmaktadır. Az da olsa çimento ve kâğıt sanayii de istihdama katkıda bulunur.

Fabrikalar:

1. Sagra Çikolata Fabrikası - Dünyaya dağıtılan Sarelle, Tadelle, Gol, Gofy ve Sagra ürünleri burada üretilmektedir.
2. Çamsan ORDU Laminant Parke
3. Altaş Yağ Sanayi A.Ş. - Çotanak markalı fındık, mısır, kanola, ayçiçeği, soya ve ideal yağı üretilmektedir. Fabrika ayrıca temizlik ürünleri de üretmektedir.
4. Doğus Çay
5. Şenocak Fındık
6. Gürsoy Fındık

İlde birçok tiyatro ve sinema bulunmakta ve düzenli kültürel etkinlikler düzenlenmektedir. Ordu her ne kadar coğrafya kitaplarında Orta ve Doğu Karadeniz bölgelerinde toprağı olan ve her iki bölgeye ait bir il olarak geçmekteyse de(Yeni düzenlemede tamamı Doğu Karadeniz-Düzey1-2 bölgeleri) hemen hemen bütün kültürel özellikleriyle Doğu Karadeniz Bölgesi'ne ait bir ildir. İlde Türkmen/Çepni kültürü hakimdir.

Ordu halk müziği ve geleneksel halk oyunları çevre illerle benzerlikler göstermektedir. Bağlama,kemençe, davul-zurna,davul-klarnet (yöresel tabirle gırnata) gibi çalgıların bir arada kullanıldığı yörede oyunlar ilçeden ilçeye değişmekle birlikte karşılama ve horon ağırlıklıdır.

Klarnet yani gırnata çalgısı davul ile birlikte daha çok Vona (Perşembe), Ordu Merkez, Gülyalı, Kabadüz, Ulubey ilçelerinde daha çok Ordu Karşılaması, Giresun Karşılaması, Giresun Sallaması, Gürcü Horonu, Perşembe Erkek Horonu, Sarhoş Karşılaması gibi oyunlara eşlik etmektedir. Kültürel özellikler açısından Ordu ve ilçeleri benzer özellikler gösterse de pek çok farklılıklar da içermektedir.

Horon daha çok kıyı ilçelerinin ve Ordu Merkez ilçenin güneyinde kalan Ulubey, Kabadüz, Gürgentepe, Gölköy, Mesudiye ilçelerinin halk oyunudur. Kıyı ilçeleri olarak da Ünye'nin bazı köyleri, Fatsa, Vona (Perşembe), Gülyalı ilçelerinde icra edilir. Karşılama oyunları Ordu ilinde en çok oynanan oyun türlerinden biridir. Bu oyunda da daha çok Bolaman, Vona(Perşembe), Ordu Merkez, Gülyalı, Kabadüz, Ulubey, Gürgentepe, Gölköy, Mesudiye (kısmen) ilçelerinde çokça icra edilir. Karşılama ad olarak Ordu Karşılaması olarak bilinir ve figürleri Giresun karşılaması'ndan farklıdır. Ancak yörede Giresun Karşılaması da icra edilmektedir. Karşılama müzikleri genellikle Giresun ile aynı özelliklere sahiptir. Ordu'da Oy Gemici Gemici, Fındık Toplayan Kızlar, Bağlamam Perde Perde gibi türkülerle karşılama oyunları bolca icra edilir. İç ilçelerde ise Tokat kültürü hakimdir. En çok etkilenmiş ilçe Akkuş'tur, ancak Korgan, Kumru, Çatalpınar, Kabataş ve Aybastı'da da Tokat yöresinin kültürü yer yer görülmektedir.Ancak coğrafi ve kültürel olarak Doğu Karadeniz kültürüde görülmektedir.

Yöre Ordu-Giresun ağzının etkilediği bölge içerisindedir. Ünye-Beşikdüzü (Vilayeti Çepni) arasında kullanılan ağız ortak bir ağızdır. Bu ağız Trabzon, Rize ve Artvin ağızlarıyla karıştırılmamalıdır.

Mutfak

33 ürün için coğrafi tescil başvurusunda bulunulmuştur. Türk Patent ve Marka Kurumunda incelenmekte olan 22 adet ürün ise şöyledir:

Ordu Çakıldak Fındığı, Ordu Kestane Balı, Ordu Perşembe Ceviz Helvası, Ordu Kokulu Üzüm Şerbeti, Ordu Tostu, Ordu Melocan Kavurması, Ordu Sakarca Kavurması, Ordu Galdirik Kavurması, Fatsa Yalıköy Köftesi, Ordu Fırın Fasulyesi, Ordu İncir Reçeli, Ordu Kuru Yufkası, Ordu Kabağı Kavurması, Ordu Kivisi, Ordu Dut Pekmezi, Kumru Fındık Macunu, Ünye Taşı, Ünye Beyaz Bentoniti, Kabataş Helvası, Kabataş Köy Peyniri, Ordu Su Böreği, Ünye Pidesi.

