Naftalin veya naftalen, kapalı kimyasal formülü C10H8 olan, aromatik hidrokarbondur.
| |||
 | |||
 | |||
| Adlandırmalar | |||
|---|---|---|---|
Naphthalene | |||
Diğer adlar naftalen, hekzalen | |||
| Tanımlayıcılar | |||
3D model (JSmol) | |||
| 1421310 | |||
| ChEBI | |||
| ChEMBL | |||
| ChemSpider | |||
| ECHA InfoCard | 100.001.863 | ||
| EC Numarası |
| ||
| 3347 | |||
| KEGG | |||
PubChem CID | |||
| RTECS numarası |
| ||
| UNII | |||
CompTox Bilgi Panosu (EPA) | |||
| |||
| |||
| Özellikler | |||
| Kimyasal formül | C10H8 | ||
| Molekül kütlesi | 128,17 g mol−1 | ||
| Görünüm | beyaz katı kristaller | ||
| Yoğunluk | 1.145 g/cm3 (15.5 °C) 1.0253 g/cm3 (20 °C) 0.9625 g/cm3 (100 °C) | ||
| Erime noktası | 782 °C (1.440 °F; 1.055 K) 8.026 °C (14.479 °F; 8.299 K) at 760 mmHg | ||
| Kaynama noktası | 21.797 °C (39.267 °F; 22.070 K) at 760 mmHg | ||
| Çözünürlük (su içinde) | 19 mg/L (10 °C) 31.6 mg/L (25 °C) 43.9 mg/L (34.5 °C) 80.9 mg/L (50 °C) 238.1 mg/L (73.4 °C) | ||
| Çözünürlük | alkoller, sıvı amonyak, karboksilik asitler, benzen, kükürt dioksit, karbon tetraklorür, karbon disülfür, toluen ve anilinde çözünür | ||
| Çözünürlük (etanol içinde) | 5 g/100 g (0 °C) 11.3 g/100 g (25 °C) 19.5 g/100 g (40 °C) 179 g/100 g (70 °C) | ||
| Çözünürlük (asetik asit içinde) | 6.8 g/100 g (6.75 °C) 13.1 g/100 g (21.5 °C) 31.1 g/100 g (42.5 °C) 111 g/100 g (60 °C) | ||
| Çözünürlük (kloroform içinde) | 19.5 g/100 g (0 °C) 35.5 g/100 g (25 °C) 49.5 g/100 g (40 °C) 87.2 g/100 g (70 °C) | ||
| Çözünürlük (hekzan içinde) | 5.5 g/100 g (0 °C) 17.5 g/100 g (25 °C) 30.8 g/100 g (40 °C) 78.8 g/100 g (70 °C) | ||
| Çözünürlük (bütirik asit içinde) | 13.6 g/100 g (6.75 °C) 22.1 g/100 g (21.5 °C) 131.6 g/100 g (60 °C) | ||
| log P | 3.34 | ||
| Buhar basıncı | 8.64 Pa (20 °C) 23.6 Pa (30 °C) 0.93 kPa (80 °C) 2.5 kPa (100 °C) | ||
Henry yasası sabiti (kH) | 0.42438 L·atm/mol | ||
| -91.9·10−6 cm3/mol | |||
| Isı iletkenliği | 98 kPa: 0.1219 W/m·K (372.22 K) 0.1174 W/m·K (400.22 K) 0.1152 W/m·K (418.37 K) 0.1052 W/m·K (479.72 K) | ||
| Kırınım dizimi (nD) | 1.5898 | ||
| Akmazlık | 0.964 cP (80 °C) 0.761 cP (100 °C) 0.217 cP (150 °C) | ||
| Yapı | |||
| Monoclinic | |||
| P21/b | |||
Nokta grubu | C52h | ||
a = 8.235 Å, b = 6.003 Å, c = 8.658 Å α = 90°, β = 122.92°, γ = 90° | |||
| Termokimya | |||
Isı sığası (C) | 165.72 J/mol·K | ||
Standart molar entropi (S⦵298) | 167.39 J/mol·K | ||
Standart formasyon entalpisi (ΔfH⦵298) | 78.53 kJ/mol | ||
Gibbs serbest enerjisi (ΔfG⦵) | 201.585 kJ/mol | ||
Standart yanma entalpisi (ΔcH⦵298) | -5156.3 kJ/mol | ||
| Tehlikeler | |||
| İş sağlığı ve güvenliği (OHS/OSH): | |||
| Ana tehlikeler | Flammable, sensitizer, possible carcinogen. Dust can form explosive mixtures with air | ||
