Mtevandidi

Aynı zamanda Akido (iki demetli filiz), Achido, Didd Mtevana, Didmtevana ve Didtevano eşanlamlılarıyla da bilinir. Mtevandidi'nin kökeni hakkında yazılı kaynak bulunmamaktadır. Botanik ve tarımsal özellikler, bu çeşidin Gürcistan'a özgü olduğunu göstermektedir.

Mtevandidi
Üzüm (Vitis)
Rengi	Siyah
Tür adı	Vitis vinifera Linné subsp. vinifera
Diğer adı	Akido, Achido, Didd Mtevana, Didmtevana, Didtevano
Köken	Gürcistan
Önemli üretim yerleri	Guria
Tehlikeler	Parazitler
Çiçek cinsiyeti	Hermafrodit
VIVC kimliği	8114

Mtevandidi, çoğunlukla Guria'da, özellikle doğu kesiminde şarap yapmak için kullanılan verimli bir asma çeşididir; burada asmalar, ihmal edilse bile büyümeyi, gelişmeyi ve kaliteyi koruyabilen yüksek oluşumlardır.

19. yüzyılın ikinci yarısından bu yana, mantar hastalıklarının ve filoksera'nın yayılması nedeniyle Mtevandidi'nin yüksek üzüm bağları büyük ölçüde tahrip edildi.

Bağcılık konularıyla ilgilenen yerel sakinlerin inisiyatifiyle, Chokhatauri ve Makharadze'de (Kalagoni, Dablatsikhe ve Bağdati köyleri) 1905 ve 1906'da Mtevandidi'nin greftleri düşük üzüm bağları olarak yetiştirildi, bazıları günümüzde bulunmaktadır; yüksek verimlilik ve sarmaşıkların normal gelişimi ile karakterize edildi.

Modern Mtevandidi yetiştiriciliği alanı, yüksek kaliteli üretim ile karakterize olmasına rağmen sınırlıdır.

Büyüme konisi gençte bir tarafı hafif kırmızımsı beyazdır ve kalın keçe benzeri beyaz kaplama ile kaplanmıştır. Açılan ilk yaprak aşağı beyaz-kırmızımsı, alt tarafı kalın keçe benzeri bir kaplama ile yaprak sapı da kırmızımsı beyaz bir kaplama ile kaplanmıştır; sonraki ikinci ve üçüncü yaprakların üst tarafı grimsi ve tüylü olan hafifçe kaplanmıştır. Alt tarafta kalın, keçe benzeri bir kaplama bulunur; üçüncü ve dördüncü yaprakların yaprak sapı parlak yeşildir; bir tarafı mor ve aşağı tüylü hafifçe kaplıdır. Genç sürgün bir yandan parlak yeşil, diğer yandan - menekşe rengindedir ve bir sürgünün ucuna kadar daha geniş hâle gelen grimsi tüylü bir kaplama ile hafif bir şekilde kaplanmıştır.

Olgun bir yıllık filiz orta büyüklükte, parlak kırmızımsı kahverengidir ve koyu çizgili; akslar daha koyu renklidir ve 10–18 santimetre aralığındadır.

Gelişmiş parlak yeşil yaprak; hafif sarımsı, orta büyüklükte veya büyüktür; yuvarlak veya hafif ovaldir, lobludur ve yaklaşık 17.9-21.5 cm uzunluğunda ve 18.6–19.6 cm genişliğindedir. Yaprak sapının kesiği lir benzeri olup, yuvarlak veya keskin bir temele sahip üç damardan oluşur. Elips kesiler de bulunmaktadır. Bir yaprağın üst kesiği keskin veya yuvarlak tabanlı, açık ve hafif kesiktir. Alt kesi açılır ve hafifçe kesilir, ikincil kenarlar olmadan yaprak, üç lobludur. Bir ucun bıçağa olan marjı geniş bir açı oluşturur. Uçların dişleri üçgen, hafif dışbükeydir ve yuvarlakça üçgen veya testere benzeri dişler bulmak mümkündür. İkincil dişler ana dişlere benzer. Yaprak, huniye benzer bir kavisli şekil alır. Yaprağın yüzeyi ağ gibi pürüzsüz veya buruşuktur. Alt kısım kısa tüylü bir kaplama ile kaplanmıştır. Ana damarlar hafifçe kaplanmıştır ve parlak yeşildir. Pedicelin ana damara oranı 0.9-1.0'dır ve çıplak ve parlak yeşildir.

Üzüm, normal gelişmiş pistil ve organlarındaki hermafroditiktir. Bir çiçekte pistil kadar uzun olan yaklaşık beş veya nadiren dört organ vardır. Çiçeklenme dönemindeki çiçek sayısı 300 ile 500 arasında değişkenlik göstermektedir.

Bir salkım pediceli 8-12 santimetreye eşittir; salkım, yaklaşık 15–17 cm uzunluğunda ve 11–14 cm genişliğindedir. Bir salkım üzerinde yaklaşık 100-130 tane çilek bulunur; ortalama bir grubun boyutu 12–14 cm uzunluğunda ve 9–12 cm genişliğinde, 80–90 meyveden oluşur. Demet ince, geniş koni şeklinde veya dallı veya oldukça yoğundur; bir salkımın pediceli neredeyse ortasına kadar odunsu ve parlak kırmızı-kahverengimsi iken, filiz dâhil kalan kısmı çimen benzeri ve parlak yeşildir.