Turizm

 

Zengin turizm potansiyeline sahip ilde, kıyı, yayla turizmi, trekking, yamaç paraşütü gibi etkinliklere imkân sağlayacak unsurlar mevcuttur. Yason Burnu'nun yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağıdır.

Eski adı Grekçe: "Κοτύωρα" Cotyora, Kotyora olan şehir, tarihte sırasıyla Kaşkaların, Medlerin, Perslerin, Pontus Krallığı'nın, Roma İmparatorluğu'nun, Doğu Roma İmparatorluğu'nun, Danişment Beyliği'nin, tekrar Doğu Roma İmparatorluğu'nun, Trabzon İmparatorluğu'nun, Anadolu Selçuklu Devleti'nin, tekrar Trabzon İmparatorluğu'nun, Hacıemiroğlu Beyliği'nin ve Osmanlı İmparatorluğu'nun yönetiminde olmuştur. Osmanlı Döneminin büyük bölümünde önce Rum Eyaletine bağlı Karahisar-ı Şarkı sancağına, daha sonra Erzurum Vilayetine bağlı Karahisar-ı Şarkı sancağına bağlı kaza olarak yönetilen yöre, 16. yüzyılın 2. yarısında Trabzon Eyaletine bağlı bir kaza, 19. yüzyılın 2. yarısında kısa bir süre sancak oldu. 1920'de Trabzon Merkez sancağından ayrılan Giresun sancağına bağlanan kent, 1921'de ayrı bir sancağın merkezi, 1924'te Ordu ilinin merkezi oldu.

Boztepe

Boztepe, bir tarafında Ordu manzarası bir tarafında uçsuz bucaksız Karadeniz manzarasına sahip, bir tarafında yemyeşil tepelere hakim, ziyaret edenleri büyüleyen bir yerdir. Her yıl binlerce turist ağırlar. Özellikle yaz aylarında insanlar sırf manzarayı görmek için bu tepeye çıkarlar. Boztepe'de yiyecek içecek gibi ihtiyaçları karşılayacak restoran vs. bulunmaktadır. Ayrıca çam ormanları arasında piknik alanları mevcuttur. Kış aylarında yağan kar Boztepe'ye güzel bir görünüm verir. Boztepe'de çoğunlukla yamaç paraşütü gibi aktiviteler yapılmaktadır. Yakın tarihte turizm açısından çok önemli yerlere geleceğine inanılıyor. Ayrıca Boztepe-Ordu arasında yapılmış bir teleferik de bulunmaktadır. Bu sayede Boztepe'ye teleferik ile de ulaşılabiliyor.

Teleferik

 

20 Mart 2010 tarihinde bu projenin temeli atılmış ve 8 Temmuz 2011 tarihinde hizmete açılmıştır. Teleferik kalkış istasyonu çevre düzenlemesi; 317 araç kapasiteli otopark alanı ve insanların sürekli sirkülasyon yaptığı sokak şeklinde tasarlanmıştır. Bu alanda Teleferik istasyonu ve kabin depolama yapıları hemen deniz kenarında yer almaktadır. Bu alanda sokak şeklinde yapılan tasarımın deniz tarafında kafeterya, ana yol tarafında ise Turizm Danışma Bürosu, Kafeterya ve ürün satışı bölümlerini içeren bir yapı daha yer almaktadır. Yine bu alan içinde 6 adet el sanatları dükkânı, oturma grupları, çocuk oyun alanı ve deniz kenarında iskele de yer almaktadır. Arazi eğimine göre Boztepe varış istasyonunda yapılacak tesis tamamen coğrafi ve yöresel mimari anlayışla tasarlanmıştır. Burada 2 bölümlü olarak düşünülen tesisin 200 m²’lik Pide Salonu bölümü sol tarafta yer almaktadır. Sağ tarafta ana restoran bulunmaktadır. Ana restoranın alt katı 232 m², üst katı ise 371 m² olarak 2 katlı olarak tasarlanmıştır. Maliyeti toplam 9 milyon 100 bin TL. Alt istasyon ile üst istasyon arasındaki yükseklik toplam 500 m. Teleferik, alt istasyondan üst istasyona kadar toplam 2350 m. hat uzunluğu ile 7 adet direkle geçilir. Proje, 8’er kişilik oturaklı kabinlerle, saatte çıkışta 900 kişi, inişte de 900 kişi olmak üzere toplam 1800 kişiyi taşıyabilme kapasitesine sahip.

Sağlık Turizmi

• Sarmaşık Kaplıcası

Fatsa Ilıca Mahallesinde bulunan Sarmaşık Kaplıcası, ilçeye 10 km uzaklıktadır. Sarmaşık Kaplıcası, ildeki tek termal kaynağının bulunduğu tesistir.

Kaplıca suyu, 47 santigrat derece sıcaklıkta ve berrak, renksiz, kokusuz, çelik ve kükürtten oluşmaktadır.

Ilıca kaplıcası suyunun bazı hastalıkların tedavisindeki etkisi Refik SAYDAM Merkez Hıfzıssıhha Enstitüsü Kimya tahlil raporu ve Ankara Üniversitesi Fizik Tedavi Kürsüsü'nün raporuyla teyit edilmiş olup etki alanları söyle sıralanmıştır;

a) Romatizma

b) Kireçlenme

c) Kadın hastalıkları

d) Mide, bağırsak ve idrar yolları iltihaplanması

e) Böbrek taşları ve alerjik türü kaşıntılarda etkili olup bünyesinde birçok minerali barındırmaktadır.

