İskoç Aydınlanması

yüzyılda entelektüel ve bilimsel başarıların dışavurumu yoluyla karakterize edilen dönemdir. 18. yüzyıl boyunca İskoçya, kilise okulları ve üniversitelerden oluşan bir ağa sahiptir. Aydınlanma kültürü temel olarak yeni kitapların detaylı incelemelerine ve St. Andrews, Glasgow, Edinburgh ve Aberdeen gibi antik üniversitelerde ve Edinburgh'daki birtakım toplanma yerlerinde günlük düzenlenen tartışmalara dayalıdır.

Aydınlanma Çağı’nın hümanist ve rasyonel bakış açısını paylaşan İskoç Aydınlanması düşünürleri, insan aklının temel önemini mantık yoluyla desteklenemeyen bütün otoritelerin reddiyle birlikte ileri sürmüştür. İnsanlığın yalnızca mantık yoluyla toplum ve doğanın yararına olan değişimlere etki etme kâbiliyetine iyimser bir inanç sergilemişlerdir. Bu nokta İskoç Aydınlanması’nın kıtadaki genel düşünsel perspektiften ayrıldığı noktadır. İskoçya’da aydınlanma temel değerlerin gelişim, meziyet ve toplum ile insan için pratik yarar olduğu kusursuz bir empirizm ve uygulanabilirlik ile karakterize edilmiştir.

Hızlıca gelişim gösteren alanlar felsefe, politik ekonomi, mühendislik, mimarlık, tıp, jeoloji, arkeoloji, hukuk, tarım, kimya ve sosyoloji olmuşlardır. Dönemin İskoç düşünür ve bilimcileri arasında Francis Hutcheson, David Hume, Adam Smith, Dugald Stewart, Thomas Reid, Robert Burns, Adam Ferguson, John Playfair, Joseph Black ve James Hutton yer alır.

• Taşkın, Ali (2007). İskoç Aydınlanması. İstanbul: Birey yayınları. ISBN 9752640982.