Haznesi dahil bir meyvenin pediceli 5–9'a eşittir mm ve yeşildir. Hazne hafif sarımsı, keskin yeşil tonlu, buruşuk ve dar koni şeklindedir, nadiren geniş koni şeklindedir ve dut sıkıca tutturulmuştur. Meyvesi mavimsi siyah ve orta büyüklüktedir - yaklaşık 15.3 mm uzunluğunda ve 13,4 mm genişliğindedir. Büyük meyveler 17 mm uzunluğunda ve 15,8 mm genişliğinde, küçük meyveler - 9 mm uzunluğunda ve 8 mm genişliğindedir. Meyvesi ovaldir, orta kısımda daha geniş, yuvarlak uçlu ve; bu kalın kabuklu ve simetrik, oldukça etli ve suludur. Deri kalın mumlu lekelerle kaplıdır. Bir salkımdaki meyvelerin olgunlaşması eşit olmayan bir şekilde gerçekleşir Mtevandidi'nin karakteristik bir özelliğidir.

Bir meyvede 1-4 tohum (genellikle bir) vardır. Tohum 7–8 mm uzunluğunda ve 3–4,5 mm genişliğinde, kahverengi, içte ise parlak sarıdır. Taban neredeyse arka kısmın ortasına yerleştirilir, ovaldir, nadiren üçgen; arka tarafı üçgen şeklindedir. Gaga paslı renktedir ve yaklaşık 2 mm uzunluğundadır.

Tomurcuklanmadan tam olgunlaşmaya kadar vejetasyon dönemi 208–216 gün ve yaprak dökülmesine kadar 236 - 240 gün sürer. Mantar hastalıklarının ve erken yaprak dökülmesinin etkisiyle, yüksek üzüm bağlarının vejetasyon süresi alçak üzüm bağlarından 10-15 gün daha azdı;, buna karşın alçak asmalarda, uygun şekilde yetiştirilirse yaprak dökümü Aralık ayına kadar sürer. Dablatsikhe-Sakvavisti bölgesindeki Chokhataruri ilçesinde yapılan gözlemlere göre tomurcuk kırılması Nisan ayı başından, çiçeklenme dönemi Haziran sonundan itibaren başlamaktadır. Üzümün olgunlaşması Ağustos sonunda (26-28) veya Eylül başında, tam olgunlaşma ise - 20-25 Ekim arasında gerçekleşir. Çiçek düşüşü Kasım ortasından Aralık ayının ilk yarısına kadar sürer.

Chokhatauri ve Makharadze ilçelerinde, tortu (1280–1540 mm) ve bol miktarda güneş (toplam 4000º), Mtevandidi'nin bitki örtüsü döneminin uzamasına neden olabilir, ancak asma yukarıda belirtilen dönemde tam olgunlaşmasını yönetir.

Baghdati ve Dablatsikhe bölgelerinde büyüme-gelişme ekolojik koşullardan fazla etkilenir ve sürgün uzunluğu 2.25 m'ye ulaşabilir.

8-12 tomurcuk yüklendiğinde bir asma hasadı toplamda 2,5 - 4,0 kg olur; yani hektar başına 120 cent. Hasat katsayısı 1.5'tir. İkame tomurcuklardan üretilen sürgünler, 1.1 hasat katsayısı veren ortalama büyüme ile karakterize edilir. Hareketsiz tomurcuklardan üretilen sürgünler büyüyebilir ve daha üretkendir. Bağdati bölgesinde bu verimlilik, toprak koşullarından ve ikinci olarak tam hasat sırasında sulama sırasında ortaya çıkmaktadır.

Guria'nın ılık ve nemli ikliminde, Mtevandidi hastalığa karşı hassastır. Yüksek büyüyen asmalar, yetiştirme ve bakım sonrası bakım zorlukları nedeniyle en sık enfekte olur. Alt alan asmaları zamanında pestisit ile tedavi edilir ve tüm yönergelere uyulursa asma hastalıklardan korunur. Gözlem, zararlılara ve hastalıklara karşı dayanıklılığının güçlü olduğunu göstermektedir (Chkhaveri ve Nakashidzis Jani). Ekildiğinde oidium'a karşı dayanıklılığı düşüktür ve gerekli önlemler alınmazsa - asmayı oidium hastalıklarından korumak için kükürt ile muamele gibi –tüm hasat kaybedilebilir. Telavi'deki (Telavi bölgesi) test istasyonunun verileri, Mtevandidi'nin kuru ekolojik koşullarla açıklanabilen hastalıklara karşı dirençli olduğunu göstermektedir. Imereti dağlarında, Mtevandidi'nin zararlılara ve hastalıklara karşı dayanıklılığı güçlüdür ve düşük verim sağlar. İyi işlenmişse, bir anaç üzerine aşılanmış Mtevandidi, güçlü büyüme-gelişme ve düzenli verimlilik ile karakterize edilir. Mtevandidi'nin filokseraya karşı dayanıklılığı daha az incelenmiştir. Anaç asma türlerinden, Mtevandidi için en iyi sonuçlar RipariaXRupestri-3309'un hibritlerinden elde edilebilir. Bu anaç üzerine aşılanan Mtevandidi, yüksek büyüme gelişimi ile karakterizedir. Mtevandidi, toprak koşullarından etkilenmemektedir; çok çeşitli yüksekliklerde başarılı bir şekilde gelişir.

• Demetradze V., Materials for Dividing Western Georgian Viticulture-Enology Industry into Regions and Specialization. Kutaisi, 1936.
• Ketskhoveli N., Zone of Cultural Plants in Georgia. Tbilisi, 1957.
• Orbeliani Sulkhan-Saba., Georgian Dictionary. Tbilisi, 1928.
• Ramishvili M., Vine Types of Guria, Samegrelo and Adjara. Tbilisi, 1948.
• Cholokhashvili S., Viticulture, Vol. II, Ampelography. Tbilisi, 1938.
• Javakhishvili Iv., Economic History of Georgia, T.II. 1934.