Kaleler

• Kurul Kalesi
• Ünye Kalesi
• Gölköy Kalesi
• Bolaman Kalesi
• Meletios Kalesi
• Cotyora Kalesi
• Fatsa Cıngırt Kaya Mezarları
• Göller Kalesi

Kiliseler

• Perşembe Yason Kilisesi
• Taşbaşı Kilisesi
• Mesudiye Rum Ortodoks Kilisesi
• Ordu Düz Mahalle Kilisesi
• Mesudiye Topçam Muzadere Rum Kilisesi
• Mesudiye Şaphane Kilisesi; Müze ve tarihî yapılar
• Paşaoğlu Konağı (Etnografya Müzesi)
• Paşaoğlu Konağı
• Osman Paşa Şadırvanı
• Bolaman Hazinedaroğlu Konağı
• Fatsa Hacı Hulusi Baba Camii
• Bolaman Yeni Pazar Camii

Parklar ve mesire alanları

• Boztepe
• Yasonburnu Yarımadası
• Çaka Kumsalı ve Mesire Yeri
• Efirli Plajı
• Döşekdibi

 

Merkezi Yönetim

Büyükşehir illerinde Merkezi yönetim Vali, İl Müdürleri ve İl Danışma Kurulundan oluşur.

Ordu, bir ‘büyükşehir’dir. Bu özelliğine göre yönetimi belirlenmiştir. Protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır.

Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi’ne devretmiş ve kaldırılmıştır.

Ordu Valisi, 1962-Bünyan doğumlu Muammer EROL, Ağustos 2023/376 sayılı kararla Merkez Valisi iken atanmıştır.

Vali ve Kaymakamlara ait bilgiler Ordu'nun ilçeleri sayfasında gösterilmiştir.

Yerel yönetim

Büyükşehir Belediyelerinde Yerel yönetim, Büyükşehir Belediye Başkanı, Büyükşehir Belediye Meclisi ve Büyükşehir Belediye Encümeni'nden oluşur.

Yerel yönetimi temsil eden Büyükşehir Belediye Başkanı, ildeki tüm seçmenlerin oy çokluğu ile seçilir. Yerel seçimlerde İlçe Belediye Başkanı ve İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanılarak ilçelerin belediye meclisleri oluşur. İlçe Belediye meclislerinden alınan üyelerle (başkan kontenjanı, ilçe nüfusu ve parti oy oranına göre) de Büyükşehir Belediye Meclisi oluşur. Bu mecliste ilçe belediye başkanları da yer alır. Meclisin başkanı Büyükşehir Belediye Başkanı'dır.

Büyükşehir belediye encümeni, belediye başkanının başkanlığında, belediye meclisinin kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye ile biri genel sekreter, biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üyeden oluşur. (5216 saylı kanun 16. madde)

Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi’ne devretmiş ve kaldırılmıştır.

Ordu Büyükşehir Belediye Başkanı, 1949-Ordu doğumlu Mehmet Hilmi Güler (AK PARTİ), 31 Mart 2019 seçimlerinde %56,93 oy oranıyla seçilmiştir.

İlçe belediyeleri, 2019 Türkiye yerel seçimlerine göre, üç değişik parti tarafından yönetilmektedir. Bu ilçelerden 16'sı AK PARTİ, 1'i CHP ve 2'si MHP'li belediye başkanıdır.

Ordu Büyükşehir Belediye Meclisi üye sayısı 74’dür (Büyükşehir Belediye Başkanı, 19 ilçe belediye başkanı ve 54 üye) Bunların 61’i AK PARTİ, 6'sı CHP, 5’i MHP, 1'i SAADET P., 1'i BBP'dir

Belediye başkanları ve meclislere ait bilgiler Ordu'nun ilçeleri sayfasında gösterilmiştir.

İldeki tek üniversite olan Ordu Üniversitesi, 2006 yılında kuruldu.

2018-2019 Sezonu sonunda Futbol 3. Ligde 52 Orduspor ve Fatsa Belediyespor ligde kalmışlardır. Ayrıca BAL’da 2, kadın futbol liglerinde de 3 takımı vardır. Basketbolda İEF Açı Koleji Spor kadın takımı 1. Ligi 11.sırada tamamlamıştır.. Voleybol liglerinde 3 ve hentbol liglerinde 1 takımı daha vardır.

Ziraat Türkiye Kupası'nda Fatsa Belediyespor 2.turda, Yeni Orduspor 3.turda elenmişlerdir.

Basketbol Kadınlar Federasyon Kupası'nda Ordu Açı Koleji Kupa 2.si olmuştur.

Önemli spor tesisleri: 19 Eylül Stadyumu (11.024), Durugöl Recep Kara Spor Salonu (3.000), Durugöl Olimpik Kapalı Yüzme Havuzu (500). 22.000 kişilik yeni stadyumu.