| GHS etiketleme sistemi: | |||
| Piktogramlar |     | ||
| İşaret sözcüğü | Danger | ||
| Tehlike ifadeleri | H228, H302, H351, H410 | ||
| Önlem ifadeleri | P210, P273, P281, P501 | ||
| NFPA 704 (yangın karosu) | |||
| Parlama noktası | 80 °C (176 °F; 353 K) | ||
Kendiliğinden tutuşma sıcaklığı | 525 °C (977 °F; 798 K) | ||
| Patlama sınırları | 5.9% | ||
Maruz kalma sınır değeri (TLV) | 10 ppm (TWA), 15 ppm (STEL) | ||
| Öldürücü doz veya konsantrasyon (LD, LC): | |||
LD50 (medyan doz) | 1800 mg/kg (rat, oral) 490 mg/kg (rat, intravenous) 1200 mg/kg (guinea pig, oral) 533 mg/kg (mouse, oral) | ||
| NIOSH ABD maruz kalma limitleri: | |||
| PEL (izin verilen) | TWA 10 ppm (50 mg/m3) | ||
| REL (tavsiye edilen) | TWA 10 ppm (50 mg/m3) ST 15 ppm (75 mg/m3) | ||
| IDLH (anında tehlike) | 250 ppm | ||
| Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa). | |||
| Bilgi kutusu kaynakları | |||
Maden kömürünün damıtılmasıyla elde edilen orta ve ağır yağlardan ayrıştırılır. Beyaz pulcuklar biçiminde, billur yapılı bir katıdır. Keskin ve kendine özgü bir kokusu vardır. Yoğunluğu 1,15 olup, 80 °C'de erir, 217 °C'de kaynamaya başlar. Suda çözünmez, alkolde ise, sıcaklıkla doğru orantılı olarak artan bir yoğunlukta çözünür. Atmosfer ortamında kolaylıkla buharlaştığından haşere (böcek türleri) ile mücadelede kullanılır. Güveleri uzaklaştırdığından yünlü kumaş ve kürkleri korumakta kullanılır. Sanayide eritici, yakıt ve boya hammaddesi olarak; eczacılık ve parfümeride ise ara madde olarak kullanılır. Ayrıca lavaboların temizlenmesinde büyük rol oynar. Naftalin katı halden gaz hâle sıvılaşmadan geçer. Buna süblimleşme denir.
1866'da Alman kimyager Emil Erlenmeyer tarafından onarılmış olan açık formülü, ortaklaşmış iki karbon atomu içeren iki bitişik benzen halkası gösterir: Naftalen, benzen gibi, yer değiştirme ve katılma tepkimelerine yatkındır. Tetralin, dekalin, naftoller, naftilaminler ve stalik anhidrit üretiminde, ayrıca güve öldürücü olarak kullanılır.
Büyük miktarlarda naftaline maruz kalınması alyuvarlara zarar verebilir ve hatta yok edebilir.
Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı (IARC) tarafından naftalin, insanlarda ve hayvanlarda kansere neden olma şüphesi bulunan bir madde olarak sınıflandırılmıştır (Grup 2B).
Güve ilacı olarak üretilen naftalin topları ve naftalin içeren diğer ürünler AB içerisinde 2008 yılından itibaren yasaklanmıştır.
This article uses material from the Wikipedia Türkçe article Naftalin, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Aksi belirtilmedikçe içeriğin kullanımı CC BY-SA 4.0 lisansı kapsamında uygundur. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Türkçe (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.
